آشنایی با تله مدیسین یا پزشك از راه دور

تله مدیسین استفاده از فناوری ارتباطی برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی است تله مدیسین عموما به كاربردن فناوری های پزشكی, ارتباطی, برای تبادل هرگونه اطلاعات اعم از داده, صدا, ارتباطات تصویری بین پزشك و بیمار یا پزشك و متخصصان بهداشت و درمان در موقعیت های مجزای جغرافیایی وبه منظور ایجاد امكان تبادل جهت مقاصد پزشكی, بهداشتی درمانی, تحقیقاتی و آموزشی و تحصیلی, اطلاق می شود

پزشكی از راه دور مانند همه تكنولوژی‌های دیگر به سرعت درحال پیشرفت بوده و راه خود را به جلو طی می‌كند

چند وقت است كه دائما تشنه است و مدام آب می نوشد ولی نتیجه ای ندارد جز اینكه تند تند باید به دستشویی برود. گاهی دچار سرگیجه می شود. این مساله مدتی است كه فكرش را به خود مشغول كرده است.

كامپیوتر را روشن می‌كند و از طریق اینترنت به یك سایت پزشكی وارد می‌شود. پس از پر كردن یك فرم مشخصات شروع به صحبت با پزشك مشاور حاضر در سایت می‌كند. پزشك پس از شنیدن مشكلاتش او را به نزدیكترین آزمایشگاه راهنمایی می‌كند. وقتی به پذیرش آزمایشگاه مراجعه می‌كند بلافاصله او را به اتاق نمونه‌گیری هدایت می‌كنند.

پس از انجام آزمایش به منزل باز می‌گردد. شب هنگام وقتی دوباره به پزشك سایت مراجعه می‌كند، پزشك می‌گوید كه جواب آزمایش گویای بالا رفتن قند خون است. پس از شنیدن توضیحات لازم و توصیه‌های مورد نیاز و روش استفاده از داروهای تجویز شده كامپیوتر را خاموش می كند. چند ساعت بعد زنگ در به صدا در می آید و سرویس ارائه دارو از داروخانه ، داروها را تحویل می دهد. از آن به بعد از طریق دستگاه كوچكی كه همیشه همراهش است به‌طور مستقیم و بدون استفاده از سیم وضعیتش به پزشك معالج اعلام شده، وی را در مواقع لزوم راهنمایی می‌كند.

داستان بالا قسمتی از یك فیلم سینمایی خیالی نیست، بلكه امكانات قابل استفاده اینترنت برای ارائه خدمات پزشكی در شرایط فعلی را نشان می دهد. بسیاری بر این عقیده‌اند كه تله مدیسین یا پزشكی از راه دور، شاخه جدیدی از علم طب نیست. سابقه پزشكی از راه دور را می‌توان به زمان ابداع تلفن و شاید به نیمه اول ۱۹۲۰ نسبت داد هنگامی كه از طریق علائم مورس بین بیمارستانها و كشتی ها ، توصیه های پزشكی رد و بدل می شد .

اولین گام‌های پزشكی از راه دور به وسیله ناسا برای مطالعات دانشمندان روی فضانوردان بر اثر عدم وجود جاذبه برداشته شده است. آنها تصمیم گرفتند به‌طور ثابت اعمال فیزیولوژیك فضا نوردان مثل فشار خون، نرخ تنفس، الكترو كاردیو گرافی (سنجش عملكرد الكتریكی قلب) و دمای بدن رامورد مطالعه و آزمایش قرار دهند.

● تله‌مدیسین، پزشكی آنلا‌ین

امروزه تعاریف گوناگونی برای پزشكی از راه دور در نظر گرفته شده كه بعضی از آنها به قرار زیر است: جامعه اروپا تله‌مدیسین را دسترسی به تخصص‌های پزشكی و متحرك توسط فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی ، بدون توجه به اینكه بیمار یا اطلاعات مربوطه‌اش در چه موقعیت جغرافیایی قرار دارند، تعریف كرده است.

