نقدی بر سخنان انتخاباتی رئیس جمهور در سیاست خارجی

حال پس از گذشت بیش از ۲۵ ماه از بدست گرفتن زمام امور و سکان اجرائی کشور آن افکار و ایده های بلند و مدبرانه به چه میزان توسط دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی ایشان عملا به منصه ظهور رسیده است و تا چه حد تصمیم گیری ها و سیاست های نامناسب خارجی آن روز از وضعیت انفعال به فعال و بحرانها و تهدیدها به فرصت های واقعی تبدیل شده است

در عصر یکی از آخرین روزهای گرم خرداد ۸۴ و نیز واپسین لحظات حساس و سرنوشت ساز مرحله دوم انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری، جناب آقای دکتر احمدی نژاد در برنامه زنده رادیویی و این بار در جمع اصحاب رسانه ملی و مدیران بخشهای مختلف شبکه رادیویی تهران، با دقت نظر و درک کامل از اوضاع و نیز استفاده بیشتر از مدت باقیمانده تبلیغات تا شروع مرحله دوم رای گیری ، در اوج چانه زنی و مذاکرات دامنه دار تیم هسته ای دولت هشتم با تروئیکای اروپایی، فرصت را مغتنم شمرده و با به چالش کشیدن عملکرد دولتمردان قبلی و نادیده انگاشتن زحمات آنان و گلایه از روند نامناسب مذاکرات هسته ای و نیز متهم کردن دولت اصلاحات به باج دادن به کشورهای اروپایی به طرح مواضع اصولی و دیدگاههای آرمانی راجع به دیپلماسی و سیاست خارجی فعال توام با حکمت و عزت پرداخت و در ادامه با ادعا و ارائه راهکارهایی منحصر بفرد، نحوه خارج شدن دستگاه دیپلماسی کشور از وضعیت انفعالی و نامطلوب را برای حاضرین و مردم تشریح کرد و در صورت انتخاب شدن از سوی مردم مدعی انجام آن مواضع اصولی و عزت مندانه شد.

حال پس از گذشت بیش از ۲۵ ماه از بدست گرفتن زمام امور و سکان اجرائی کشور آن افکار و ایده های بلند و مدبرانه به چه میزان توسط دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی ایشان عملا" به منصه ظهور رسیده است و تا چه حد تصمیم گیری ها و سیاست های نامناسب خارجی آن روز از وضعیت انفعال به فعال و بحرانها و تهدیدها به فرصت های واقعی تبدیل شده است؟

احمدی نژاد در ابتدای سخنان خود در جواب خبرنگار راجع به مسایل مربوط به سیاست خارجی گفت: سیاست خارجی اصولا" خروجی یکی نفر نیست بلکه خروجی ملت است. سیاست خارجی نماد خواسته ها و منافع ملی و امنیت ملی یک ملت است، یک فرد نیست، الان یک فرد پاشه بره تو دنیا هر حرفی بزنه مگه ملت می پذیرند ؟ بالاخره یک ساختار ملته و در ادامه صحبت هایشان سیاست خارجی را از سه نگاه و زاویه مورد بررسی قرارداد و گفت:

۱) یک نگاه کاملا" منفعل است یعنی میگه در دنیا یک مناسباتی هست داره عمل می کنه ماهم باید تن بد یم به این مناسبات و تسلیم شرایط و واقعیت های عالم بشیم هر چی که میخواد بشه این در واقع یک مدیریت منفعل است.

۲) یک نوع نگاه دیگه ای داریم که میگه آقا این مناسبات جهانی مناسبات ظالمانه است، تمام این سازمانها از قدرتهای بزرگ هدایت می شوند، نباید وارد آن بشویم ، اصلا" باید تعامل را قطع بکنیم و برخورد بکنیم با نظامات عالم بنظر من این هم یک نوع افراط از این طرف و بی تدبیری و اصلا" هیچ نتیجه ای برای ملت ما نخواهد داشت .

۳) آن چیزی که من دنبالش هستم، سیاست خارجی فعال است. این ملت ما، دیپلماسی ما با قدرت در عرصه های سیاسی حاضر بشود، تاثیرگذار باشد، تحول آفرین باشد، از همه فرصت ها استفاده کند. اجازه بدید یک مثال بزنم ببینید سیاست منفعل با سیاست فعال چقدر تفاوت می کند.

