تجزیه و تحلیل تجارت خارجی کشور در سال ۹۰

روند تجارت خارجی کشور در سال ۱۳۹۰, به خصوص در حوزه صادرات کالاهای غیرنفتی و خدمات نشانگر عدم تاثیر تحریم های اقتصادی استکبار جهانی و نتیجه تلاش جهادگونه فعالان اقتصادی در سال جهاد اقتصادی است

الف) مقدمه

روند تجارت خارجی کشور در سال ۱۳۹۰، به خصوص در حوزه صادرات کالاهای غیرنفتی و خدمات نشانگر عدم تاثیر تحریم های اقتصادی استکبار جهانی و نتیجه تلاش جهادگونه فعالان اقتصادی در سال جهاد اقتصادی است.

صادرات کالاهای غیرنفتی در سال ۱۳۹۰ به رقم بی سابقه ۸/۴۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل ۲۹درصد رشد را نشان می دهد. در این سال واردات کشور نیز به رقم ۸/۶۱ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل، بیانگر کاهش ۱/۴ درصدی است. نکته قابل توجه اینکه صادرات غیرنفتی کشور به ۱۶۰کشور جهان و واردات کشور نیز از ۱۵۳ کشور جهان صورت گرفته است که بدین ترتیب تجارت با بخش اعظمی از کشورهای جهان را نشان می دهد.

نکته قابل توجه دیگر این است که حدود ۷۲ درصد واردات کشور را کالاهای «واسطه ای و مواد اولیه»، ۱۷درصد آن را کالاهای «سرمایه ای» و تنها ۱۱درصد را کالاهای «مصرفی» تشکیل داده است.

ب) اقلام عمده و کشورهای مبدأ کالاهای وارداتی

در سال ۱۳۹۰ برای ۵۶۵/۵ ردیف تعرفه ای واردات انجام شده و اقلام عمده وارداتی، شامل «شمش از آهن و فولاد غیرممزوج» به ارزش ۳۸۲/۲ میلیون دلار و سهم ارزشی ۸۶/۳ درصد، «برنج نیمه سفید شده» به ارزش ۲۵۳/۱ میلیون دلار و سهم ارزشی ۰۳/۲ درصد و «دانه ذرت دامی» به ارزش ۲۳۴/۱ میلیون دلار و سهم ارزشی ۰۰/۲ درصد بوده است.عمده واردات کشور در سال ۱۳۹۰ از کشورهای «امارات متحده عربی» با ۰۴۴/۱۴ هزار تن و ارزش ۲۸۵/۱۴ میلیون یورو (معادل ۷۰۸/۱۹ میلیون دلار) یا ۶۶/۳۶ درصد سهم وزنی و ۹۰/۳۱ درصد سهم ارزشی، «چین» با ۱۹۰/۳ هزار تن و ارزش ۳۶۳/۵میلیون یورو (معادل ۳۹۳/۷ میلیون دلار) یا ۳۳/۸ درصد سهم وزنی و ۹۷/۱۱ درصد سهم ارزشی، «جمهوری کره» با ۰۶۲/۳هزار تن و ارزش ۴۴۴/۳ میلیون یورو (معادل ۷۴۴/۴ میلیون دلار) یا ۹۹/۷ درصد سهم وزنی و ۶۸/۷ درصد سهم ارزشی، «آلمان» با ۷۲۷ هزار تن و ارزش ۵۰۵/۲ میلیون یورو (معادل ۴۶۴/۳ میلیون دلار) یا ۹۰/۱ درصد سهم وزنی و ۶۱/۵ درصد سهم ارزشی و «ترکیه» با ۹۲۹/۱ هزار تن و ارزش ۴۰۵/۲ میلیون یورو (معادل ۳۱۴/۳ میلیون دلار) یا ۰۴/۵ درصد سهم وزنی و ۳۶/۵ درصد سهم ارزشی انجام گرفته است.متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۱۶۹/۱ یورو (معادل ۶۱۳/۱ دلار) بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش ۷۷/۸ درصدی در یورو (معادل افزایش ۴۸/۱۳ درصدی در ارزش دلاری) داشته است.نکته قابل ذکر اینکه مبدا ۷۲ درصد کالاهای وارداتی کشورمان قاره آسیا، ۲۶درصد اروپا، ۶/۱درصد آمریکا و مابقی آفریقا و اقیانوسیه بوده است.

ج) اقلام عمده و کشورهای مقصد کالاهای صادراتی

در سال ۱۳۹۰ برای ۳۵۷/۳ ردیف تعرفه ای صادرات انجام شده و اقلام عمده صادرات شامل «پروپان مایع شده» به ارزش ۰۶۶/۲ میلیون دلار و سهم ارزشی ۱۲/۶درصد، «گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده» به ارزش ۹۸۶/۱ میلیون دلار و سهم ارزشی ۵۸۸ و «متانول (الکل متیلیک)» به ارزش ۳۶۴/۱میلیون دلار و سهم ارزشی ۰۴/۴ درصد بوده است.

