قهرمان این خیابان ها

در حاشیه فیلم «کیفر»

داستان «کیفر» در همین شهر می‌گذرد و همین روزهایش را به تصویر می‌کشد؛ تقریبا همین روزها. فیلمنامه «کیفر» از آن دست داستان‌هایی روایت می‌کند که اگر بخواهیم تنها با نمونه‌های وطنی مقایسه کنیم، می‌توانیم از خوشحالی ذوق مرگ شویم. «کیفر» یک شخصیت اول درجه یک دارد و قهرمانی که می‌شود با او همراه شد و در تاریکی سینما دل‌نگران لبه تیغ راه رفتن‌اش. قهرمانی که مستقیم می‌زند به دل کثیفی‌های شهر و تقابل معصومیت او با این هجمه زشتی و پلیدی، لحظات خوب و البته دردناکی را خلق می‌کند.

● خلاصه داستان

مردی میانسال به دلیل قتل یک جوان در آستانه قصاص است. برادر او به کمک همسرش در تلاش جلب رضایت اولیا دم هستند و در این رابطه مبلغی را به عنوان پول دیه جور کرده‌اند که هنگام انتقال آن از بانک توسط چند سارق دزدیده می‌شود....

● بازیگران

نقش برادر این مرد میانسال را مصطفی زمانی بازی می‌کند و قهرمانی که هم در ابتدای متن به آن اشاره شد، مصطفی زمانی است. او تا چند وقت پیش با فیلم «آل» روی پرده سینماها بود و این روزها هم مشغول بازی در فیلم جدید فریدون جیرانی است. بعد از ماه رمضان هم جلوی دوربین ابراهیم حاتمی کیا می‌رود. امیر قادری؛ یکی از منتقدان سینمایی در گفت و گویی که با خبرگزاری سینمای ایران داشت، سه واژه «بدیع»، «خلاقانه» و «شگفت آور» را در توصیف بازی زمانی در این فیلم به کار برد.

جمشید هاشم‌پور نقش تقریبا کوتاهی را در «کیفر» بازی می‌کند.اما صحنه‌های حضور او روی پرده، جزو قدرتمندترین لحظات فیلم است. امیر جعفری یکی دیگر از بازیگران فیلم، در نقشی متفاوت از قالب نقش‌های پیشین خود، ظاهر می‌شود. داوران جشنواره بیست و هشتم امیر جعفری و جمشید هاشم‌پور را برای دریافت سیمرغ نقش مکمل کاندید کردند که در نهایت این جایزه به هیچ کدام نرسید. مریلا زارعی اما، که بازیگر دیگر این فیلم است، توانست هئیت داوران را قانع کند تا دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول را به او اهدا کنند. هانیه توسلی‌هم که تا همین چند روز پیش با تئاتر «پروفسور بوبوس» روی صحنه اصلی تئاتر شهر بود، یکی دیگر از بازیگران «کیفر» است.

● کارگردان

حسن فتحی با کارگردانی سریال «پهلوانان نمی‌میرند» اولین تجربه جدی خود را در این زمینه محک زد. هر چند که پیش تر از آن سریال «همسایه ها» را هم ساخته بود. «پهلوانان نمی‌میرند» در زمان خودش پر سر و صدا بود و موقعیت‌های جالب و بکری را به تصویر می‌کشید.او بعد از تجربه کارگردانی دو سریال مختلف دیگر، «شب دهم» را کارگردانی کرد که به مناسبت ماه محرم ساخته شده بود و توجه مردم و منتقدان را، جلب کرد. بعد از این سریال بود که فتحی تصمیم گرفت وارد عالم سینما شود و با تهیه کنندگی علی معلم، «ازدواج به سبک ایرانی» را ساخت.

«مدار صفر درجه» و «میوه ممنوعه» حاصل بازگشت او به دنیای تلویزیون بودند و هر دو این سریال‌ها با استقبال گسترده مخاطبان همراه شد. «پستچی سه بار در نمی‌زند» فیلم بعدی فتحی بود که فیلمنامه و فضاسازی آن، توجه خیلی از منتقدان را جلب کرد. تجربه بعدی او در عالم سینما همین فیلم «کیفر» است و هنوز معلوم نیست چه نقشی در کارنامه حسن فتحی ایفا می‌کند؛ یک تجربه تماشاگرپسند یا تجربه‌ای که منتقدان هم تاییدش می‌کند؟ یا شاید هم هر دو گزینه. حسن فتحی این کار را خوب بلد است.

● منتقدان چه می‌گویند

امیر قادری یکی از دوستداران فیلم است و در شماره ۴۱۳ مجله فیلم می‌نویسد:« این فیلمی است متعلق به دنیای امروز. از معدود تلاش‌های درست در تاریخ سینماری ایران برای در و انتقال مفهوم فردیت.» سعید قطبی‌زاده هم این‌طور نظر می‌دهد:« فیلم آشکارا وام‌دار سنت فیلم‌های خیابانی است و تعلیق آن با همه ظرافت‌هایش، گوهر گم‌شده سینما ساده‌نگر ماست. قصه کیفر آن‌قدر پردامنه و پرلایه است که در نگاه اول به تماشاگر فرصتی برای فهم چیزی غیر از خود نمی‌دهد.»

● حواشی جالب

فیلمنامه را ابتدا علیرضا نادری برای علیرضا امینی نوشته بود و حتی بازیگران انتخاب و تست گریم هم انجام شده بود. اما اختلاف با سرمایه‌گذار باعث شد ساخت آن منتفی شود. نادری هم فیلمنامه را بازنویسی می‌کند و آن را برای ساخت به حسن فتحی می‌سپارد/ حسن فتحی به علت اعتراض به وضعیت ناعادلانه اکران فیلم، اعلام کرده با هیچ کدام از خبرگزاری‌ها و مطبوعات صحبت نمی‌کند.