از چای دارچین تا ویتامینه موی سر

براساس یك قانون نانوشته موی سر افراد مسن تر را آرایشگری كه سنش از بقیه بیشتر است اصلاح می كند و موی سر جوانان را آرایشگرهای جوانتر, البته این تقریبا به صورت یك عرف درآمده و الزاما اجباری برای اجرای آن نیست

قدیم ترها وقتی هنوز در خانه های مردم حمام وجود نداشت، عامه مردم جهت استحمام به حمام های عمومی مراجعه می كردند و در یك محوطه وسیع كه چند حوضچه در آن تعبیه شده بود و تون حمام كه آب را گرم می كرد، مشغول شست وشوی خود می شدند. یكی از مواردی كه مراجعه كنندگان به این حمام ها با آن مواجه می شدند، حضور اشخاصی بود كه دلاك نام داشتند و به نوعی در امر شست وشو به افراد كمك كرده و دستمزد می گرفتند. گاهی هم بنا به خواست مشتری او را مشت و مال می دادند تا خستگی را از تنش بیرون كنند. یكی دیگر از كارهایی كه این دلاك ها در آن تخصص داشتند تراشیدن موی سر بود و اگر كسی می خواست سرش را صفایی بدهد و از بندموهایش رها شود به حمام رفته و سراغ دلاك ها را می گرفت كه در بساطشان همیشه یك تیغ اصلاح تیز پیدا می شد. البته آن زمان ها گاهی مدلی هم به سر تراشیده شده می دادند و مثلا قسمت بالای سر را می تراشیدند و به موهای پشت و دور سر دست نمی زدند. این مدل موی سر را در فیلم های پهلوانی و عكس های قدیمی كه در زورخانه ها روی دیوارها قاب شده اند به وفور می توان دید. با این توضیحات شاید بتوان دلاك ها را جزو اولین پیرایشگران موی سر به حساب آورد.شاید به طور دقیق نتوانیم تاریخ ورود پیرایشگری عصر مدرن به ایران را بدست آوریم، ولی به طور تقریبی می توان زمان آن را مانند دیگر مظاهر مدرنیته اواخر عهد قاجار و اوایل سلطنت پهلوی اول تخمینی زد. تقریبا در این سالها بود كه هموطنانی كه از سفر فرنگ باز می گشتند سوغاتی های عجیب و غریب دیار فرنگ را به مردم عرضه می كردند كه یكی از آنها كسب جدیدی به نام سلمانی بود.ابزار كار این شغل جدید عبارت بود از قیچی، شانه و یك عدد آیینه تا مشتری مراحل كار را در آن دنبال كند. این حرفه جدید مانند دیگر مشاغل احتیاج به مكانی جهت دایر كردن كسب و كار داشت، اما یك حسن آن اینجا بود كه اگر زور آرایشگر بیچاره به اجاره مغازه نمی رسید می توانست وسایل كار خود را بردارد و كنار یك دیوار زیرسایه درختی به حرفه خود مشغول شود و چون از كرایه مغازه فارغ بود، می توانست قیمتی مناسب برای دستمزدش در نظر بگیرد كه در آن زمان این كار با استقبال مردم فقیر و طبقه زیر متوسط روبه رو شد.این نوع سلمانی ها بیشتر در مناطق جنوبی شهر فعالیت می كردند و مشتر های خود را هم داشتند. بچه محصل ها، سربازها، كارگرهای فصلی و دیگر كسانی كه حساب و كتاب زندگی شان را با یك قران و دو زار كردن رتق و فتق می كردند، از مراجعه كنندگان به این آرایشگران خیابانی بودند. طریقه كار آنها به این شكل بود كه در كنار سایه دیواری یا درختی بساط خود را كه شامل یك چهارپایه یا صندلی بود پهن می كردند و با آمدن مشتری او را روی صندلی می نشاندند و آینه ای را به دستش می دادند و برای آنكه خرده موها لباس مشتری را كثیف نكند، از یك عدد لنگ حمام برای پوشاندن نیم تنه مشتری استفاده می كردند.بعد از آشنا شدن با ماشین سلمانی نیز كوتاه كردن موی مردم سرعت گرفت، فقط چون این ماشین ها زود مستعمل می شدند بعد از مدتی تیغه شان كند شده و پوست از سرمشتری های فلك زده می كندند. در همان زمان در محله های بالای شهر مغازه های سلمانی به راه افتاده بود و هر كدام با گذاشتن یك یا دو صندلی، مشغول كسب و كار بودند. در این مغازه ها خدمات بیشتری نسبت به آرایشگاه های كنار خیابان به مشتری ارائه می شد؛ به طور مثال وسایل اصلاح، تمیزتر و تیزتر شده بود و انواع كمپرس آب گرم و سرد در صورت خواست مشتری برایش انجام می شد و همچنین قبل از اصلاح یا بعد از آن با چای دارچین یا شربت از مشتری پذیرایی به عمل می آمد كه البته همه این خدمات به طور غیرمستقیم بر دستمزد جناب آرایشگر تاثیر می گذاشت. در حال حاضر فرم كاری آرایشگاه ها با گذشته فرق چندانی نكرده و فقط در زمینه وسایل باتوجه به پیشرفت های روز دنیا وسایل سریع تر و كاراتر شده اند، وگرنه هنوز هم مثل گذشته مشتری باید روی صندلی جلوی آیینه بنشیند تا موهایش اصلاح شود. تنها تغییر محسوسی كه از آن دوره تاكنون اتفاق افتاده، تغییر فرم ها و مدل های مختلف اصلاح مو است.زمانی مدل قیصری یا آلمانی به علت متفاوت بودنش بسیار پرطرفدار بود، ولی حالا ده ها مدل موی گوناگون را می توان از روی ژورنال های خارجی انتخاب كرد تا بعد از حدود نیم ساعت موهایتان شبیه آن آقای خوش تیپی شود كه عكسش داخل مجله مد مو چاپ شده است. با گذر زمان و پیشرفت تكنولوژی اصلاح، این حرفه به صورت شغلی تخصصی درآمده است كه در آن هر كس بتواند خدمات بهتری ارائه دهد، مشتری بیشتری جذب می كند. هم اكنون قیمت های اصلاح از سوی اتحادیه صنف آرایشگران اعلام می شود، ولی به تجربه ثابت شده است كه این قیمت ها كمتر رعایت می شود.

