دوشنبه, ۶ اسفند, ۱۴۰۳ / 24 February, 2025

مجله ویستا

راهبردهای اساسی توسعه استاندارد در ایران

سرمایه گذاری در جهت ارتقای کیفیت محصولات و کالاهای تولیدی، برای پاسخگویی به نیاز مصرف کنندگان داخلی و دستیابی به بازارهای جهانی و افزایش رقابت پذیری، مهم ترین اصل در توسعه اقتصادی کشورهاست.

یکی از الزامات تحقق هدف بزرگ و راهبردی، استانداردسازی شاخص های تولید و خدمات و همچنین سنجش و کنترل کیفیت کالاهاست که بیش از هر چیز نیازمند توجه به توسعه استانداردهای پیشرفته مبتنی بر دانش و فناوری است.

هر نوآوری که در دانش و فناوری صورت می پذیرد الزامات جدید را فراروی استاندارد قرار می دهد.

تعامل میان پیشرفت های بشر و استاندارد، تعاملی همیشگی است، استانداردسازی زمینه های توسعه دانش، مهارت و فناوری را فراهم می سازد و توسعه این مهارت ها و توانمندی های بشری ضرورت های استانداردسازی را تشدید می نماید که نتیجه آن توسعه و رشد همه جانبه، افزایش توان ملی، ارتقای قدرت رقابت در عرصه های بین المللی و افزایش سطح رفاه عمومی است.

با تعهد به الزامات استانداردسازی می توان با افزایش سطح کیفیت فرآورده ها و تولیدات، به فن آوری پیشرفته تولید هر محصول نائل آمد و در توسعه و رشد اقتصادی، گوی سبقت را در میدان جهانی شده تولید و صنعت ربود.

تنها با نگاهی همه جانبه و فراگیر به عرصه استانداردسازی می توان نقش مؤثر آن را در توسعه متوازن و پایدار کشور تضمین نمود.

آنچه در ادامه می آید الزامات تحقق نظام استاندارد در عرصه تولید و صنعت کشور است که در قالب ۳۰راهبرد اجرایی با هدف تسریع در دستیابی به اهداف سند چشم انداز توسعه و رشد و توسعه متوازن و همه جانبه صنعتی کشور و با نگاهی جامع به همه حوزه های استانداردسازی تدوین گردیده است.

۱- برنامه ریزی لازم در جهت کنترل کیفی مستمر، بهره گیری از فناوری های نوین، ایجاد هماهنگی، هم افزایی و اعمال مدیریت و نظارت مداوم (ON-LINE) بر واحدهای صنعتی.

راهکار: تأسیس شبکه مدیریت کیفیت ایران، با عضویت کلیه تولیدکنندکان کالاهای با نشان استاندارد و نیز عضویت داوطلبانه سایر مراکز تولیدی و خدماتی که تاکنون نشان استاندارد دریافت نکرده اند.

۲- ایفای نقش سازمان اسناد در کلیه مراحل تأسیس واحدهای صنعتی با هدف نظارت مستمر بر مراحل مهندسی تولید و نیز ارائه خدمات فنی و مهندسی در جهت ارتقای کیفیت در سطح استانداردهای بین المللی.

راهکار: تأسیس سازمان نظام مهندسی کیفیت ایران.

۳- برنامه ریزی لازم در جهت ورود دانشگاه ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور در راستای تحولی بزرگ به منظور توسعه دانش استاندارد و بهره گیری از فناوری های نوین در عرصه استانداردسازی کشور.

راهکار: ایجاد رشته های نوین تحصیلی استانداردسازی در دانشگاه ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور.

۴- سازماندهی نیروهای توانمند و کارآمد در قالب کانون های کیفیت به منظور ایجاد اشتغال پایدار و ارتقای کیفی فعالیت ها در واحدهای صنعتی.

