پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
قیروکارزین
شهرستان قیروکارزین سابقه تاریخی نسبتاً کهن دارد و مورخین و سیاحانی همچون ابن حوقل بغدادی، اصطخری، ابن بلخی، مستوفی و بدین شهرستان اشاراتی داشته اند و در فارسنامه ناصری این شهرستان مهد و خاستگاه دانشمندان و فرهیختگانی همچون شیخ ابوطاهر مجد الدین محمد یعقوب کارزینی صاحب قاموس شریف و قلمداد گردیده است.
این شهرستان در ۱۸۵ کیلومتری شهر شیراز مرکز استان فارس واقع گردیده است و با شهرستان های فیروزآباد، جهرم، خنج و فراشبند هم مرز می باشد. این شهرستان با وسعتی قریب به ۳۴۰۰ کیلومتر مربع آب و هوایی گرم و نسبتاً ملایم دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۷۵۰ متر و میانگین بارندگی ۲۵۰ میلیمتر در سال می باشد.
قیروکارزین دارای دو بخش مرکزی و افزر، پنج دهستان و پنج شهر به نام های قیر، کارزین، افزر، امام شهر و مبارک آباد می باشد و بالغ بر هفتاد روستا و ۵۵ آبادی دارد.
این شهرستان علاوه بر دارا بودن مفاخر و دانشمندانی از ادوار گذشته و وجود انبوه فارغ التحصیلان مقطع دبیرستان، سالانه بالغ بر ۵۰۰ تحصیل کرده در مقطع کاردانی، ۷۰۰ نفر در مقطع کارشناسی، و ۲۰ نفر در مقطع کارشناسی ارشد و چندین نفر در مقطع دکترا می باشد. علاوه بر این انبوه شاعران و نویسندگان و هنرمندان این شهرستان غیر قابل شمارش است. همچنین در این شهرستان واحد دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور مشغول فعالیت و پیگیری های امور مربوطه می باشد.
قیروکارزین دارای بیش از ۲۵ هزار هکتار اراضی مرغوب زراعی و ۱۴ هزار هکتار باغات مرکبات و نخیلات است که حدود ۹۰% از باغات مورد نظر به روش مکانیزه آبیاری می شود. در این شهرستان حدود ۴۰۰۰ حلقه چاه محفور آبرفتی و آهکی وجود دارد که بوسیله موتورهای دیزل و الکتروپمپ از آنها استحصال آب می گردد. این شهرستان دارای تعدادی بیشمار عدوات کشاورزی از قبیل تراکتور و دنباله بندهای آن، کمباین، موتورهای دیزلی، پمپ های آب، سمپاش و می باشد.
از نظر سازگاری آب و هوا و خاک این شهرستان جزء مناطق منحصر به فرد کشاورزی و باغداری در سطح جهان می باشد و در تولید مرکبات با قریب ۴۰۰ هزار تن تولید سالانه مقام اول را در استان داراست.
این شهرستان دارای ۶۰۰ هزار رأس دام سبک، ۶۰۰۰ رأس دام سنگین، ۴۰۰ کلنی زنبور عسل و مقدار معتنابهی تولیدات دامی می باشد. این شهرستان از نظر منابع طبیعی و پدیده های زیست محیطی یکی از شهرستان های غنی استان می باشد.
شهرستان قیروکارزین از نظر صنایع دستی همچون قالیبافی، گلیم بافی، جاجیم بافی و دارای ظرفیت های بسیار بالایی است ولیکن از نظر صنایع جدید بهره چندانی جز کارگاه های محلی، ایستگاه سیلندر پرکنی گاز و ندارد، ولیکن سهم صنایع دستی در تولید ناخالص شهرستان چشمگیر است. مع الوصف مبحث کارخانجات ذرت خشک کنی، بسته بندی و صنایع تبدیلی در آستانه تحولی جدید است. ضمن اینکه شهرستان از نظر رشد و توسعه دامپروری بصورت مکانیزه نیز در آستانه پیشرفتی قابل می باشد.
