هدایت را از خود شروع کنیم

انسان هدایت‌یافته بعد از هدایتی که از سرِ معرفت نفس و خودشناسی باشد، دیگر در برابر گمراهیِ گمراهان مصون خواهد شد.«ای انسان، چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته است؟ همان خدایی که تو را آفرید و سامان داد و منظم کرد و به هر صورتی که خواست تو را ترکیب کرد.»

انسان هدایت‌یافته بعد از هدایتی که از سرِ معرفت نفس و خودشناسی باشد، دیگر در برابر گمراهیِ گمراهان مصون خواهد شد.«ای انسان، چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته است؟ همان خدایی که تو را آفرید و سامان داد و منظم کرد و به هر صورتی که خواست تو را ترکیب کرد.»

نکته تفسیری

در این آیات شریفه، خداوند ابتدا انسان را به سبب غرور و کفرانش توبیخ کرده و سپس او را در برابر خداوند قرار داده که هم ربّ اوست و هم به او کریم و بزرگوار است: با ربوبیتش، پیوسته انسان را تحت حمایت خود قرار می دهد و امور مادی و معنوی او را عهده دار است و با کرم و بزرگواری‌اش بی آنکه پاداشی بخواهد و عوضی طلب کند ، او را بر سر خوان نعمت‌های ظاهری و باطنی و معنوی و مادی خویش نشانده است؛ و انسان در برابر این سوال و توبیخ هیچ جوابی ندارد. اگر بخواهد بگوید: پروردگارا، کرمت مرا مغرور کرد؛ از او پذیرفته نیست، زیرا قبلا خداوند فرموده: «لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ»علاوه بر این اگر گفتن این جمله که «کَرَم تو مرا مغرور کرد.» عذاب را از او برگرداند، باید در مورد همه کفار و معاندان هم موثر باشد که قطعاً چنین نیست.

انسان دروازه معنویت خویش

انسان همیشه برای خود دروازه ورود معنویت و کمال بوده؛ یعنی از طریق خودش می تواند عالم معنویت و عرصه کمال خویش را کشف کند و به آن دست یابد. به زودی نشانه‏های (توحید و قدرت) خود را به آنان (به مشرکان مکه و همه انسان‏های تاریخ) در کرانه‏ها (ی مکه و پهنه زمین) و در نفوس خودشان نشان خواهیم داد (مانند فتوحات مسلمین در آن عصر و گسترش اسلام در گیتی در آینده و توجه انسان‏ها به لطایف حکمت‏های خداوند در وجودشان) تا بر آنها روشن گردد که آن (خدا و قرآن) حق است.»یعنی اگر انسان دائماً به خود و در خود بیندیشد ، حقانیت حق در وجود او مستمر و دائمی خواهد بود. این حدیث علوی و نبوی معروف است که کسی که خود را بشناسد پروردگار خود را شناخته است.»و از اینها صریح تر و گویا تر این آیه کریمه است: ای کسانی که ایمان آورده‏اید، مراقب خودتان باشید، اگر شما خود هدایت یافتید (ضلالت) کسی که گمراه شده به شما زیانی نمی‏رساند (هر چند باید او را نیز دعوت کنید)، بازگشت همه شما به سوی خداست پس شما را از آنچه می‏کردید آگاه خواهد نمود.»آری، راه هدایت پرداختن به خویشتن و خودگرایی و درون نگری و خودکاوی است. در این صورت، انسان هدایت یافته بعد از چنین هدایتی که از سرِ معرفت نفس و خودشناسی باشد ، دیگر در برابر گمراهیِ گمراهان مصون خواهد شد.