مشكلات ساخت تریلوژی «ارباب حلقه ها»

شاید داستان تولید «ارباب حلقه ها» قابلیت تبدیل شدن به یك فیلم مجزا را داشته باشد در ژوئن سال ۱۹۹۸, پیتر جكسون فكر نمی كرد بتواند رویای خود را مبنی بر ساخت سه گانه «ارباب حلقه ها» عملی كند

اگر پیتر جكسون ناامید می‌شد؟!علاقمندان به سینمای فانتزی و ماجراجویی می‌توانند به زودی شاهد سومین و آخرین بخش ارباب حلقه‌ها، موسوم به «بازگشت پادشاه» باشند. هیچ كس درموفقیت عظیم تجاری این اثر شك ندارد، اما شاید جالب باشد كه بدانید «پیتر جكسون» كارگردان نیوزیلندی تبار این فیلم جاه‌طلبانه، در ابتدای راه خیلی زحمت كشید تا استودیو نیولاین را مجاب به سرمایه‌گذاری كند.

در واقع شاید داستان تولید «ارباب حلقه‌ها» قابلیت تبدیل شدن به یك فیلم مجزا را داشته باشد! در ژوئن سال ۱۹۹۸، پیتر جكسون فكر نمی‌كرد بتواند رویای خود را مبنی بر ساخت سه گانه «ارباب حلقه‌ها» عملی كند. در آن سال، «هاروی وینستن» یكی از مؤسسان كمپانی میراماكس حقوق ساخت این تریلوژی را به دست آورده بود و می‌خواست برای دو فیلم بودجه جمع‌ كند، اما همان طور كه می‌دانید میراماكس بخشی از امپراتوری خسیس والت دیزنی است و به همین دلیل وینستن هر چه تلاش كرد نتوانست بودجه‌ای معادل با ۱۴۰ میلیون دلار جور كند. او از طرفداران پر و پا قرص پیتر جكسون بود و حتی یكی از فیلم‌های او تحت عنوان «موجودات آسمانی» (۱۹۹۴) را كه كاندیدای اسكار شده بود، عاشقانه دوست داشت. اما آدم كاسب مآبی بود و زیاد چانه می‌زد.

او دو هفته به جكسون مهلت داد تا برای ساختن «ارباب حلقه‌ها» استودیوی دیگری بیابد و در غیر این صورت به دنبال فیلم دیگر برود. در واقع وینستن قصد داشت پروژه را به كارگردان صرفه‌جو‌تری بسپارد. پیتر جكسون كه تحت فشار قرار گرفته بود، ۵۰ هزار دلار از جیب خودش خرج، و یك نوار تبلیغاتی ۳۵ دقیقه‌ای از «ارباب حلقه‌ها» تهیه كرد تا به استودیوهای هالیوود نشان دهد. در ضمن یكی از رفقای قدیمی او فیلم‌نامه پیشنهادی وی را به هشت كمپانی فیلم‌سازی هالیوود فرستاد، اما تنها یكی از آن‌ها جواب داد؛ نیولاین استودیو.

جسكون در این باره می‌گوید: «راستش را بخواهید باورم نمی‌شد نیولاین علاقمند به سرمایه‌گذاری باشد.» در هر حال جكسون عازم نیولاین شد تا با رییس این شركت دیدار كند. رییس به او گفت به جز سری فیلم‌های «آستین پاورز» و «ساعت شلوغی»، تهیه‌كنندگانش نتوانسته‌اند در خلق دیگر فیلم‌های پرفروش دنباله‌دار موفق باشند. او از جكسون انتظار معجزه داشت. جكسون هم كه خیال تسلیم شدن نداشت، نوار ۳۵ دقیقه‌ای‌اش را برای رییس پخش كرد و در طول نمایش به طور مستمر به صورت او زُل زد تا شاید نشانه‌هایی هر چند اندك مبنی بر علاقه‌مندی بیابد. پس از پایان نمایش، رییس پرسید: «این پروژه براساس سه كتاب اثر تالكین ساخته خواهد شد، مگر نه؟» جكسون پاسخ داد: «بله». رییس دوباره پرسید: «پس چرا می‌خواهی فقط دو تا فیلم بسازی؟ سه‌تاش كن!» جكسون كه از خوشحالی به لكنت زبان افتاده بود، در پوست خود نمی‌گنجید.