● وضعیت شهرستان از نظر تقسیمات کشوری
▪ تعداد شهر ۵ شهر
▪ تعداد بخش ۲ بخش
▪ تعداد دهستان ۵ دهستان
▪ تعداد آبادی ۱۳۳ روستا و آبادی
▪ وسعت ۳۴۰۰ کیلومتر مربع
▪ جمعیت کل شهرستان ۶۱۵۸۰ هزار نفر
▪ جمعیت مردان ۳۱۸۶۰ نفر
▪ جمعیت زنان ۲۹۷۲۰ نفر
▪ جمعیت شهری ۳۷۵۳۳ نفر
▪ جمعیت روستایی ۲۴۰۴۷ نفر
▪ جمعیت غیر ساکن ۱۹۰۰۰ نفر
▪ جمعیت فعال ۵۶۰۰۰ نفر
▪ نرخ بیکاری ۱۴%
● وضعیت شهرستان از نظر آموزش و پرورش:
- تعداد دانش آموزان: ۱۵۴۳۲ نفر
- تعداد مدارس و واحدهای آموزشی: ۱۶۵ واحد
مراکز آموزش عالی موجود در شهرستان:
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد قیروکارزین
- دانشگاه پیام نور
● تعداد کتابخانه های عمومی:
- ۲ واحد
● امکانات تربیت بدنی:
۱) دو سالن بدنسازی در شهر قیر
۲) یک سالن بدنسازی در شهر کارزین
۳) دو سالن بدنسازی در امام شهر
۴) سالن بدنسازی در مبارک‌آباد
۵) سالن ورزشی شهر کارزین
۶) سالن ورزشی شهر قیر
۷) سالن ورزشی شهر افزر
۸) سالن رزمی شهر قیر
۹) سالن طرح رهبری مبارک‌آباد
۱۰) مجتمع ورزشی آزادی در شهر قیر
۱۱) سالن ورزشی شهید موسی علیزاده
۱۲) زمین چمن شهید رضا بحرینی در شهر قیر
۱۳) سالن ورزشی کوثر در شهر قیر
۱۴) سالن ورزشی شهدای علی آباد
۱۵) استادیوم ورزشی شهید مسعود عسکری شهر کارزین
● وضعیت شهرستان از نظر: خدمات زیر بنایی
الف) راهها:
- طول راههای آسفالته و فرعی : ۴۴۹ کیلومتر
- طول راههای در دست احداث: ۲۱ کیلومتر
- طول راههای روستایی: ۲۶۹ کیلومتر
ب) ارتباطات:
- تعداد مراکز تلفن شهری: سه مورد
- تعداد مراکز تلفن روستایی: ۱۶ مرکز
- تعداد شماره تلفنهای ثابت منصوبه: ۱۵۵۰۱ خط
- تعداد شماره تلفنهای همراه فعال: ۱۱۷۷۳ خط
ج) آب و برق:
- تعداد مشترکین برق : ۱۴۱۶۰ مشترک
- تعداد مشترکی آب آشامیدنی: ۱۲۶۰۴ مشترک
- تعداد مشترکین آب آشامیدنی شهری: ۶۷۶۲ مشترک
- تعداد مشترکین آب آشامیدنی روستایی: ۵۸۴۲ مشترک
- تعداد سدهای موجود با ذکر نام: ۱ واحد سد قیر (سلمان فارسی) برروی قره آقاچ
د) امور بهداشتی و درمانی:
- تعداد مراکز بهداشتی : ۶ واحد
- تعداد خانه های بهداشت فعال: ۲۶ واحد
- تعداد تختهای بیمارستانی: ۳۲ تخت غیرفعال، ۹ تخت فعال (۳ تخت زایشگاه، ۶ نخت اتفاقات )
● وضعیت شهرستان از نظر کشاورزی:
گیاهان دارویی و خوراکی در مراتع منطقه فراوان یافت می شود که عبارتند از گل گاوزبان ، ترشک ، توله ، شیرین بیان ( مهک ) ، آویشن ، موشکورک ، جاشیر ، کنگر ، سقز ، بابونه و
مراتع منطقه محل قشلاق یعنی زیستگاه زمستانه یا مورد استفاده چرای بین راهی بیست تیره از ایل قشقایی است .
