بسکتبال ایران چرا به اینجا رسید

از قهرمانی در آسیا به نایب قهرمانی در غرب آسیا تنزل پیدا کردیم

تیم ملی بسکتبال در رقابت‌های غرب آسیا جایگاه قهرمانی خود را از دست داد. بازی‌های قهرمانی غرب آسیا از ۲۲ تا ۲۶ خرداد در امان پایتخت اردن برگزار شد و تیم ملی بعد از برتری مقابل یمن، فلسطین، سوریه، اردن و با شکست برابر لبنان عنوان نایب قهرمانی را به خود اختصاص داد. بازی‌های غرب آسیا جنبه انتخابی برای رقابت‌های کاپ آسیا یا استانکوویچ کاپ را داشت و لبنان و ایران به عنوان دو تیم از این منطقه روانه بازی‌های توکیو شدند که شهریور برگزار می‌شود.

نتایج تیم ملی بسکتبال در بازی‌های جام ملت‌های آسیا در سال ۲۰۱۱ که منجر به ناکامی تیم ملی شد و بخت حضور در المپیک را از بسکتبال گرفت به همراه از دست دادن قهرمانی غرب آسیا بعد از چهار دوره، محور بحث‌هایی در جامعه بسکتبال شده است. این‌که تیم ملی بسکتبال چرا دیگر نمی‌تواند مانند سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ بر بلندای بسکتبال آسیا تکیه بزند و اصلا در شرایط فعلی در کجای آسیا ایستاده و به دنبال چیست و آیا فرصت‌ها برای بسکتبال ایران باید از دست بروند، سوالاتی است که جام‌جم با دست‌اندرکاران و کارشناسان بسکتبال ایران در میان گذاشته است.

● نه سوریه حریف ایران می‌شود و نه اردن و لبنان

بسکتبال ایران تصور می‌کند فتح دوباره قله بسکتبال آسیا را باید در بیرون از خود جستجو کند در حالی که بسکتبال ایران همه آنچه نیاز برای قهرمانی است در درون خود دارد. قهرمانی‌های پی در پی نوجوانان و جوانان ایران در غرب آسیا و دو بار قهرمانی در بسکتبال جوانان آسیا از ظرفیت‌های بالقوه بسکتبال ایران در گروه‌های سنی خبر می‌دهد.

توانمندی‌های بسکتبال با قهرمانی‌های بزرگسالان و موفقیت‌های تیم‌های باشگاهی و ملی تبلور بیشتری پیدا می‌کند و پیام همه این پیروزی‌ها و شیرین کامی‌های ورزش از تیم‌های بسکتبال، این است که بسکتبال ایران قدرت و تبحر و مهارت بازیکنان خود را در همه گروه‌های سنی نهادینه کرده است. بازی‌های غرب آسیا در اردن هرچند با نایب قهرمانی برای بسکتبال ایران و از دست دادن یک قهرمانی دیگر برای تیم ملی بسکتبال تمام شد اما این نکته را ثابت کرد که رقبا با هر تیمی که از ایران به بازی‌ها فرستاده می‌شود، مشکل دارند و آسوده نیستند.

این شخصیت تیمی از همان نهادینه شدن بسکتبال سرچشمه گرفته است بنابراین باید سعی کرد در زمان‌های شکست و از دست رفتن فرصت‌ها، نگاهی از درون به وضعیت بسکتبال داشت. سوریه، لبنان و اردن دست به جوانگرایی زده‌اند اما چون بسکتبال هر کدام از این کشورها در طول دوره‌های قبلی به وجود ستاره‌ها وابسته بوده است با افول این ستارگان دوران افت خود را تا چند صباح دیگر آغاز می‌کنند.

حضور بازیکنانی با ملیت‌های دیگر در این تیم‌ها توجه غیرمنطقی به جریان ستاره‌سازی است که جز در زمان‌هایی محدود، جوابگوی نیاز بسکتبال این کشورها برای موفقیت‌های پردامنه و وسیع نبوده است.نسل ستاره‌های بسکتبال سوریه، لبنان و اردن در حال تمام شدن است اما بسکتبال ایران در نهاد خود ستاره‌های تازه‌ای در راه دارد.

۱۱ سال پیش به بازیکنان جوانی مانند محمدصمد نیکخواه‌بهرامی، مهدی کامرانی، حامد آفاق و جوانانی دیگر در بسکتبال ایران بها داده شد تا آنها چند سال بعد بتوانند ستاره‌های بسکتبال ایران باشند. امروز اما بسکتبال باید این نکته را در درون خود جستجو کند که آیا به جوانان بسکتبال امروز هم اندازه جوانان ۱۱ سال پیش بها داده می‌شود تا آنها هم اعتماد به نفس پیدا کنند و در راه ستاره‌شدن قدم بزنند؟ محمد جمشیدی جوان ۲۰ ساله‌ای است که قابلیت ستاره شدن را بعد از ارسلان کاظمی برای تیم ملی بسکتبال دارد.

محمد حسن‌زاده را باید در مسیری قرار داد تا بر ضعف‌های بدنی و فنی خود غلبه کند و آن وقت مانند یک ستاره در تیم ملی بدرخشد. این دو جوان و خیلی از جوانان دیگر با بازیکنان باتجربه‌ای که حداقل تا ۵ سال دیگر می‌توانند برای تیم ملی بسکتبال بازی کنند و در اوج باشند، قدرت بسکتبال ایران را در دوره‌های بعدی به رخ می‌کشند. بنابراین باید سازماندهی و ساختارسازی در بسکتبال را آغاز کرد و برای فتح قله‌های قابل دسترس، نگاهی از درون به جریان‌ها و اتفاقات بسکتبال داشت.

