خانواده و‌ آسیب‌‌های ‌اجتماعی

امروزه بیشتر کشور‌های دنیا به واسطه گسترش شهرنشینی، پیشرفت تکنولوژی، ارتباطات و جامعه صنعتی و افزایش دامنه نیازمندی‌ها در میان افراد جامعه با آسیب‌‌های اجتماعی فراوانی …

امروزه بیشتر کشور‌های دنیا به واسطه گسترش شهرنشینی، پیشرفت تکنولوژی، ارتباطات و جامعه صنعتی و افزایش دامنه نیازمندی‌ها در میان افراد جامعه با آسیب‌‌های اجتماعی فراوانی روبه‌رو شده‌اند.‌ آسیب‌‌های اجتماعی را می‌توان جزء لاینفک زندگی بشر امروزی دانست که همانند یک شبکه در هم تنیده است که علت مشخص ندارد و زمانی به وجود می‌آید که جامعه با یک نوع بی‌نظمی و عدم تعامل و تعادل در سیستم اجتماعی مواجه می‌شود که در سطح وسیع‌تر به بروز بحران اجتماعی می‌انجامد.‌

جامعه‌شناسان و روان‌شناسان، آسیب‌‌های اجتماعی را شامل رفتار‌های می‌دانند که افراد پر‌خطر جامعه آنها را مرتکب می‌شوند و ناشی از فشار‌های روحی و روانی است که به واسطه عوامل درونی و بیرونی در فرد ایجاد می‌شود.‌ از سوی دیگر با پیشرفت تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و گسترش روزافزون آن در جامعه و دسترسی همگان به آن موجب شده است رسانه‌ها از جایگاه والایی میان افراد جامعه برخوردار باشند. امروزه رادیو و تلویزیون و فضا‌های مجازی و دیگر وسایل ارتباط جمعی، بیشتر از خانواده و جامعه روی افراد تأثیرگذارند و آنها را هدایت می‌کنند.

در خصوص آسیب‌‌های اجتماعی نیز رسانه‌ها می‌توانند با آموزش صحیح به افراد، آنها را نسبت به مسائل پیرامون آسیب‌‌های اجتماعی آگاه و در پیشگیری و کنترل و کاهش آن مؤثر باشند. گاهی نیز همین وسایل ارتباط جمعی می‌تواند نتیجه عکس داشته باشند و زمینه بروز معضلات اجتماعی را در افراد تشدید نمایند. به طور مثال اینترنت را می‌توان هم در جهت مثبت به کار برد و هم در جهت منفی، به طوری که راه‌ها و شگرد‌های جدید برای ایجاد آسیب‌‌های اجتماعی در سطح جامعه را به افرادی که مستعد آن هستند، آموزش می‌دهد.

متأسفانه در سال‌های اخیر با گسترش نفوذ رایانه و اینترنت، نقش والدین در تربیت فرزندان کمرنگ‌تر شده است، به طوری که در اکثر خانواده‌ها حداقل یک دستگاه رایانه وجود دارد که بیشتر اوقات فراغت فرزندان را به خود اختصاص داده است و موجب می‌‌‌شود آنها در تنهایی به سر ببرند و کمتر با خانواده ارتباط برقرار کنند. در نتیجه بیشتر تحت تأثیر این گونه وسایل هستند تا والدین خود. الگوپذیری در کودکان بسیار حائز اهمیت است و این الگو در رفتار و شخصیت آنها مؤثر است.

حال اگر خانواده بتواند الگوی مناسب برای فرزندان خود باشد، کودکان نیز در آینده از بسیاری انحرافات و آسیب‌‌های اجتماعی مصون خواهند ماند و اگر الگوی کودکان، شخصیت‌های نامناسب بازی‌های رایانه‌ای یا گروه همسالان باشد طبعا با آسیب‌‌های اجتماعی فراوانی روبه‌رو می‌شوند. با توجه به این‌که دیگر نمی‌توان کودکان را از تکنولوژی‌های نوین امروزی به دور نگه داشت، وظیفه سنگین‌تری به عهده خانواده‌هاست تا بهتر بتوانند با فرزندان خود ارتباط برقرار نمایند و بیشتر آنها را تحت تأثیر قرار دهند. خانواده‌ها ‌باید در کنترل درست فرزندان و نحوه صحیح استفاده از وسایل ارتباط جمعی، آموزش‌های لازم را به آنها بدهند. مثلا در تهیه بازی‌های رایانه‌ای، فیلم و... نهایت دقت را داشته باشند.

هوشنگ سلیمانی