جلوگیری از محتوای مجرمانه با استفاده از فیلترینگ

«با استناد به قانون جرائم رایانه ای دسترسی به تارنمای فراخوانده شده امکان پذیر نیست » این جمله بر روی سایت هایی درج می شود که با در نظر گرفتن مصادیق مجرمانه و با استناد به قانون جرائم رایانه ای تعیین مصادیق مرتکب تخلف می شوند

«با استناد به قانون جرائم رایانه‌ای دسترسی به تارنمای فراخوانده‌شده امکان‌پذیر نیست.» این جمله بر روی سایت‌هایی درج می‌شود که با در نظر گرفتن مصادیق مجرمانه و با استناد به قانون جرائم رایانه‌ای- تعیین مصادیق- مرتکب تخلف می‌شوند. از این رو به اعتقاد کارگروه تعیین مصادیق یکی از راه‌های برخورد با جرائم رایانه‌ای- سایت‌هایی که به انتشار مطالب کذب و خلاف عفت عمومی دست می‌زنند- فیلتر کردن آن سایت است. از این رو در نظر داریم در ادامه به بررسی نحوه فیلتر کردن سایت‌ها در دیگر کشورها به عنوان ابزاری برای برخورد با محتوای مجرمانه بپردازیم. خصوصیت و ویژگی اینترنت و سهولت انتشار مطالب و اطلاعات و علاوه بر آن راحتی دستیابی به انواع مختلف اطلاعات در وب اعم از متن، صوت و تصویر و داده‌های گرافیکی متنوع، به اندازه‌ای شدت یافته است که در برخی موارد اطلاعات حاوی مطالب مخرب و زیانباری نیز در وب منتشر می‌شود که زمینه سوءاستفاده‌های مختلف را فراهم آورده است.

هرزه‌نگاری‌های جنسی به خصوص در زمینه سوءاستفاده از کودکان، ترویج خشونت و فساد، خرید و فروش مواد مخدر و زیانبار، اشاعه اطلاعات خصوصی افراد و سازمان‌ها، استفاده از اطلاعات وب در راستای اهداف تروریستی و موارد مشابه، ضرورت کنترل محتوای وب را ناگزیر ساخته است، ولی این کنترل و نظارت بر انتشار اطلاعات در جوامع مختلف و بر حسب خط مشی‌های سیاسی و فرهنگی هر جامعه‌ای نمودهای متفاوتی داشته است. در برخی جوامع غربی تاکید بیشتر بر عدم سوءاستفاده از اطلاعات خصوصی افراد و جلوگیری از انتشار تصاویر جنسی کودکان و ممانعت از دسترسی سازمان‌های تروریستی به اطلاعات خاص و مهم است اما کنترل محتوای اینترنت در جوامع شرقی فراتر از موارد فوق است و نظارت شدید بر اشاعه افکار و عقاید سیاسی در شبکه جهانی را نیز شامل می‌شود. عمده دلایل فیلتر کردن اینترنت در کشورهای مختلف را می‌توان در چهار تقسیم‌بندی کلی گنجاند: «مسائل سیاسی»، «مسائل اجتماعی»، «مسائل امنیتی» و «مسائل اخلاقی». آنچه باعث تفاوت مبنایی هر کشور برای فیلترینگ می‌شود، ارزش‌های بنیادین مورد توجه در هر مقوله در آن کشورهاست. کشورهایی مانند سوئد، فرانسه و آلمان در قاره اروپا و کشورهایی مانند هند، عربستان، کره جنوبی، مالزی و در مجموع آسیا به عنوان بزرگ‌ترین قاره دنیا و نیز کانادا دارای گسترده‌ترین میزان تنوع فیلترینگ هستند. گزارش زیر بر تجربه امریکا در امر فیلترینگ و محدود کردن اینترنت مروری اجمالی دارد.

● امریکا و محدود‌سازی اینترنت

محدودسازی دسترسی کاربران به محتوای اینترنت در ایالات متحده‌ امریکا از نظام قانونی ویژه‌ای برخوردار است ولی به روش‌های کاملاً حرفه‌‌ای و نامحسوس صورت می‌گیرد و از دسترسی اقشار مختلف جامعه به برخی تارنماهای خاص جلوگیری می‌کند. در این میان، سیاست‌های کلان ایالات متحده در عرصه‌ بین‌المللی نیز تاثیرگذار است. هم‌اکنون برخی نرم‌افزار‌ها با عنوان detection porn در بازار وجود دارد که ضمن تشخیص محتوای مستهجن به فیلتر کردن آنها اقدام می‌کند. آدرس‌های اینترنتی وب تارنما‌های مورد نظر نیز می‌توانند به این برنامه‌ها ‌شناسانده شده و مسدود شوند. نمونه‌های خانگی چنین نرم‌افزارهایی امکان فعال کردن «قفل والدین» را به پدر و مادران می‌دهد تا مانع دسترسی کودکان به تارنما‌های غیراخلاقی شوند. «لایحه‌ محافظت کودکان از اینترنت» (CIPA) نیز یکی از مجموعه قوانین موضوعه‌ است که کنگره امریکا برای جلوگیری از دسترسی کودکان به محتوای غیراخلاقی تصویب کرده است.

بر اساس این قانون که در ۲۱ دسامبر سال ۲۰۰۰ به امضای بیل کلینتون رئیس‌جمهور وقت امریکا رسید، مدارس و کتابخانه‌های عمومی موظف شدند برای انجام فعالیت‌های اینترنتی، فیلترهای مربوط به تارنماهای غیراخلاقی، تارنماهای گپ اینترنتی (chat)، تارنماها و انجمن‌های گفت‌وگو را بر روی کامپیوترهای خود نصب کنند. اجرای نامناسب این قانون با عنوان فیلتر شدن اشتباهی بعضی از تارنماها باعث شد تا برخی گروه‌های مدافع حقوق مدنی در سال ۲۰۰۲ به دولت بوش اعتراض کنند. با تمام این اوصاف این قانون در سال ۲۰۰۳ میلادی توسط دیوان عالی ایالات متحده امریکا به تصویب رسید.

کنگره امریکا، قوانین گوناگون دیگری را نیز برای کنترل دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت به تصویب رسانده بود که نخستین آنها به سال ۱۹۳۴ میلادی مربوط می‌شود. تغییر رئیس‌جمهور در امریکا نیز باعث تغییر در سیاست نقض حریم خصوصی افراد نشده و اوباما نیز پس از روی کار آمدن اقدام به تمدید قانون شنود در این کشور کرد. در ماه مارس سال ۲۰۰۸ میلادی، روزنامه نیویورک‌تایمز گزارشی منتشر کرد که کمپانی میزبانی وب (ENom) امریکا، نام دامنه‌هایی را که در لیست سیاه وزارت خزانه‌داری امریکا قرار گرفته‌اند مسدود می‌کند. در این گزارش، به مسدود شدن تارنمای یک آژانس توریستی اروپایی که تبلیغات سفر به کشور کوبا را منتشر کرده بود، اشاره شده است.

آرام حامدی