● نقد؛ خاک کردن حریف نیست

معمولا وقتی تیم ملی بسکتبال می‌برد یا می‌بازد حرف‌های متفاوت شنیده می‌شود. در این که تیم ملی برای همه است حرفی نمی‌توان زد و این نکته که هر کس می‌تواند درباره تیم ملی نظرش را اعلام کند هم پسندیده است اما متهم کردن یکدیگر به جانبداری از دسته و گروه خاص، جریان نقد بازی‌های تیم ملی بسکتبال را به بیراهه می‌برد. سند مالکیت تیم ملی بسکتبال به نام دو سه نفر زده نشده که فقط آنها حرف بزنند و هر کس نظری خلاف آنها گفت منکوب شود. برای بسکتبال ایران عنوان پنجمی آسیا بعد از دو دوره قهرمانی و نایب‌قهرمانی در غرب آسیا بعد از چهار قهرمانی در این منطقه، نشانه‌های خوبی نیست. این عناوین در شرایطی به دست می‌آید که توانایی و مهارت بازیکنان ایرانی فراتر از رقبای آسیایی است و همه در نگاه اول رای به برتری تیم ملی می‌دهند اما در کوران یک دوره از بازی‌ها همین تیم با مهارت‌های فردی و جمعی خود در دام رقبا گرفتار می‌شود.

شاید نقد نکردن بازی‌های تیم ملی یکی از عواملی است که باعث می‌شود این تیم مشکلات خود را نشناسد و در هر دوره ایرادهایش را تکرار کند. باید برای تیم ملی فضای نقد منصفانه ایجاد کرد. مشکلات را گفت. در جایی از قول یکی از مربیان نزدیک به فدراسیون خواندم تیم ملی لبنان ۸۰ درصدش بازیکنان آمریکایی(!) بودند.

این دفاع از تیم ملی بسکتبال از صد حمله منتقدان به بسکتبال بدتر است. این گونه اظهارنظرها فضا را ملتهب‌تر و پرحاشیه‌تر می‌کند و فرصت نقد واقعی را می‌گیرد تا جایی که این باور را در بین مسئولان ایجاد می‌کند که همه فقط باید برای تیم ملی به‌به و چه‌چه بنویسند. در برخی از گفت‌وگوها هدف اصلی گفت‌وگو شونده خاک کردن حریف است و با الفاظ و کلمات نشات گرفته از عصبیت، جریان منتقد چنان مورد عتاب و خطاب قرار می‌گیرد که انگار منتقدان به جای رقبای ایران با تیم ملی بازی کرده‌اند و نظرهای شخصی آنان است که نقد می‌شود نه بازی‌های تیم ملی.

نقد بازی‌های ملی به دور از حب و بغض یا اظهارنظرهای فرمایشی باید جهت‌دهی و آگاهی‌بخشی داشته و تعادل را در همه ابعاد بازی‌های ملی حفظ کند. نقد، چشم بسکتبال است و هر چه این چشم‌ها بیناتر و جستجوگر باشند نشانه‌های کمی و کاستی از تیم ملی دور می‌شود.

● کدام انتقام؟

بعد از بازی ایران ـ اردن در بازی‌های غرب آسیا بسیاری از این بابت که ایران توانسته تیم ملی بسکتبال اردن را با دو امتیاز شکست بدهد خوشحالی کردند. ایران با اردن در سه ـ چهار سال گذشته بازی‌های نزدیکی برگزار کرده‌اند. در جام ویلیام جونز در سال ۲۰۱۱ ایران با دو امتیاز اردن را برد اما در همان سال و در جام ملت‌های آسیا که جنبه انتخابی المپیک لندن را هم داشت اردن با چهار امتیاز اختلاف از سد تیم ملی بسکتبال گذشت.

این پیروزی تیم اردن کجا و برتری ایران در امان مقابل اردن کجا. تیم ملی بسکتبال در بهترین شرایط خود در بازی‌های جام ملت‌ها به اردنی باخت که در گروه خود در دور مقدماتی چهارم شده بود در حالی که ایران به عنوان تیم اول گروه وارد بازی‌های حذفی شد. تیم ملی فقط نتیجه بازی را نباخت بلکه شانس سومین قهرمانی در آسیا را از دست داد همین طور عنوانی بهتر از پنجمی را و البته حضور در رقابت‌های بسکتبال المپیک لندن هم به خاطر تنها شکست مسابقات برابر اردن از دست تیم ملی پرید.

اما در امان بعد از شکست اردن همه از انتقام حرف زدند در حالی که نصف بیشتر قوای اردن به نسبت بازی قبلی تغییر کرده بود و ترکیب اصلی تیم برای رقابت‌های دوباره انتخابی المپیک تمرین می‌کرد. اردنی‌ها در این بازی‌ها با تیم‌های مطرح بسکتبال دنیا دست و پنجه نرم می‌کنند و ارزش این بازی‌ها به مراتب بیشتر از استانکوویچ کاپ است که تیم‌ملی بسکتبال با شکست تیم دوم اردن، مسافر توکیو شد و در آن شرکت خواهد کرد.

محمد رضاپور