استفاده از پروبیوتیک به جای آنتی بیوتیک

بدون تردید نمی توان مکانی را یافت که اثری از میکروب ها در آن نباشد شنیدن نام میکروب اغلب تداعی کننده بیماری زا بودن آنها است

بدون تردید نمی توان مکانی را یافت که اثری از میکروب ها در آن نباشد. شنیدن نام میکروب اغلب تداعی کننده بیماری زا بودن آنها است در حالی که در طول قرون گذشته به طور مشخص توانایی میکرو ارگانیسم ها در تخمیر و ساخت بسیاری از فرآورده های غذایی مورد نیاز بشر قابل توجه بوده و انسان ها توانسته اند با استفاده از مواد مترشحه و تولیدات میکروارگانیسم ها از بسیاری از بیماری ها و عفونت های مختلف پیشگیری کنند.

حضور باکتری هایی که به عنوان فلور نرمال در حفرات بدن انسان از جمله دستگاه گوارش زندگی می کنند از موضوعات جالبی است که امروزه توجه ویژه محققین را به خود معطوف داشته است.

سال های متمادی است که از آنتی بیوتیک ها برای پیشگیری و درمان بیماری ها و همچنین برای افزایش رشد حیوانات استفاده می شود. این عملکرد و در مواردی استفاده بی رویه در انسان و دام مشکلات فراوانی از جمله مقاومت میکروبی ایجاد کرده است، لذا محققین درصدد یافتن راه حل های جانشین به جای آنتی بیوتیک ها برآمده اند که پروبیوتیک ها درصدر آنها قرار گرفته اند.

پیشینه استفاده از پروبیوتیک ها به زمانی برمی گردد که یک پزشک روسی به نام «متچنیکف» در سال ۱۹۰۷ میلادی در روستا های بلغارستان مشاهده کرد که خوردن یک نوع ماست تخمیر شده از شیر سبب افزایش عمر و حفظ سلامت روستاییان می گردد.

پروبیوتیک از لغت یونانی پروبیو به معنی حمایت از حیات گرفته شده است. از لحاظ مفهوم با آنتی بیوتیک در تضاد است. پروبیوتیک محصولی از میکروارگانیسم های زنده غیر بیماری زا است که به علت مقاوم بودن به اسید معده، نمک های صفراوی، آنزیم های پانکراس، قابلیت اتصال به موکوس های روده و کلونیزه شدن سریع آنها، داشتن فعالیت ضد میکروبی و عدم ایجاد هرگونه عوارض جانبی می تواند به عنوان یک مکمل غذایی کاربرد فراوانی هم در انسان و هم حیوان داشته باشد.

● مکانیسم عمل:

مکانیسم های مختلفی برای عملکرد و فعالیت پروبیوتیک ها پیشنهاد شده است که از آن طریق می توانند در بدن میزبان از آسیب های مختلف جلوگیری کنند:

۱) تولید مواد پیشگیری کننده: پروتیک ها با تولید موادی با قابلیت مهار میکروارگانیسم ها مانند اسیدلاکتیک، اکتریوسین، پراکسید هیدروژن و غیره می توانند از بروز برخی از بیماری های عفونی جلوگیری کنند.

۲) بلوک کردن محل های اتصال در میکروب های بیماری زا: پروبیوتیک ها با قرار گرفتن و پوشاندن نقاط اتصال میکرو ارگانیسم های بیماری زا، از کلونیزه شدن و رشد آنها جلوگیری می کنند.

۳) رقابت برای تغذیه: پروبیوتیک ها مواد غذایی موجود را قبل از اینکه توسط میکروارگانیسم های پاتوژن مصرف شود استفاده می کنند.

۴) تحریک سیستم ایمنی: پروبیوتیک ها می توانند هم ایمنی اختصاصی و هم غیر اختصاصی را در مقابل بیماری های روده ای تحریک کنند. برای مثال مشاهده شده است که لاکتوباسیلوس کازئی در اسهال روتا ویروسی باعث افزایش پاسخ ایمنی می شود.پروبیوتیک ها همچنین توسط ترکیبات دیوار سلولی یا لایه های سلولی به عنوان یک آدجوانت عمل کرده و باعث افزایش سیستم ایمنی هومورال می شوند.

● اثرات گزارش شده در منابع:

▪ مقالات متعددی امروزه در مورد فواید این دسته از میکروارگانیسم ها به چاپ رسیده است که مختصراً به آنها اشاره می شود:

۱) رقابت با میکروارگانیسم های پاتوژن

۲) افزایش هضم لاکتوز (قند شیر)

۳) کاهش میزان کلسترول خون

۴) افزایش ایمنی بدن در اثر افزایش فعالیت ماکروفاژ ها

۵) پیشگیری از سرطان هایی که توسط مواد شیمیایی یا سویه های مختلف میکروبی ایجاد می شوند.

۶) افزایش جذب روده ای میزان ویتامین B و K

۷) افزایش هضم پروتئین ها، چربی ها و کربوهیدرات ها

۸) افزایش حرکات روده ای، هضم و جذب مواد غذایی در خردسالان

۹) پیشگیری از اسهال های ایجاد شده در بیماران مبتلا به HIV

۱۰) محافظت در مقابل مسمومیت غذایی، اسهال های مسافرتی، آلرژی ها و مشکلات پوستی

۱۱) جلوگیری از آنسفالوپاتی کبدی

۱۲) به عنوان نگهدارنده در مواد غذایی

۱۳) درمان التهاب های روده ای

۱۴) پیشگیری و درمان کولیت پسودو ممبران ناشی از کلسیتریدیوم دیفیسیل و...

● اشکال تجاری پروبیوتیک ها:

امروزه پروبیوتیک ها به صورت فرآورده های خوراکی موضعی در سطح وسیعی به فروش می رسند از باکتری ها و قارچ های تک سلولی (مخمر ها) به عنوان پروبیوتیک استفاده می شود. از میان میکرو ارگانیسم هایی که به عنوان پروبیوتیک مورد استفاده قرار می گیرند می توان به انواع سویه های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم اشاره کرد.