تقدم علّی, تقدم زمانی و ناموضعیت

یکی از مسائلی که بسیاری از نظریه های علیت در صدد تبیین آن هستند مسئلهٔ تقدم علّی است

یکی از مسائلی که بسیاری از نظریه های علیت در صدد تبیین آن هستند مسألۀ تقدم علّی است. هیوم خود بطور گذرا به این مسأله پرداخته بود. هیوم استدلالی فلسفی ارایه می کرد که بر مبنای آن علل نمی توانند همزمان با معلول رخ دهند و لذا همواره از نظر زمانی مقدم بر علل هستند. فارغ از اینکه استدلال هیوم درست باشد یا غلط، یک نکتۀ مهم اینجاست که هیوم مسألۀ تقدم علّی را اساساً یک مسألۀ پیشینی فرض کرده است که می توان با استدلال های فلسفی له یا علیه آن استدلال کرد. از طرفی افرادی هم هستند که علیه پیشینی دانستن تقدم علّی استدلال کرده اندو معتقدند این تقدم علّی لزوماً معادل با تقدم زمانی نیست. خوب اگر بحث تقدم علّی را به عنوان مسأله ای پسینی بپذیریم، باید ببینیم نظریه¬های علمی ما در این مورد چه می گویند. بر اساس نسبیت خاص همواره بین دو رویداد علی-معلولی یک تقدم زمانی برقرار است. از طرفی ما در حوزۀ مکانیک کوانتومی همبستگی هایی داریم که فوق نوری به نظر می رسند که نشان دهندۀ نوعی ناموضعیت در پدیده های کوانتومی است که این امر با برداشت های خاص از قضیۀ بل نیز تقویت می شود. در این صورت این پرسش به ذهن می رسد که آیا این همبستگی ها، علّی است؟ و اگر علّی است آیا به معنای نقض نسبیت است؟ و دیگر اینکه این ناموضعیت چه تأثیری می تواند بر مسألۀ تقدم علّی و تلقی ما از علّیت داشته باشد؟

عنوان	فایل
تقدم علّی، تقدم زمانی و ناموضعیت	application/pdf nazarie eliat.pdf 308 KB	دانلود

علیرضا منصوری