احمدی نژاد در ادامه گفت: سیاست فعال یعنی همه فرصت های جهانی را به نفع ملت استفاده بکنیم. الان تو دنیا تجارت پشتیبان سیاست است و سیاست هم پشتیبان تجارت، چون سیاست خارجی مون غیر هماهنگ و منفعل است شما می بینید زمانی که داریم از یک کشوری ۵۰۰ میلیون دلار جنس می خریم، همزمان آن کشور علیه ما در جهان داره فعالیت سیاسی می کنه، اصلا" تو دنیا این جوری نیست. الان نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار ما مبادلات با اروپا داریم اما بدترین موضع گیری های اروپا بر علیه ما انجام می شه، به چه دلیل باید انجام بشه. خب نمی خریم ازشون، خب شما می خواهید بر علیه ما موضع گیری کنید، موضع گیری کن ما هم خریدمون را جای دیگه ای انجام میدیم . یعنی هم بازار مارو داشته باشند و هم بر علیه ما موضع گیری کنند، این اصلا" خیلی ضعف دیپلماسی است. ۱۰۰ میلیون دلار میخوان خرید کنند ۸ تا شرط می گذارند کنارش اولویت گسترش ارتباطاتمون را باید درست تعریف کنیم. اونهایی که با هم دیدگاههای مشترک داریم، فهم مشترک داریم و حقوق متقابل رو رعایت می کنیم - الان دیپلماسی ما رفته از ته خط شروع کرده، با کسانی که کمترین اشتراک رو داریم بیشترین سرمایه گذاری رو می کنه هی هم باج میده چیزی هم دستاورد نداره، این که نمی تواند عزت ملت را تامین بکند.

جناب آقای رئیس جمهور، شما در تبیین نظرات خود راجع به دیپلماسی فعال کشور با صراحت عنوان کردید که دیپلماسی یک کشور در گرو نظرات یک فرد با یک گروه خاص نیست و قاطعانه خاطر نشان کردید که منافع و مسایل ملی مربوط به همه ملت است. انصافا" حضرتعالی و تیم مربوط به دیپلماسی و سیاست خارجی در طول مدت بیش از دو سال به چه اندازه در جهت حفظ منافع ملی و تثبیت اقتدار نظام و مایوس کردن دشمن، از تجربیات، خدمات ارزنده و راهنمائی های مسوولان و دلسوزان خارج از مجموعه دولت محترم بهره بردید؟

به راستی تا چه اندازه در راستای منویات و سخنان حکیمانه مقام معظم رهبری در ارتباط با اتحاد ملی و انسجام اسلامی در مهد عمل مقابل تنگ نظری ها و خودخواهی های کسانی که با بی توجهی کامل به شرایط فعلی و حساس کشور، به خاطر حفظ منافع فردی و حزبی به انحای مختلف و با ترفندهای زیرکانه و اتهامات واهی مانع همکاری دولتمردان و مدیران قبلی با دولت فعلی شدند، موضع شفاف و پررنگ در مخالفت با آنان اتخاذ و از همراه شدن با آنان صرف نظر کردید؟ اتحاد ملی و انسجام اسلامی بیش از هر چیز نیازمند بسط دامنه مشورت پذیری دولت با تمام جناح های سیاسی معتقد به قانون اساسی مخصوصا" در شرایط حساس کنونی است. در چنین شرایطی است که مدیران و دلسوزان کشور در متن تحولات حساس، نظیر پرونده هسته ای و غیره به کمک دولت خواهند آمد و هر یک بر حسب وظیفه گوشه ای از مشکلات داخلی و خارجی را برعهده خواهند گرفت و نه چیز دیگر. جنابعالی در نگاه اول خود نسبت به اصول مهم در سیاست خارجی عنوان کردید که ما به هیچ عنوان تسلیم شرایط و مناسبات حاکم در دنیای فعلی نخواهیم شد.