- میزان اراضی زیر کشت: ۳۹۶۹۲ هکتار
- میزان اراضی تحت اشغال باغات: ۱۴۱۱۴ هکتار
- میزان اراضی زیر کشت زراعی: ۲۵۴۷۸ هکتار
- میزان کل محصولات زراعی و باغی: ۵۲۱۹۶۲ تن
- محصولات عمده باغبانی شامل: مرکبات و نخیلات
- میزان محصولات تولیدی زراعی: ۱۴۳۷۶۳ تن
- محصولات عمده زراعی شامل: گندم، جو، برنج، ذرت، کنجد، کلزا، حبوبات، جالیز، گوجه
- تعداد چاههای کشاورزی: ۳۸۸۸۸ حلقه چاه
- تعداد چاههای عمیق: ۲۶۵۲ حلقه چاه
- تعداد چاههای عمیق برقدار :۸۰۵ حلقه چاه
- تعداد چاههای نیمه عمیق دستی: ۱۲۳۶ حلقه چاه
- تعداد قنوات: ۴۸ رشته
- تعداد چشمه ها: ۱۲ دهنه
● منابع آبی:
▪ رودخانه:۱ رشته رودخانه قره آغاج
▪ قنات:۴۸ رشته
▪ چشمه:۱۲ دهنه
▪ چاه:۳۸۸۸ حلقه عمیق و نیمه عمیق
● وضعیت شهرستان از نظر صنعت:
- تعداد واحدهای صنعتی فعال: یک مورد شامل کارخانه ذرت خشک کنی
- تعداد شاغلین در صنعت: ۴ نفر
- اسامی واحدهای صنعتی فعال و غیر فعال: کارخانه ذرت خشک کنی
● وضعیت شهدا از نظر آمار شهدا، مفقودین، آزادگان و جانبازان:
- تعداد شهدا: ۲۰۰ شهید
- تعداد آزادگان: ۳۵ نفر
- تعداد جانبازان بالای ۲۵% : ۱۱۰ نفر
- تعداد جانبازان زیر ۲۵% : ۲۰۰ نفر
جاذبه های گردشگری و میراث فرهنگی:
- آثار تاریخی، فرهنگی: قلعه گبری، مسجد بلال، گردنه شاهزاده عبداله، پل عروس، و خرابه های کردشول، قلعه قلات، قلعه پرگان، نقش برجسته سرباز پارتی، مسجد جامع کارزین،نقش رستم ، قلعه شاه بربر ، قلعه شفیع ، قلعه تومبزو ، قلعه حمزه خان و تل نقاره ای
● فرهنگ مردم شهرستان قیروکارزین :
دین همه مردم اسلام و مذهب آن شیعه دوازده امامی میباشد . زبان اصلی مردم فارسی است اما در دهستان افزر و زاخرویه اکثرا مردم عشایری هستند که یکجانشین شده اند و زبان مادری آنها ترکی می باشد که هم به ترکی و هم به فارسی سخن می گویند .
ضرب المثل ها نیز در این شهرستان جایگاه خاص خود را دارد از قبیل :
- گونی ظرف نمیشه همریش قوم نمیشه ، موری وقتی می خواه بمیره بال در می یاره ، دی ببین دختر بشناس ، تا گوساله گو بشه دل صاحبش او میشه .