راهکار: تدوین آیین نامه های تأسیس کانون های کیفیت در قالب شرکت های زنجیره ای فعال در عرصه استانداردسازی کشور در راستای اشتغال زایی و توانمندسازی واحدهای صنعتی به منظور ارتقای کیفیت محصول و پایداری اشتغال در واحدهای تولیدی صنعتی.

۵- توسعه استانداردهای پژوهش محور در جهت ارتقای کیفیت تولیدات صنعتی در سطح استانداردهای پیشرفته و ورود رقابت پذیر جمهوری اسلامی ایران در عرصه مبادلات بین المللی.

راهکار: تحول اساسی در مأموریت ها و ساختار پژوهشگاه استاندارد در جهت بهره گیری از اساتید برجسته و نخبگان علمی و فنی کشور در عرصه استانداردسازی و بررسی راه های ارتقای کیفی محصولات یا فناوری بالا در راستای نیل به اهداف سند چشم انداز توسعه.

۶- فراهم نمودن امکان بهره گیری از توانمندی های علمی و تحقیقاتی بخش خصوصی در جهت ارتقای کیفیت و رقابت پذیری تولیدات صنعتی در عرصه های داخلی و خارجی.

راهکار: تشکیل مؤسسات علمی- تحقیقاتی استانداردسازی با بهره گیری از فناوریهای نوین و پیشرفته و فعال در امر سنجش کنترل و ارتقای کیفیت، با کسب مجوز از مرکز تأیید صلاحیت کیفیت ایران.

۷- ارتقای جایگاه پروانه کاربرد نشان استاندارد متناسب با شرایط نوین و اهداف کلان برنامه های توسعه و پیشرفت صنعتی کشور.

راهکار: تحول در ساختار و مراحل صدور پروانه کاربرد نشان استاندارد، در راستای بهره گیری از فناوری های پیشرفته و ایفای نقش نهاده های کیفیت تولید.

۸- ساماندهی نظام شناسایی، جذب، نگهداشت، بکارگیری و ارتقای منابع انسانی و برنامه ریزی لازم در جهت استفاده بهینه از توانمندی های نیروهای متخصص و کارآمد و نخبگان علمی و فنی کشور در حوزه استانداردسازی.

راهکار: ایجاد بانک اطلاعات منابع انسانی استاندارد و کیفیت ایران، بمنظور برنامه ریزی در جهت استفاده بهینه از

توانمندی های علمی و تخصصی نیروهای کارآمد و ماهر در عرصه استاندارد سازی کشور

۹- بررسی و برنامه ریزی لازم در جهت کاهش قیمت تمام شده محصولات صنعتی دارای نشان استاندارد ایران، بمنظور افزایش رقابت پذیری کالاهای ایرانی.

راهکار: تدوین نظام ارزیابی عملکرد استاندارد در بنگاههای بزرگ صنعتی، بمنظور اعطای امتیازات ترجیحی و تشویقی در راستای رشد و توسعه صنایع بزرگ و راهبردی کشور

۱۰- لزوم توجه به فرایند استاندارد کیفیت در مراحل تاسیس واحدهای صنعتی بمنظور اعطای نشان استاندارد کیفیت در بدو تولید.

راهکار: ایفای نقش سازمان استاندارد در صدور پروانه تاسیس و نقش آفرینی نظام مهندسی کیفیت در مراحل تأسیس واحدهای تولیدی و صنعتی.

۱۱- برنامه ریزی لازم در جهت ارتقای کیفیت کالاهای وارداتی و تسریع ترخیص کالا در گمرکات کشور.

راهکار:تدوین آئین نامه الزام واردکنندگان به ورود کالاهای با کیفیت بالا با رعایت معیارها و ضوابط تعیین شده از سوی سازمان استاندارد و اخذ تضمین های موثر مبنی بر تطبیق کالای وارداتی با نمونه و مشخصات از پیش ارائه شده توسط واردکنندگان.

