چرا نباید از مدح دیگران خوشحال شد؟

چاپلوسی، حالتی است برخاسته از ضعف نفس و نوعی اسارت روحی انسان که در برابر دیگر آدمیان برای جلب منافع و کسب امتیازهای مادی صورت می‌گیرد.

چاپلوسی، حالتی است برخاسته از ضعف نفس و نوعی اسارت روحی انسان که در برابر دیگر آدمیان برای جلب منافع و کسب امتیازهای مادی صورت می‌گیرد. پیامبر(ص) در پاسخ به این‌که در برابر مدحی که در حد ما نیست چه باید بکنیم؟ می‌فرمایند: ای پسر مسعود! هرگاه مردم تو را ستودند و گفتند: روزها روزه می‏‌گیری و شب‏‌ها عبادت می‏‌کنی، حال آن که چنین نبودی شادمان مشو؛ زیرا خداوند متعال می‏‌فرماید: «البته گمان مبر کسانی که به آنچه کرده‏‌اند شادمانی می‏‌کنند و دوست دارند به آنچه نکرده‏‌اند ستایش شوند، قطعا گمان مبر که برای آنان نجاتی از عذاب است. آنان را عذابی دردناک است۱،۲». امام باقر(ع) نیز درباره این‌که چرا نباید از مدح دیگران خوشحال شد؟ به جابر بن یزید جعفی فرمودند: و بدان که تو دوست (و پیرو) ما نیستی مگر آن گاه که اگر همه همشهریانت بر ضدّ تو همداستان شوند و بگویند: تو مرد بدی هستی، این سخن تو را اندوهگین نسازد و اگر بگویند: تو مرد خوبی هستی، این سخن شادمانت نگرداند. بلکه خودت را با قرآن بسنج، اگر پوینده راه آن بودی و به آنچه به بی‏‌اعتنایی بدان فراخوانده است بی‏‌اعتنا و به آنچه بدان ترغیب کرده است راغب بودی، پس پایداری کن و خوش باش؛ زیرا که آنچه درباره تو گفته شده به تو زیانی نرساند و امّا اگر از قرآن جدا بودی، چرا باید فریب حرف‏‌های مردم را بخوری ؟۳. امیرالمؤمنین علی(ع) نیز در مواجهه با ستایش مردم این دعا را می‌خواندند: - آنگاه که عدّه‏‌ای در حضورش او را ستودند- : خدایا، تو مرا بهتر از خودم می‏‌شناسی و من خود را بهتر از آنان می‏‌شناسم. خدایا، ما را بهتر از آن چیزی قرار ده که آنان گمان می‏‌کنند و آنچه را هم که درباره ما نمی‏‌دانند بر ما ببخشای۴.

منابع: ۱- منتخب میزان‌الحکمهٔ: ۵۰۸ آل عمران، آیه ۱۸۸. ۲- آل عمران: ۱۸۸. مکارم الأخلاق: ۲ / ۳۵۳ / ۲۶۶۰ .۳- تحف‌العقول: ۲۸۴ منتخب میزان الحکمهٔ: ۵۰۸ . ۴- نهج البلاغهٔ: الحکمهٔ ۱۰۰ منتخب میزان الحکمهٔ: ۵۰۸ .