تله‌مدیسین استفاده از فناوری ارتباطی برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی است. تله مدیسین عموما به كاربردن فناوری‌های پزشكی، ارتباطی، برای تبادل هرگونه اطلاعات اعم از داده، صدا، ارتباطات تصویری بین پزشك و بیمار یا پزشك و متخصصان بهداشت و درمان در موقعیت‌های مجزای جغرافیایی وبه منظور ایجاد امكان تبادل جهت مقاصد پزشكی، بهداشتی درمانی، تحقیقاتی و آموزشی و تحصیلی، اطلاق می‌شود. این تبادل می‌تواند به‌صورت بر خط (ON LINE) و برون خط (OFF LINE) صورت بگیرد.

بعضی مزایای استفاده از تله‌مدیسین چنین است:

۱) كاهش هزینه‌ها

ارائه اطلاعات قابل استفاده و مرتبط با مشكل بیمار و فراهم آوردن امكان مشاوره با پزشك و دریافت راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌های لازم جهت درمان با بهره‌گیری از امكانات ارتباطی جدید، خدماتی كه اكنون حتی در منزل و بدون مراجعه حضوری به پزشك امكان‌پذیرند. اكنون با استفاده از تكنیك‌های پیشرفته در سطح جهانی به تشخیص‌های دقیق، درمان و حتی جراحی از راه دور با استفاده از ارتباطات كامپیوتری دست یافته‌اند.

با كوتاه كردن مسیرهای متعارف موجود هزینه‌های درمانی به‌طور چشمگیری كاهش می‌یابد. همچنین هزینه‌های جانبی چون مراجعات متعدد به پزشك، هزینه مسافرت‌های درون‌شهری و برون شهری و حتی بین‌المللی جهت تهیه دارو و درمان‌های مورد نیاز وحتی هزینه‌های اضافی چون اسكان، تغذیه و... كاهش خواهد یافت.

۲) كاهش زمان درمان

به‌جز هزینه، زمان نیز عامل بسیار مهم در امر درمان است. در بسیاری از موارد كه قضیه جان بیمار در میان است، لحظه‌ها نیز دارای اهمیت می‌شوند، گاهی به‌خاطر چند ساعت تاخیر در شروع درمان ضایعات جبران‌ناپذیری رخ می‌دهد. با استفاده از <پزشكی از راه دور> و وجود افراد خبره و متخصص می‌توان با انجام مشاوره و راهنمایی‌های لازم بیمار را به بهترین مسیر درمان راهنمایی كرده، زمان معالجه را كوتاه كرد.

۳) گسترش دسترسی

علی‌رغم وجود تبعیض در بهره‌گیری از وسایل ارتباطی، كامپیوتر و اینترنت در كشورهای رو به توسعه مانند ایران و با استفاده از امكانات فعلی (كه هر روز گسترده تر و ارزان تر می شود) می‌توان درهر نقطه‌ای ازكشور با اتصال به اینترنت به حجم قابل توجهی از اطلاعات و راهنمایی‌ها در زمینه بهداشت و درمان دست یافت. به‌عنوان مثال می‌توان با تجهیز خانه‌های بهداشت روستایی در سطح كشور، حتی دور‌افتاده‌ترین نقاط و حتی جزایر و قلب كویر -كه ارتباط آنها با دیگر نقاط كشور ماه‌ها قطع می‌شود- را تحت پوشش قرار داد وبا دادن آموزش لازم به بهورزان این مراكز، مشاوره‌ها و دستورالعمل‌های لازم مورد نیاز را از پزشكان دریافت كرده، به كار بست.