۱۲- برنامه ریزی لازم در جهت ارزیابی پیشرفت کمی و کیفی واحدهای صنعتی در راستای رقابت پذیری و تلاش در جهت ارتقای جایگاه صنعت کشور.

راهکار: تدوین و ارزیابی سالانه شاخص های کمی و کیفی پیشرفت واحدهای صنعتی در دو بخش بزرگ و کوچک ( در سطوح عالی، خوب،متوسط و ضعیف) بمنظور تقدیر از برگزیدگان و اعطای جایزه ملی استاندارد و کیفیت ایران.

۱۳- اطلاع رسانی و ایجاد امکان دسترسی مردم به مشخصات و اطلاعات مربوط به استانداردهای کالا و خدمات در جهت توسعه نظارت و مشارکت های مردمی.

راهکار: انتشار هفته نامه استاندارد ملی ایران - درج مشخصات استاندارد کالا در بسته بندی ها- الکترونیکی نمودن فرآیند استاندارد- انتشار سالنامه آمار و اطلاعات استاندارد کشور

۱۴- نظارت فراگیر برامر کیفیت صادرات و واردات کالا، بمنظور ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی ایران در عرصه تجارت جهانی.

راهکار: ساماندهی ساختار نظام واردات و صادرات کشور با محوریت استاندارد و اخذ تضمین لازم مبنی بر انطباق کیفیت محصول با نمونه ها و استانداردهای اعلام شده و نظارت برحسن اجرای آن.

۱۵- حراست از نشان استاندارد ملی ایران در جهت حفظ و ارتقای جایگاه استاندارد در کشور

راهکار: تقویت جایگاه حقوقی نظام استاندارد در کشور بمنظور اتخاذ تدابیر بازدارنده در جهت برخورد قاطع با متخلفان و ممانعت از سوء استفاده های احتمالی از نشان استاندارد ملی ایران.

۱۶- یکپارچه سازی سیاست ها و برنامه های استانداردسازی کشور در جهت کمک به توسعه متوازن صنعتی و تحقق اهداف سند چشم انداز توسعه

راهکار: تدوین برنامه راهبردی استانداردسازی کشور با مشارکت صاحب نظران، متخصصان و نخبگان علمی و فنی و برگزیدگان جوایز ملی استاندارد و کیفیت تولید و نقد و اصلاح برنامه در نشست های سالانه

۱۷- برنامه ریزی لازم در جهت بررسی کیفی و ایمنی بخشی به کالاهای داخلی و خارجی که از حساسیت ویژه برخوردارند.

راهکار: تشکیل، کار گروه ویژه بررسی کیفیت کالاهای خاص و الزام وارد و صادرکنندگان به ارائه نمونه کالا قبل از ورود به گمرکات کشور، جهت بررسی و اخذ تضمین تطبیق و صدور مجوز

۱۸- نوسازی، توسعه و ارتقای کیفی محصولات صنعتی با بهره گیری از متخصصین و نخبگان علمی و فنی در راستای پیشبرد اهداف منطقه ای توسعه صنعتی کشور.

راهکار: ایجاد قطب های منطقه ای مهندسی کیفیت با محوریت دانشگاهها و بویژه دانشگاههای صنعتی

۱۹-برنامه ریزی لازم در جهت ترغیب واحدهای صنعتی به رقابت پذیر نمودن کالاهای تولیدی از طریق ارزیابی های مردمی با هدف ارتقای کیفی

راهکار: برگزاری جشنواره های موضوعی و دوره ای کالاهای دارای نشان استاندارد ایران در سطوح ملی و استانی

۲۰- ایجاد زمینه های لازم در جهت متناسب سازی قیمت و کیفیت کالاهای با نشان استاندادر ملی، به منظور ترغیب تولیدکنندگان به رقابت در کیفیت بخشی به محصولات صنعتی.

راهکار: رتبه بندی استانداردها (رتبه های ۱-۲-۳) برمبنای معیارها و ضوابط اعلام شده از سوی سازمان استاندارد.