جناب آقای احمدی نژاد; مسلما" رعایت نکاتی این چنین جزو بدیهی ترین و اساسی ترین مسائل یک کشور مستقل و مقتدر محسوب می گردد. همان طور که بارها رهبر معظم در سخنان و رهنمودهایشان خطاب به مسوولان و تصمیم گیرندگان نظام سه اصل مهم و انکارناپذیر عزت، مصلحت و عقل را یادآور و اجرای آن را موجب تقویت، سربلندی و اقتدار نظام جمهوری اسلامی و ملت دانستند، ملتی که بنیان شکل گیری انقلاب شکوهمندش با تاسی از رهبر فقیدش برپایه ارزشهای اسلامی، تقویت روحیه آزادی خواهی، ایثارگری و فرهنگ شهادت طلبی بنا شده است. مسلما" تفکرات و سیاست های منفعلانه و غیر فعال برای چنین مردمی حرفی برای گفتن نخواهد داشت.و اما در نگاه دوم خود نسبت به سیاست خارجی کشور، ادعا فرمودید که سیاست خارجی فعال می تواند به رغم ظالمانه بودن مناسبات سیاسی در جهان امروز، با تدبیر و تعاملات مدبرانه و به دور از افراط با نظامات عالم ارتباط برقرار کند. انصافا" چقدر در این دو سال اخیر توانستید به طور جدی و گسترده چهره واقعی و پویای انقلاب اسلامی و دستاوردهای عظیمش را به جهانیان و مسلمانان عالم بشناسانید؟ چقدر توانستید همراه با وزارتخانه های مرتبط با دیپلماسی و سیاست خارجی، با تدبیر و تعاملات مدبرانه، تهدیدها و بحرانهای پیش آمده در عرصه سیاست داخلی و خارجی کشور را به فرصت های ارزشمند و واقعی تبدیل نمایید؟توجه به این نکته لازم است که در مبادلات سیاسی و گفتگو راجع به مسائل استراتژیک همچون موضوع مهم هسته ای نمی توان مقدرات و خواسته بحق ملت یک کشور مقتدر را با استفاده از واژه های نا متعارف دیپلماتیک به پیش برد. در مراودات سیاسی و فرهنگی استفاده از این گونه واژه های نادرست صرف نظر از گوینده آن راه به جایی نخواهد برد.

اما در مورد سومین و آخرین نگاه راجع به سیاست خارجی; ایشان فرمود آنچه به دنبال آن هستم سیاست خارجی فعال است و این که تجارت پشتیبان سیاست و سیاست هم پشتیبان تجارت باشد. جناب آقای احمدی نژاد; در سیاست خارجی فعال دیدگاهی را راجع به سیاست و تجارت مطرح فرمودید که این دیدگاه نشات گرفته از الگویی است که سرمایه داری مصرفی، چارچوب تئوریک آن را شکل می دهد و بنیان وجودی خود را براساس عرضه و تقاضا بنا کرده است. سیاست و دیپلماسی در این نگاه در جهت پاسداری از تقاضا بکار می رود در واقع در دیپلماسی مذکور نیروی نظامی، مسابقه تسلیحاتی و جنگ طلبی در الویت قرار می گیرد و نهایت امر استعمار، استثمار سرگذشت دیپلماسی مذکور است. ولی در جامعه اسلامی و انقلابی ما سیاست و دیپلماسی براساس اخلاق و فرهنگ پایه ریزی می شود. به عبارت دیگر سیاست بر مبنای عدالت بنا می شود. عدالتی که در رفتار سیاستمداران تجلی می یابد و عدالت اجتماعی سیاست گذاری کلی را تشکیل می دهد و اقتصاد و تجارت در نهایت ابزاری در دست دولت است تا بتواند اقتدار لازم برای اجرای فرهنگ انسانی و اسلامی را به دست آورد.

بنابراین در تقابل با چنین ادعایی که در جامعه اسلامی و انقلابی ما «تجارت و اقتصاد» پشتیبان سیاست است نه «اخلاق و فرهنگ» چگونه از الگوی فوق رفع ابهام می کنید؟ حال با توجه به عنایت ویژه حضرتعالی نسبت به موضوع تجارت و اقتصاد و تاثیر شگرف آن در مناسبات و مراودات سیاسی و اعتقاد به اینکه دیپلماسی فعال از تعامل تجارت و سیاست و تلفیق آن با یکدیگر حاصل می شود، تا چه حد دستگاه دیپلماسی و اقتصادی دولت کریمه از ظرفیت ها و مولفه های فوق الذکر استفاده مطلوب به عمل آورد و توانست سایه سنگین تحریم ها و تهدیدهایی که در چارچوب حقوقی و قانونی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر شده است را از فضای سیاسی کشور دور کند .جنابعالی در نگاه سوم خود، دستگاه دیپلماسی دولت قبل را به خاطر نوع مبادلات اقتصادی با کشورهای اروپایی، ضعیف، ناهماهنگ و منفعل معرفی کردید و این که بدون رعایت حقوق متقابل با سایر کشورها ارتباطات خود را از ته خط شروع کرده و با این الگو نمی توان عزت ملت ایران را تامین کرد. با فرض قبول و صدق گفته ها و نظرات جنابعالی درباره دستگاه دیپلماسی دولت مظلوم، بی ادعا و اعتمادزای اصلاحات، مبنی بر این که در مسایل سیاست خارجی بد و ضعیف عمل کرد، حال آیا شده از خود بپرسید که دولت عدالت محور نهم که خود سکان هدایت آن را به عهده دارید چگونه عمل کرده است؟