اما این تازه آغاز مشكلات بود. یك ماه طول كشید تا نیولاین بتواند حقوق قانونی اقتباس «ارباب حلقه‌ها» را از میراماكس بگیرد. نیولاین سپس دست به دامان پخش كنندگان بین‌المللی فیلم شد تا بلكه در پروژه سرمایه‌گذاری كنند. پخش كنندگان، ۶۰ درصد هزینه‌ها را تقبل كردند، به آن شرط كه در صورت موفقیت تجاری «ارباب حلقه‌ها»‌در بخشی از سود حاصله ناشی از اكران فیلم در كشور متبوعشان، فروش نسخه‌های DVD و پخش تلویزیونی سهیم شوند. در ضمن ۱۰ درصد بودجه نیز از طریق فروش حقوق «ارباب حلقه‌ها» به شركت‌های سازنده بازی رایانه‌ای و اسباب بازی تأمین شد. تضمین‌های مالیاتی كشور نیوزیلند هم تا حدودی چاره‌ساز شد، اما هیج كدام از این سرمایه‌گذاری‌ها جوابگوی هزینه‌های واقعاً سرسام‌آور تولید نبود.

نیولاین كه از همان ابتدا بودجه‌ای معادل با ۲۱۰ میلیون دلار برای هر سه فیلم كنار گذاشته‌ بود، روحش هم خبر نداشت كه در نهایت باید ۳۲۰ میلیون دلار، آن هم بدون احتساب ۲۱۰ میلیون دلار هزینه تبلیغات و بازاریابی خرج كند. «مندل استرام» یكی از كله گنده‌های نیولاین و از ناظران مالی تریلوژی «ارباب حلقه‌ها» هنوز گفت‌وگوی نه چندان لذت بخشی را كه در سال ۱۹۹۹ ودر حین سفر هوایی‌اش از لس‌آنجلس به نیویورك با «جرالد لوین» رییس شركت تایم وارنر انجام داد،‌از یاد نبرده است. تایم وارنر مالك نیولاین به شمار می‌آید و طبیعی بود كه لوین درباره هزینه‌های «ارباب حلقه‌ها» كنجكاوی كند. استرام به او گفت: «هر كدام چیزی حدود ۹۰ تا، صد میلیون دلار آب خواهد خورد».

لوین با شنیدن این جمله سكوت كرد و استرام كه متوجه ناراحتی وی شده بود، سرش را پایین انداخت و به آرامی شروع كرد به ورق زدن مجله‌اش. پس از چند روز لوین به استرام تلفن زد و به او گفت: «امروز صبح جلسه‌ای با حضور روسای شركت برادران وارنر داشتیم و قرار شد از این به بعد فیلم‌های صد نسازیم». اما استرام، بیدی نبود كه از این بادها بلرزد. او پیش‌تر نیز با كارگردانان مستعد، اما گمنام، همكاری كرده بود. اما خودش هم اقرار می‌كند كه پس از بازدید از كمپ فیلم‌برداری «ارباب حلقه‌ها» در نیوزیلند در ماه مارس سال ۲۰۰۰، یعنی زمانی كه تنها پنج ماه از ساخت سه گانه گذشته بود،‌ نگرانی، وجودش را فرا گرفت.

در آن برهه خیلی‌ها می‌گفتند كه پروژه با مشكل روبه‌روست. نیولاین هیچ شراكتی با پخش كنندگان ژاپنی نداشت و این یعنی از دست رفتن یكی از سودآورترین بازارهای فیلم دنیا. تصور می‌شد به خاطر افكت‌های زمان‌بر، قسمت اول سه گانه به موقع به اكران عمومی نرسد. سرمایه‌گذاران به نیولاین فشار می‌آوردند. تایم وارنر هم ساز مخالف می‌زد. شایعات حاكی از آن بود كه در صورت شكست فیلم، در استودیوی نیولاین هم تخته خواهد شد. استرام با این همه نگرانی و اضطراب به اتاق اختصاصی جكسون قدم گذاشت تا به عنوان اولین نفر دست پخت او را نظاره كند، اما ناخودآگاه چشمش به پوسترهای دیواری فیلم‌های قبلی جكسون كه همگی كم هزینه بودند، افتاد.