- قیروکارزین با قدمتی بیش از هزار سال جزء ولایت اردشیر خوره یکی از پنج ولایت فارس در زمان ساسانیان بوده است . وجه تسمیه شهر قیر را به دلایل وجود جوشش قیر ، داشتن درختان انبوه و فشرده که از دور بصورت سیاهی بزرگ به نظر می رسیده و یا روایت های دیگر نسبت میدهند مانند جمعیت بسیار زیاد .
● علما,ادبا,دانشمندان ,هنرمندان ودیگر بزرگان دردوره های تاریخی:
۱) شیخ ابوطاهر مجدالدین محمد بن یعقوب مشهور به فیروزآبادی متولد ۷۲۹ هجری قمری در کارزین,صاحب یکی از معروفترین و معتبرترین لغت نامه های عربی بنام قاموس یا قاموس المحیط می باشد. بعلت اهمیت بسیار و اعتبار فراوانش از روزگار مولف تا قرن اخیر شرح بسیاری برآن نوشته اندوبه زبانهای فارسی و ترکی ترجمه شده است. از ترجمه های فارسی آن یکی ترجمان اللغه تالیف محمد بن یحیی ابن شفیع قزوینی است.
۲) محمدبن حسین مقری حرم کارزینی,که فیروزآبادی در ذیل لغت گرز درباره اوچنین می گوید: کارزین شهری است درفارس ودراین شهر جماعتی از علما و محدثین برخاسته اند و ازآنهاست محمد بن حسین مقری حرم کارزینی .
۳) شیخ علی بن محمد بن عبدا طبیب افزری و عمیدالدین اسعد افزری که درتاریخ فارسنامه ناصری درمورد این دو چنین آمده است:در زمان قدیم علما و بزرگان از افزر برخاسته اند.شیخ علی بن محمد بن عبدا طبیب افزری که تاکنون شرح تصریف افزری درمیانه اهل علوم مشهور بوده است و مانند عمیدالدین اسعد افزری عالمی فاضل و ادیبی کامل درفنون علمیه و اشعار عربی و فارسی استاد بود ومدتی وزارت اتابک سعدبن زنگی اشتغال داشت و بعداز وفات اتابک سعد دراول سلطنت اتابک ابوبکر بن اتابک سعد چندی به وزارت اواقدام نمود و حضرت اتابکی برای وحشتی که از او در خاطر داشت او را و تاج الدین محمد پسر او را در قلعه اشکنوان ابرج{حوالی مرودشت}محبوس نموده,سرانجام درسال ۶۲۴ هجری قمری درقلعه اشکنوان به رحمت ایزدی پیوست.
۴) حاجی ملامحمد قیری: به نقل از فارسنامه ناصری,ازعلمای این بلوک استجناب شریعت انتساب علامی حاجی ملامحمد قیری خلف الصدق زاهد عابد ملااسماعیل قیری سالها این پدر و پسر درشیراز به نشرعلوم و فتاوی اشتغال داشتند.
۵) آقاجانی قیری:فارسنامه ناصری درباره وی می گوید:در رتبه شاعری نادره زمان بود و شعربسیاری گفته و دیوانش ازمیان رفته است.
۶) درویش قیری:ازشاعران معروف منطقه قیروکارزین بوده وشعرهایی ازاوبه ثبت رسیده است.و در جواب فتحعلی شاه که از او می پرسد اهل کجایی؟ می گوید:
شاها زسیاه بختی من پیداست که ازدیار قیرم
از شعرا و ادبای معاصر شهرستان نیز می توان به سید احمدکاظمیان ,عبدالمطلب خاکسار,عیسی رضوی و شادروان حسین فرجی اشاره نمود.
● جاذبه های تفریحی و تفرج گاهها:
- حاشیه رودخانه قره آغاج در دشت کارزین و دشت افزر
- تفرج گاه چشمه آب آسیاب در شهر قیر
- آبشار چشمه هفت آسیاب در بخش افزر
- دشت های بسیار زیبای بنه در طاقدیس آغار
نواب شکاری
برگرفته از : www.ghirokarzin.ir