و عملکرد دو ساله دستگاه دیپلماسی شما مستحق چه نمره ای خواهد بود؟ برای روشن شدن بیشتر حقایق و دسترسی به واقعیت های موجود از جنابعالی عاجزانه تقاضا می شود مطالبی را که خود به طور مفصل و بی پرده کمتر از ۲۶ ماه گذشته در ارتباط با سیاست خارجی و دیپلماسی فعال بیان کردید با تعمق و تامل بیشتری مرور کنند، قطعا" متوجه خواهید شد که چه قدر به آن گفته ها و صحت های آرمانی، اولویت شدنی موضع گیری های عزت مندانه، توحیه های حکیمانه و تعاملات مدبرانه در ارتباط با کشورها و سازمانهای بین المللی عمل کردید.

حضرتعالی و دیگر همکارانتان در دستگاه دیپلماسی بارها اعلام کردید که میزان روابط تجاری و اقتصادی ایران با دیگر کشورها باید براساس حقوق متقابل و متناسب با روابط سیاسی دو کشور باشد. حال به رغم مواضع خصمانه و ضد ایرانی دولت جدید فرانسه، ادامه روند مبادلات اقتصادی و صنعتی با هم پیمان و شرکت تجاری خود را با عقد قراردادهای میلیارد یورویی در زمینه های مختلف صنعت و تجارت از جمله صنایع گازی و خودروسازی آن هم در سطح کلان و گسترده چگونه توجیه و تفسیر می کنید؟

آیا وقت آن نرسیده تا دولتمردان محترم به رغم نادیده انگاشتن و چشم پوشی نسبت به رفتارهای دوگانه و تحریک آمیز دولت جدید فرانسه علت استمرار و ادامه رابطه تجاری و وارد کردن بیش از یک سوم از محصولات خودرو سازی پژو و سرازیر کردن سالانه ملیاردها یورو به حساب بانکی آنها و نیز تامین کردن بیش از ۹۰درصد از نفت خام مورد نیاز این کشور را به مردم فهیم ایران بی پرده توضیح دهند؟ آیا هنوز وقت آن نرسیده است که رئیس جمهور محترم در مورد عملکرد دستگاه دیپلماسی و اقتصادی دولت خود و نیز نحوه تعامل و اولویت گسترش ارتباطات و مناسبات اقتصادی و تجاری عزتمدانه با دیگر کشورها را به طور شفاف به مردم خود توضیح دهد؟ آیا هنوز وقت آن نرسیده است که تشخیص دهندگان مواضع خصمانه از غیر خصمانه در ارتباط با این گونه کشورها هر چه زودتر دست به کار شوند؟

دستگاه دیپلماسی کشور و تریبون های مختلف دولتی تا کی باید توان و وقت خود را صرف تایید و تکذیب و محکوم کردن سیاست های ضد و نقیض و یک بام و دو هوای این گونه کشورها کند؟

آیا هنوز وقت آن نرسیده است تا دولت محترم از سرمایه های عظیم و سرشار نفتی و رسیدن آن به قیمت افسانه ای بیش از ۹۰ دلار در هر بشکه به عنوان کالای استراتژیک و پشتوانه ای مناسب جهت تامین خواسته های مشروع و به حق مردم ایران از جمله انرژی هسته ای ، بهره کامل ببرد؟

بنابر آنچه گفته شد انتظار می رود دولت محترم با رعایت نکات عنوان شده با اتخاذ تدابیر لازم شرایط واقعی و مناسب تری را در امر دیپلماسی فعال سیاست خارجی و مبادلات اقتصادی و تجاری با دیگر کشورها و براساس مصالح و منافع مردم فراهم کند و امیدوارم آنان با پاسخ مکفی به سوالات و نظریات مطرح شده از دیپلماسی فعال خود رفع ابهام فرمایند.

نویسنده : حمیدرضا رسولی