دانشگاه آلترناتیو

این روزها صحبت از انقلاب فرهنگی دوم می شود و قرار است با یک جهش بزرگ به پیش در مدت کوتاهی کل عرصه فرهنگ متحول شود به نظر می رسد که ساختار فعلی دانشگاه های ما که برخاسته از فرهنگ تجدد است با اندیشه های دست اندرکاران رسمی فرهنگ کشور هماهنگی نداشته باشد

این روزها صحبت از انقلاب فرهنگی دوم می‌شود و قرار است با یک جهش بزرگ به پیش در مدت کوتاهی کل عرصه فرهنگ متحول شود. به نظر می‌رسد که ساختار فعلی دانشگاه‌های ما که برخاسته از فرهنگ تجدد است با اندیشه‌های دست‌اندرکاران رسمی فرهنگ کشور هماهنگی نداشته باشد. لذا در جهت تمایلات آنها پیشنهادات زیر عرضه می‌شود:

۱ ) اولا کلمه «دانشگاه» و «دانشکده» و «دانشسرا» کلماتی فرنگستانی هستند که برساخته دستگاه پهلوی اول بوده‌اند و باید به جای آنها اسامی مناسب‌تری انتخاب کرد. کما اینکه سابقا ما دارای نظامیه و مستنصریه بوده‌ایم، می‌توان به جای کلمه دانشگاه از کلماتی نظیر «مدینه‌العلم» که دارای «بوابه‌ها» و «دربونه‌ها» و «شقه‌ها» و «فروع» هستند استفاده کرد. به جای واژه دانشجو هم از متعلم استفاده شود.

۲) وانگهی به لحاظ محتوایی می‌توان به جای دانشکده پزشکی آن را به چند فرع تقسیم کرد. مثلا «طب البیطری»، که همان دامپزشکی باشد و «طب الکحاله» که همان چشم پزشکی باشد و «طب الادویه» که داروسازی باشد و هکذاسایر شقوق طب.

همچنین می‌توان به احیای آلترناتیو مدیسن، یعنی طب بدلیل پرداخت. یعنی انواع طب سوزنی، طب علفی، انرژی‌تراپی و سایر فروع فراموش شده طب را اضافه کرد.

و کتب درسی در این زمینه الی ماشاءالله در سنت باستانی خودمان و شرق و غرب عالم وجود دارد که قابل استفاده است. مانند کتاب قانون ابن‌سینا و نظایر آن.

اما در خصوص مهندسی؛ «علم‌الحیل» که همان رشته مکانیک فعلی باشد سابقه طولانی در فرهنگ سنتی خودمان دارد و می‌توان آن را احیا کرد. همچنین «مساحی»، «نجوم»، «هیئت»، «علم‌کیمیا»، «سیمیا»، «لیمیا» و «حیمیا» از فروع مهندسی به حساب می‌آیند.

فرع «احجارکریمه» می‌تواند جای علم معدن را بگیرد و «کهربا» و «مغناطیس» بخشی از میدان‌های الکترونیکی به حساب می‌آیند. علم «حقوق» به کلی باید منسوخ شود و «فقه» جای آن را بگیرد. همچنین است علم اقتصاد که قابل استخراج از «تدبیر منزل» است. به جای «سیاست»، همان بحث‌های مربوط به «سیاست مدن» کافی است. «روان‌شناسی» می‌تواند جای خود را به «علم‌النفس» بدهد و «جامعه‌شناسی» نیز علم بی‌ربطی است که هیچ ثمره‌ای بر آن مترتب نیست و به جای آن می‌توان از «علوم غریبه» مانند «رمل» و «جفر» و «اسطلّاب» و «طالع‌بینی» و «آیینه‌بینی» و «سرکتاب بازکردن» و «تسخیر اجنه و ارواح» استفاده کرد که تفصیل آن در کتاب مستطاب شمس‌المعارف کبری آمده است.

در «هنر» که بحمدالله «نزد ایرانیان است و بس» ما به اندازه کافی در علم «عمارت» و ساختن مناره‌ها و سرداب‌ها و یخچال‌ها و آب‌انبارها تبحر داریم و نیازی به علوم جدیده نداریم. به خصوص که با متون معرق و مقرنس و آیینه‌کاری و گچ‌بری و سایر تزئینات نیز آشناییم. ریشه موسیقی از آنجایی که حرمت ذاتی دارد به کلی باید امحا شود و تنها در حد «ضرب علی‌الطست عند زف‌العرائس» کفایت می‌کند و حداکثر می‌توان نی چوپانان را نیز به آن اضافه کرد. در فقره نقاشی، عکاسی، فیلم و نظیر آنها اگر مربوط به غیرصورت انسان باشد ظاهرا اشکال نباشد، اما در هنر مجسمه‌سازی که بازمانده از بت‌تراشان سلف است به کلی باید اجتناب شود. درباره سیگور یا همان علم بیمه ظاهرا هنوز مشکلات و مسائل حل نشده‌ای باقی مانده است که تا رفع نشود نمی‌توان جواز به تعلیم آن داد. اما در تعلیم و تربیت و اخلاق، راه فراخ است و زمینه باز.

نویسنده : سعید حجاریان