هم اكنون نرخ اصلاح موی سر آقایان بین یكهزار و۲۰۰ الی یكهزار و۵۰۰ تومان باید باشد ولی این فقط یك نرخ رسمی است و بنابر المان های خاصی تغییر می كند. به طور مثال اگر فردی قبل یا بعد از اصلاح بخواهد سرش شست وشو شود، قیمت فوق بین ۲هزار تا ۲هزار و۵۰۰ تومان دچار نوسان می شود. اصلاح صورت رقمی بین ۵۰۰ تا یكهزار تومان را شامل می شود و ماشین كردن سر نیز بین ۵۰۰ تا۸۰۰ تومان هزینه در پی دارد. ولی همه این قیمت ها به قول معروف صوری هستند و در كمتر آرایشگاهی رعایت می شوند. به طور مثال در بعضی از آرایشگاه ها به خاطر رابطه خاص مشتری و استاد سلمانی فرد مراجعه كننده به طور دلخواه مبلغ بیشتری نسبت به نرخ های رسمی می پردازد كه آن از ۳ تا حتی ۱۰هزارتومان در نوسان است و البته كاری كه روی سر این مشتری ها صورت می گیرد با بقیه فرق دارد و دقت و ظرافت بیشتری در اصلاح سر آنها صورت می گیرد. معمولا در بیشتر آرایشگاه ها یك نفر سمت استادی دارد و بنا به تعداد صندلی های آرایش، شاگرد آرایشگر وجود دارد. براساس یك قانون نانوشته، موی سر افراد مسن تر را آرایشگری كه سن و سالش از بقیه بیشتر است اصلاح می كند و طبعا موی سر جوانان را آرایشگرهای جوانتر صفا می دهند، البته این تقریبا به صورت یك عرف درآمده و الزاما اجباری برای اجرای آن نیست. در بعضی آرایشگاه ها، مدل های مو براساس مد ها و ژورنال های خارجی عرضه می شود كه قیمت اصلاح در این نوع طبعا بالاتر و بین ۵ تا ۱۵هزار تومان در نوسان است. در بعضی دیگر نیز باتوجه به خدمات ارائه شده نظیر ویتامینه كردن مو یا ماساژ سر و صورت، هزینه این تسهیلات با هزینه اصلاح مو جمع و از مشتری مربوطه اخذ می شود.اصلاح داماد نیز در هركدام از این آرایشگاه ها نرخ خاص خود را دارد و بسته به موقعیت منطقه ای كه آرایشگاه در آن قرار دارد و همچنین بسته به خدماتی كه به داماد خوشبخت ارائه شده تعیین و معمولا مبلغی بین ۱۰ تا۱۰۰ هزار تومان را شامل می شود. البته همانطور كه گفته شد این قیمت ها هیچ كدام رسمی نبوده و نرخ رسمی اعلام شده همان یكهزار و۲۰۰ الی یكهزار و ۵۰۰تومان برای اصلاح سر است. در چند سال اخیر باتوجه به گسترش بیماری های پوستی و عفونی واگیردار، دستورالعمل های خاصی برای آرایشگاه ها صادر شده است تا با ضدعفونی كردن وسایلی كه امكان تعویض آنها ممكن نیست، سلامت مردم حفظ شده و به خطر نیفتد.اكنون در بیشتر آرایشگاه ها مكانی برای قرار دادن كیف های وسایل اصلاح مشتریان تعبیه شده كه بیشتر مشتریان ثابت را شامل می شود. در هر كدام از این كیف های كوچك، قیچی و شانه مخصوص آن مشتری قرار دارد و روی كیف، نام صاحب آن نوشته شده است كه با حضور او در سلمانی از وسایل خودش برای اصلاح او استفاده می شود و بعضی دیگر نیز وسایل اصلاحشان را با خود آورده و پس از خاتمه كار با خود می برند. البته در این موارد افراد مورد نظر در تهیه وسایل اصلاح با آرایشگر خود مشورت های لازم را می كنند تا وسایلی را كه او استفاده از آن را توصیه می كند ابتیاع كنند.

سایه یكتا