خود گم شدگان

کسی که خودش راگم کرده می باید درسرکوی و برزن برود و از مردم بخواهد تا کسی حقیقت او را به او نشان دهد و مسیر زندگی اش را بنمایاند

کسی که خودش راگم کرده می باید درسرکوی و برزن برود و از مردم بخواهد تا کسی حقیقت او را به او نشان دهد و مسیر زندگی اش را بنمایاند. این گم گشتگی آدمی به سبب جهل و نادانی نسبت به خودش است و برای این که از این جهل درآید لازم است تا اهل معرفت شود و این معرفت ازخود است که او را به حقیقت معرفت از خداوند و هستی می رساند و در می یابد که درکجای هستی قراردارد وموقعیت خود را تفسیر و روشن می سازد.

گاهی انسان چیزی راگم می کند و برپایه ارزش مادی و معنوی آن به جست وجوی آن می پردازد. هرچه آن گم شده با ارزش تر باشد، جست وجو، بیش تر وپردامنه تر می شود. گاهی دیده شده که شخص روزها و ماه ها دنبال گم شده خود می گردد و تا قطع امید نکرده از جست وجو باز نمی ایستد.

همان گونه که برخی ها وقتی گم شده ای را پیدا می کنند، با نصب اعلامیه و یا اعلان آن از بلندگویی می کوشند تا صاحب آن را پیدا کنند، گاه هم می شود که شخص درجاهای گوناگون به اشکال مختلف ازگم شدن چیزهای خود خبر می دهد وگاه مبالغ زیادی را نیز صرف می کند تا گم شده خود را بیابد. شاید خودتان بارها در مراکز شلوغ زیارتی و سیاحتی فریاد کسانی که از دیگران برای پیدا کردن کودک خود کمک می خواهند، شنیده باشید. درانواع رسانه های دیداری و شنیداری و نیز مطبوعات می توان نمونه های بسیاری را یافت.

● یافتن خود

اما شاید کم تر دیده و یا شنیده باشید کسی دنبال خودش بگردد؛ مگر آن که وی را حبنقه بدانند و بگویند او احمق تر از حبنقه است. حبنقه کسی است که به خود کدویی آویزان کرده بود تا خودش را بشناسد و پیدا کند. روزی زیر درختی خوابیده بود. رندی می رود وکدو را از گردنش بیرون آورده و برگردن خود می آویزد و درکنار حبنقه می خوابد. وقتی حبنقه ازخواب بیدار می شود، سرگردان می گردد.رند که حرکات حبنقه را زیرنظر داشت،برمی خیزد. حبنقه روبه رند می کند و می گوید: اگر تو حبنقه هستی پس من کی هستم؟! درفرهنگ عربی این ضرب المثل است که فلان احمق من حبنقه، فلانی از حبنقه نیز احمق تر است.

اما حقیقت این است که بسیاری از مردم خودشان راگم کرده اند و حتی مانند حبنقه دنبال خودشان نیستند تا پیداکنند. انسان موجودی بسیار شگفت انگیز است و حقیقت وجودی اش را زمانی می یابد که بتواند به پرسش های اصلی فلسفه وجودی و زندگی اش پاسخ دهد. اینکه از کجا آمده و به کجا می رود و آمدنش به هستی و دنیا برای چه هدفی بوده واگر هدفی وجود دارد و می بایست آن را به دست آورد، چگونه می تواند آن را به دست آورد ومسیرش کجا و چگونه است؟

اما بسیاری از مردم نه تنها به موقعیت کنونی و یا گذشته و آینده خویش توجهی ندارند بلکه اهل زندگی درحال به یک معنای باطل نیز هستند. از این رو همانند اهل حیران، در بیابان زندگی سرگردان هستند و عمری هفتاد تا صدساله را درمسیری می روند که همانند دایره به همان مقام نخست ایشان بازمی گردد بی آن که چیزی برخود افزوده باشند، بلکه اهل خسران و زیان هستند و سرمایه وجودی وعمر خویش از کف داده اند.

حضرت امیرمومنان علی (ع) درباره توده های مردم که درپی شناخت خویشتن و یافتن خود نیستند، شگفت زده شده و می فرماید:«عجبت لمن ینشد ضالته و قد اضل نفسه فلا یطلبها؛ در شگفتم از کسی که گمشده اش را می جوید، درحالی که نفس خود را گم کرده و درجست وجوی آن نیست.» (غررالحکم، ص ۲۱۲).

واقعا این امر شگفت انگیز است که شخصی که هرچیز بی ارزشی را گم کرده ساعت ها بلکه روزها دنبالش است ولی دنبال خودش نیست که حقیقتش چیست؟ و برای چه مقصود آفریده شده و دراین دنیا چه می کند؟

● علت گم گشتگی انسان

کسی که خودش راگم کرده می باید درسرکوی و برزن برود و از مردم بخواهد تا کسی حقیقت او را به او نشان دهد و مسیر زندگی اش را بنمایاند. این گم گشتگی آدمی به سبب جهل و نادانی نسبت به خودش است و برای این که از این جهل درآید لازم است تا اهل معرفت شود و این معرفت ازخود است که او را به حقیقت معرفت از خداوند و هستی می رساند و در می یابد که درکجای هستی قراردارد وموقعیت خود را تفسیر و روشن می سازد و برای اوحرکت در مسیر شدن وپیدا کردن یعنی متاله و خدایی شدن نیز برایش فراهم می شود و امکان پذیر می گردد. از این رو حضرت امیرمومنان (ع) درجایی دیگر می فرماید:«عجبت لمن یجهل نفسه، کیف یعرف ربه؛ شگفتا کسی که خود را نمی شناسد، چگونه پروردگار خویش را می شناسد.» (همان، ص ۳۸۷).

کاظم اصغرزاده