۲۱- برنامه ریزی لازم به منظور بهره گیری از فناوری های نوین و دانش جهانی در جهت به روزرسانی و افزایش کارایی و اثربخشی نظام استاندارد کشور و حذف استانداردهایی که کارایی خود را از دست داده اند.

راهکار: بازنگری در وضعیت موجود نظام استاندارد کشور در راستای اعمال الزامات فناوری های پیشرفته و ملاحظات نوین زیست محیطی

۲۲- کیفیت بخشی به اعطای وام های بانکی و جلوگیری از پرداخت های مشکل آفرین در چرخه صنعت کشور

راهکار: ایفای نقش ویژه استاندارد در ارائه تسهیلات بانکی و کمک های فنی و اعتباری بعنوان محور اصلی هدایت سرمایه های بانکی در چرخه توسعه کیفی صنعت کشور.

۲۳- بررسی و تشخیص اولویت های استانداردسازی درحوزه نیازهای داخلی و صادرات کشور

راهکار: تشکیل کمیته نیاز سنجی جهت شناسایی اولویت های استانداردسازی در بخش های مختلف صنعتی و تولیدی کشور.

۲۴- طراحی و تدوین سند چشم انداز توسعه استاندارد ملی ایران، همگام با سرعت رشد و توسعه اقتصادی کشور.

راهکار: برنامه ریزی لازم در جهت نوسازی، توسعه و تدوین استانداردهای پیشرفته با بهره گیری از فناوری های نوین و دانش جهانی در راستای دستیابی به اهداف سند چشم انداز توسعه در افق .۱۴۰۴

۲۵- افزایش قدرت تعامل بین المللی در عرصه استاندارد سازی.

راهکار: ایجاد و توسعه کمیته های فنی متناظر با سازمان بین المللی استاندارد، هماهنگ سازی استانداردهای ملی با استانداردهای بین المللی، مشارکت فعال در تدوین استانداردهای بین المللی و ایجاد فراکسیون کشورهای اسلامی در سازمان بین المللی استاندارد.

۲۶- ارزیابی عملکرد مدیران و کارکنان واحدهای تولیدی و صنعتی بر مبنای مشارکت در تدوین و اجرای استانداردها در جهت ارتقای کیفیت، شکوفایی و بروز خلاقیت ها.

راهکار: تدوین نظام ارزیابی عملکرد مدیران و کارکنان واحدهای تولیدی و صنعتی بر مبنای نقش آفرینی در تدوین، توسعه و اجرای استانداردها و انجام اقدامات نوآورانه.

۲۷- تشویق و ترغیب تولیدکنندگان به ارائه کالاهای با استاندارد بالا و رقابت پذیر در عرصه جهانی.

راهکار: اعطای مشوق های مادی و معنوی از قبیل تسهیلات ترجیحی، معافیت های مالیاتی، لوح تقدیر و... به تولیدکنندگان کالاهای باکیفیت بالا.

۲۸- مشارکت عمومی در راستای اشاعه فرهنگ استاندارد بمنظور ارتقای آگاهی های عمومی و دانش اجتماعی در عرصه استانداردسازی کشور.

راهکار: تاسیس سازمان های مردم نهاد فعال در عرصه استاندارد.

۲۹- اعمال الزامات فرهنگی مرتبط با فرایند تولید در راستای تحکیم ارزش های اسلامی و انقلابی و اثرگذاری بر نظام استاندارد منطقه ای

راهکار: تدوین استانداردها بر پایه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.

۳۰- فراهم نمودن امکان نظارت های مردمی بر کیفیت کالاهای با نشان استاندارد ملی به منظور کیفیت بخشی به تولیدات صنعتی کشور.

راهکار: ایجاد سامانه الکترونیکی نظارت بر اجرای استانداردها و اعلام شماره تماس همگانی در جهت توسعه مشارکت عمومی.

ابراهیم کارخانه ای