آخرین رشته اعتماد روسیه و غرب

آرایش نظامی در مرزهای روسیه و اروپا به هم ریخته است آن هم با خروج مسکو از تنها پیمان نظامی موسوم به پیمان نیروهای متعارف

آرایش نظامی در مرزهای روسیه و اروپا به هم ریخته است آن هم با خروج مسکو از تنها پیمان نظامی موسوم به پیمان نیروهای متعارف.

تصمیم کرملین یکی دیگر از امید های آمریکا به آشتی و مصالحه در فردای انتخابات روسیه را از میان برد.

البته رهبری روسیه از قبل این هشدار را داده بود که به دلیل خودداری غرب از اجرای تعهداتش پیمان های مشترک با اروپا و ناتو را کنار خواهد گذاشت ، اما در زمانی این برنامه را به اجرا در آورد که مذاکرات فرستاده پوتین به کاخ سفید در باره سپر موشکی بی نتیجه ماند.

به هر حال اکنون روسیه حضور خود در پیمانی را متوقف کرده که یکی ازجنبه های اساسی امنیت کشور های اروپایی ارزیابی می شود. برای امضای این پیمان دو سازمان ناتو و پیمان ورشو ۱۰ سال مذاکره کردند و پیمان مذکور در سال ۱۹۹۲ به اجرا در آمد. این سند استقرار توپ و تانک و دیگر سلاح ها معمولی را در تمام گستره میان اقیانوس آتلانتیک و سلسله جبال اورال محدود می کند و اجازه می دهد تا هر دو طرف، نیرو های همدیگر را کنترل نمایند.

در پی از بین رفتن عهدنامه ورشو در شهر استانبول، پیمان دوم نیروهای تسلیحات متعارف در اروپا در سال ۱۹۹۰ در پاریس توسط ۲۲ کشور امضا شد و در سال ۱۹۹۹ در استانبول اصلاح شد که برای کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق برای استقرار نیروهایشان در قلمرو های معین محدودیت ایجاد نمود. با وجود این روسیه و اکراین و قزاقستان و بلاروس این پیمان را امضا و اجرا کردند اما کشور های عضو ناتو از اجرای مقررات پیمان مذکور به بهانه های مختلف خودداری کردند.

نقض این پیمان یک علامت آشکار از شروع یا بازگشت جنگ سرد جدید است یعنی همان اتفاقی که رهبران غرب تاکنون سعی کرده اند آن را کتمان کنند. بدون تردید پوتین در اجرای راهبرد امنیتی خویش در قبال غرب این پیمان را ترک کرده است راهبردی که او نخستین بار در کنفرانس امنیتی مونیخ آن را اعلام کرد و ناظران از آن به عنوان یک سیاست تهاجمی یاد می کنند. رهبر کرملین ابتدا یک اولتیماتوم به غرب داد او حدود دو ماه پیش اعلام کرد که روسیه قصد دارد که پس از ۱۵۰ روز شرکت در پیمان نیروهای متعارف اروپا را متوقف کند. مقامات آمریکا و اتحادیه اروپا که در کنفرانس سازمان امنیت و همکاری اروپا در شهر مادرید اسپانیا شرکت داشتند ، برای آخرین بار کوشش کردند که روسیه را از این کار منصرف کنند. وزیر امور خارجه پرتغال که کشورش ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را بر عهده دارد، نگرانی عمیق خود را در رابطه با آینده این تصمیم و اهمیت پیمان نیروهای مسلح متعارف اروپا ابراز کرد.

اما مهلت اعلامی پوتین سپری شده بود و زمان برای این رایزنی ها کاملاً فوت شده بود. ویاچسلاونیکونف، رئیس بنیاد سیاست روسیه می گوید، کشورهای غربی از زمانی که رئیس جمهوری روسیه در مورد تعلیق پیمان نیروهای متعارف در اروپا هشدار داد چند ماه فرصت داشتند در مورد آن تصمیم گیری کنند و زمانی که روسیه از جانب شرکای غربی خود تمایلی برای مذاکره ندید دیگر این وضعیت که روسیه به صورت یکجانبه پیمان را اجرا می کرد نمی توانست تا ابد ادامه بیابد. رئیس دومای دولتی روسیه در تحلیل این ماجرا معتقد است که کرملین با تعلیق کامل پیمان نیروهای متعارف در اروپا توانست توجه شرکای غربی را به لزوم تغییر خط مشی نظامی و امنیتی آنها جلب کند. به این صورت سران کرملین در پاسخ میانجیان اروپا اسناد نقض تعهدات طرف های غربی و ناتو را ارائه کردند و در همان حال مقامات روسیه اعلام کردند که پیمان مذکور میراث جنگ سرد است و بیش از همه فلسفه وجودی خویش را در نظر استراتژیست های آمریکا از دست داده است. هر دو مراکز مهم تصمیم گیری روسیه یعنی دومای دولتی و پارلمان روسیه، اول همین ماه قانون منع حضور در پیمان مربوطه را تصویب کردند تا رئیس جمهور آن را به امضا رساند و اکنون مقامات کرملین به طور رسمی اعلام کردند که رئیس جمهور روسیه پوتین قانون منع حضور در پیمان مذکور را امضا کرده است.

پس از کمتر از دو هفته دیگر روسیه می تواند جنگ افزار ها و هواپیما های جنگی خویش را در مناطق غرب خود در نزدیکی های کوه های اورال مستقر سازد و بنیان امنیت اروپا را به چالش کشاند. این تصمیم به روسیه امکان می دهد که موقعیت خود را به لحاظ توازن قوای نظامی در برابر کشورهای غربی مستحکم کند. روسیه با این تصمیم گام دیگری در مخالفت با استقرار سپر دفاعی موشکی آمریکا در اروپای مرکزی و توسعه ناتو بر می دارد و در همان حال در آستانه انتخابات روسیه تصویر دیگری از روسیه مقتدر را برای رأی دهندگان روس به نمایش می گذارد.

س. حیدرپور