چرا انسان, معماری با خطوط منحنی را بیشتر دوست دارد

اغلب افراد به اتاقی زیبا می گویند که در آن به جای استفاده از خطوط مستقیم از طراحی به وسیله خطوط منحنی یا دوار بیشتر استفاده شده باشد علت چنین امری را باید در مغز خودمان جستجو کنیم فیلیپ جانسون معمار بزرگ هنگامی که برای اولین بار موزه گاگنهیم در بیلبائوی اسپانیا را که توسط فرانک گری طراحی شده بود دید, گریست

اغلب افراد به اتاقی زیبا می‌گویند که در آن به جای استفاده از خطوط مستقیم از طراحی به‌وسیله خطوط منحنی یا دوار بیشتر استفاده شده باشد. علت چنین امری را باید در مغز خودمان جستجو کنیم. فیلیپ جانسون معمار بزرگ هنگامی که برای اولین بار موزه گاگنهیم در بیلبائوی اسپانیا را که توسط فرانک گری طراحی شده بود دید، گریست.

او گفت این معماری چیزی نیست که بتوان با کلمات آن را بیان کرد. اینچنین معماری فقط با اشک قابل توصیف بود. برخی منحنی های جادویی به کار گرفته شده در معماری این موزه باعث احساسی شدن جانسون شده بود. بسیاری از بازدیدکنندگان هم شاید برای اولین بار احساس مشابهی را تجربه کرده باشند؛ چرا که این ساختمان در میان مهم ترین و مدرن ترین معماری های دنیای کنونی قرار دارد. فارغ از این که جانسون و گری این موضوع را درک کرده باشند یا نه، باید گفت نمای خارجی مدور و معماری سرشار از خطوط منحنی این بنا شبکه احساسی عاطفی انسان را درگیر خود می کند.

هنگامی که از افراد پرسیده می شود میان یک شیء خطی و یک شیء منحنی کدام را انتخاب می کنید، اغلب دومی را انتخاب می کنند.این موضوع در انتخاب ساعت های گوشه دار، نامه هایی با فونت مجعد، تخت هایی با کوسن های مدور و حتی نخ دندان هایی با بسته بندی گرد قابل مشاهده است.

بتازگی دانشمندان علوم اعصاب نشان داده اند که این تاثیر خطوط منحنی تنها مربوط به سلیقه شخصی افراد نیست و این موضوع ارتباط تنگاتنگی با مغز ما دارد. محققان به سرپرستی اوشین وارتانیان از دانشگاه تورنتو طی همکاری مشترک با طراحان اروپایی، ۲۰۰ تصویر مختلف از معماری و دکوراسیون داخلی گردآوری کردند. معماری برخی اتاق ها سبک مدور داشت و از خطوط منحنی زیادی در آن استفاده شد و برخی دیگر معماری سراسر خطی با خطوط صاف و زاویه دار داشت.

وارتانیان و همکارانش افراد را در داخل یک دستگاه تصویربرداری مغز قرار داده و این تصاویر را به آنها نشان دادند و از آنها خواستند به هر اتاق برچسب زیبا و زشت بزنند. نتایج نشان می داد که احتمال انتخاب معماری نوع اول با خطوط منحنی به عنوان یک اتاق زیبا بیشتر از معماری با خطوط مستقیم بود. نیمکت های دوکی، قالیچه های بیضی شکل و تخم مرغی، طبقاتی با الگوی مدور خصوصیاتی بود که موتورهای زیباشناختی در مغز شرکت کنندگان را به حرکت وامی داشت. شایان ذکر است علاقه به معماری منحنی فقط مختص مردان نبوده و زنان شرکت کننده در این آزمایش نیز چنین واکنشی داشتند و نتایج نشان می دهد که معماری مدور به صورت جهانی مورد علاقه انسان هاست.

علاوه بر امتیازدهی براساس اعلام فرد،بررسی فعالیت مغز افراد توسط دستگاه تصویربرداری نشان می داد که طراحی منحنی در مقایسه با طراحی خطی به طور قابل توجهی فعالیت ناحیه ای در مغز موسوم به قشر سینگولات قدامی را افزایش می داد. این بخش مغز عملکردهای شناختی زیادی دارد اما یکی از عملکردهای ویژه آن همین موضوع مورد مطالعه وارتانیان یعنی نقش آن در احساسات است. بنابراین طراحی منحنی از مغز ما برای به تقلا واداشتن قلبمان استفاده می کند. سوالی که از معماری موزه بیلبائو نشات می گیرد این است که چرا خطوط منحنی به ما لذت احساسی بیشتری می دهد. برخی دانشمندان علم اعصاب بر این باورند که ممکن است پاسخ این سوال ریشه های انطباقی داشته باشد.

یکی دیگر از مطالعاتی که چند سال پیش در دانشکده پزشکی هاروارد انجام شد، نشان می داد دیدن اشیا با گوشه های تیز مانند ساعت های مربعی شکل، نیمکت های گوشه تیز و چیزهایی شبیه به این ناحیه آمیگدالا در مغز را فعال می کند. این ناحیه از مغز مختص پردازش ترس است. بار و همکارش مایتال نتا معتقدند از آنجا که اشیای نوک تیز مدت های طولانی مصداق خطری جسمی برای ما محسوب می شود، مغز انسان ها خطوط تیز را معادل تهدید قلمداد می کند. به عبارت دیگر وارتانیان می گوید: ما خطوط منحنی را ترجیح می دهیم؛ به این دلیل که آنها سیگنال های بی خطر و فاقد تهدید به ما ارسال می کنند.

fastcodesign

مترجم: آتنا حسن آبادی