همان گونه که اشاره شد صادرات قطعی با احتساب میعانات گازی با افزایش ۸۰/۱۰ درصدی در وزن و ۶۶/۲۳ درصدی در ارزش یورو (معادل ۰۸/۲۹درصدی در ارزش دلاری) مواجه بوده است.عمده صادرات کشور در سال ۱۳۹۰ به کشورهای ۱) «چین» با ۳۹۰/۲۵ هزار تن و ارزش ۰۹۵/۴ میلیون یورو (معادل ۶۵۲/۵ میلیون دلار) یا ۱۹/۳۸ درصد سهم وزنی و ۷۳/۱۶ سهم ارزشی، ۲) «عراق» با ۰۷۰/۱ هزار تن و ۷۵۷/۳ میلیون یورو (معادل ۱۵۱/۵ میلیون دلار) یا ۱۰/۱۶ درصد سهم وزنی و ۲۵/۱۵ درصد سهم ارزشی، ۳) «امارات متحده عربی» با ۹۷۸/۴ هزار تن و ۲۶۱/۳ میلیون یورو (معادل ۵۱۵/۴ میلیون دلار) یا ۴۹/۷ درصد سهم وزنی و ۳۷/۱۳ درصد سهم ارزشی، ۴) «هند» با ۶۲۶/۵ هزار تن و ۹۹۴/۱ میلیون یورو (معادل ۷۵۲/۲ میلیون دلار) یا ۴۶/۸ درصد سهم وزنی و ۱۵/۸ درصد سهم ارزشی و ۵) «افغانستان» با ۹۱۱/۲ هزار تن و ۵۹۰/۱ میلیون یورو (معادل ۱۷۹/۲ میلیون دلار) یا ۳۸/۴ درصد سهم وزنی و ۴۵/۶ درصد سهم ارزشی صورت گرفته است.متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ۳۶۹ یورو (معادل ۵۰۸ دلار) بوده که نسبت به سال گذشته، افزایش ۳۷/۱۰ درصدی در ارزش یورو (معادل افزایش ۲۰/۱۵ درصدی در ارزش دلاری) داشته است.نکته قابل ذکر اینکه مقصد ۹۱درصد کالاهای صادراتی کشورمان قاره آسیا، ۵/۶ درصد اروپا، ۳۵/۱ درصد آفریقا، ۶۷/۰ درصد آمریکا و مابقی قاره اقیانوسیه بوده است.

د) جمع بندی و نتیجه گیری

بررسی روند تجارت خارجی کشور در سال ۱۳۹۰ نشان می دهد که:

۱-کشور جمهوری اسلامی ایران علیرغم تحریم های اقتصادی، با همت و تلاش فعالان اقتصادی در سال جهاد اقتصادی، توانسته است با حدود ۱۶۰ کشور جهان، مراوده تجاری (صادرات و واردات) داشته باشد.

۲- بی تأثیر بودن تحریم های اقتصادی در تنوع کالاهای وارداتی و صادراتی نیز مشخص می شود، بطوریکه در سال ۱۳۹۰، کشور جمهوری اسلامی ایران برای ۵۶۵/۵ ردیف تعرفه ای واردات و برای ۳۵۷/۳ ردیف تعرفه ای صادرات داشته است که نشانگر تنوع کالاهای وارداتی و صادراتی است.

۳- رشد ۲۸درصدی صادرات غیرنفتی کالاها و رسیدن رقم آن به ۸/۴۳ میلیارد دلار، نشانگر ظرفیت های اقتصادی کشور در عرصه تولید قابل رقابت در سطح بین المللی است.

۴- مقایسه آمار تجارت خارجی در سال های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ نشان می دهد که تراز بازرگانی غیرنفتی کشور به شدت بهبود یافته است، به نحوی که این تراز از رقم ۵/۳۰- میلیارد دلار در سال ۱۳۸۹ به رقم ۹/۱۷- میلیارد دلار در سال ۱۳۹۰ رسیده است.امید آن که در سال ۱۳۹۱ سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه داخلی، با مدیریت واردات و تقویت تولید داخلی بتوانیم سهم و نقش کشور را در عرصه تجارت بین المللی ارتقاء دهیم. در این راستا از هم اکنون، گمرک جمهوری اسلامی ایران بسته حمایتی از تولید را به عنوان زیر در دستور کار قرار داده است.

الف) اعطای تسهیلات در پرداخت حقوق ورودی ماشین آلات، مواد اولیه و کالاهای واسطه ای وارداتی از سوی واحدهای تولیدی و سرمایه گذاران از طریق:

۱- ترخیص کالا با اخذ ضمانت نامه بانکی حداقل ۶ماهه و حداکثر ۱۱ماهه.

۲- ترخیص نسیه قطعات و مواد اولیه.

ب) تسهیل و تسریع در انجام تشریفات گمرکی با هدف کاهش زمان و هزینه انجام کار برای واحدهای تولیدی و سرمایه گذاران از طریق:

۱- هدایت اظهارنامه های وارداتی واحدهای تولیدی به مسیرهای سبز و زرد.

۲- پذیرش گواهی بازرسی شرکت های بازرسی بین المللی مورد تأیید مؤسسه استاندارد برای ترخیص کالا.

۳- اولویت در ایجاد انبارهای اختصاصی برای واحدهای تولیدی.

۴- ایجاد سرویس ارزیابی ویژه برای واحدهای تولیدی در گمرکات اصلی کشور.

۵- انجام تشریفات ارزیابی در محل برای کالاهای صادراتی واحدهای تولیدی.

عباس معمارنژاد- رئیس کل گمرک