۴) ایجاد اشتغال

با استفاده از یك شبكه مناسب تله‌مدیسین می‌توان مشكلات موجود برای یافتن شغل مناسب را برای خیل عظیم پزشكان عمومی فارغ‌التحصیل از میان برداشت. همچنین تعداد بسیار زیادی شغل نیز جهت استفاده از فناوری اطلاعات و فعالیت‌های وابسته به تله‌مدیسین در سطح كشورپدید می‌آید.

۵) ارزآوری

از طریق یك طرح مناسب در بستر اینترنت می‌توان به معالجه بیماران در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخت و در واقع نوعی صادرات خدمات پزشكی داشت.

۶) تدوین آمار و اطلاعات

با ایجاد بانك‌های اطلاعاتی و جمع‌آوری آمارها و اطلاعات مورد نیاز می‌توان از وضعیت بیماری‌ها و خصوصا بیماری‌های مسری و پراكندگی شیوع آنها اطلاع حاصل كرد. سپس با برنامه‌ریزی‌های مناسب مشكلات موجود را برطرف و از سرایت بیماری‌ها به دیگر نقاط پیشگیری كرده، امنیت و سلامت جامعه را تامین كرد.

۷) توسعه بیمه‌های درمانی

یكی از بهترین روش‌های ممكن برای گسترش بیمه‌های درمانی در سطح جامعه علا‌وه بر گسترش پزشكان تحت پوشش بیمه در سطح كشور؛ حذف حجم عمده‌ای از نقل و انتقالات فیزیكی اسناد مرتبط با بیمه است كه خود باعث نارضایتی پزشكان بوده است. همچنین با كاهش هزینه‌های نقل وانتقالات اسناد می‌توان بیمه را در بین اقشار آسیب‌پذیر جامعه گسترش داد.

۸) كاهش ناهنجاری‌های مرتبط با بهداشت و درمان

استفاده از خدمات پزشكی در بستر فناوری اطلاعات می‌تواند با كاهش میزان حمل و نقل و مسافرت‌های درون‌شهری باعث كاهش ناهنجاری‌هایی چون انواع آلودگی (آلودگی هوا، آلودگی صوتی و...) شود. رفع آسیب‌های روانی ناشی از مسافرت‌های بین‌شهری برای بیماران و رفع مشكلات وابستگان نزدیك بیماربه‌عنوان فعالان مشاغل دولتی و خصوصی یكی دیگر از مزایای تله‌مدیسین یا همان پزشكی از راه دور است.

● پایگاه سلا‌متیران

شاید معتبرترین پایگاه اطلا‌ع رسانی اینترنتی كه در طول سالیان گذشته در كشور راه اندازی شده است، پایگاه اطلا‌ع رسانی سلا‌متیران باشد كه چند سال پیش توسط دكتر مسعود پزشكیان وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش افتتاح شد و این پایگاه اكنون پرمراجعه ترین پایگاه پزشكی وسلامت به زبان فارسی را تشكیل می دهد.

● سخن آخر

پزشكی از راه دور مانند همه تكنولوژی‌های دیگر به سرعت درحال پیشرفت بوده و راه خود را به جلو طی می‌كند و ما را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. همان‌طور كه سایر پیشرفت‌های تكنولوژی تاثیر خود رابر ما و جامعه ما گذشته اند. قطعا در آینده بسیار نزدیك پزشكی از راه دور جای خود را در جامعه پیدا خواهد كرد و ما مجبور به پذیرایی از این مهمان خواهیم شد.

پس چه بهتر كه پیشاپیش آماده شده و شرایط و مقدمات كار را فراهم سازیم تا مانند بسیاری از پدیده‌های دیگر تكنولوژی همچون ویدئو، ماهواره، اینترنت و... غافلگیر نشویم و در راستای پیشرفت كشور و با سنجیده‌ترین روش‌های ممكن این تكنولوژی را با مشخصات فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و سیاسی خود تطبیق دهیم و بومی كنیم و در خدمت مردم و خصوصا قشرهای آسیب‌پذیر و مناطق محروم در آوریم.‌

بابك ایران نژاد