فیلم‌های ترسناكی مثل «ذائقه بد»، «مرگ مغزی» و یا كمدی سیاه اندیشی همچون «با خانواده فیبلز ملاقات كن». او ناگهان به یاد حقیقت تلخی افتاد كه تا قبل از سفر به نیوزیلند همواره آزارش داده بود: جكسون تا قبل از «ارباب حلقه‌ها» نه تنها یك بلاك باستر حسابی در كارنامه‌اش نداشت،‌ بلكه حتی یك فیلم عامه‌پسند هم نساخته بود! اما طولی نكشید كه نگرانی‌های او برطرف شد. استرام از دیدن نوار فیلمی كه جكسون آن را تهیه كرده بود، به هوا پرید و آن را با افتخار به نمایندگان خارجی كه در محل حضور داشتند، نشان داد. جكسون هم از این كه می‌دید یكی از رؤسای نیولاین به جز افكت‌های ویژه، از مایه‌های داستانی و دراماتیك اثر خوشش آمده، احساس غرور می‌كرد.

نیولاین در آن سال (۲۰۰۰) نتوانسته بود محصولات پرفروشی عرضه كند. كمدی «آدام سندلر» با عنوان «نیكی كوچولو» كه ۸۰ میلیون دلار خرج روی دست استودیو گذاشته بود، ۳۱ میلیون فروش كرد. وضع «سیزده روز» با شركت كوین كاستنر وخیم‌تر بود و این فیلم توانست فقط ۳۰ میلیون فروش داشته باشد. تایم وارنر هم، در این سال با آمریكا آن‌لاین ادغام شد و به همین دلیل تمام واحدهای تولید تحت نظارت دقیق قرار گرفتند. تا جایی كه استرام مجبور شد در جلسه هیأت مدیره تایم وارنر، به خاطر شكست تجاری «نیكی كوچولو» عذرخواهی كند.

به خاطر این مشكلات، نیولاین حساب ویژه‌ای روی ماه دسامبر ۲۰۰۱ یعنی زمان اكران عمومی اولین بخش از سه گانه «ارباب حلقه‌ها» باز كرد. یكی از نمایندگان شركت مأمور شد با جیمز جیمسون یكی از همكاران پیتر جكسون ملاقات كند و این پیام را به او برساند: «به پیتر بگو كه این «ارباب حلقه‌ها» حتماً باید خوب از آب دربیاید و گرنه برای نیولاین خیلی بد می‌شود». به مسؤلان نیولاین ابلاغ شده بود كه برای ساخت آثاری كه بودجه‌شان بالاتر از ۵۰ میلیون دلار است از تایم وارنر كسب اجازه كنند.

نیولاین حتی ۲۰ درصد كارمندانش را اخراج و آدم دیگری را جانشین شخص مهمی همچون مایكل دلوكا كه شش سال بود در نیولاین زحمت كشیده بود، كرد. بالاخره روز موعود (۱۳ ماه مِی سال ۲۰۰۱) فرا رسید. نیولاین به تبلیغات وسیع و بدیعی در جشنواره كن دست زده بود. برخی بازیگران اصلی فیلم مثل لیوتایلر، الیجاوود و یان مك‌كلن در میان جمعیت ۸۰۰ نفری تماشاگران، متشكل از میهمانان ویژه منتقدان و روزنامه‌نگاران، دیده می‌شدند. نیولاین در كل ۵/۲ میلیون دلار برای این مراسم كه شش ماه برایش برنامه‌ریزی شده بود، خرج كرد.

جكسون و همكارانش سخت نگران واكنش منفی حاضران بودند. اما همه چیز به خوبی تمام شد. چنان شور و شوقی برپا شد كه تمام سال طول كشید. شور و شوقی كه تا الان هم ادامه دارد. شاید در حالی كه شما مشغول خواندن این مطلب هستید، پیتر جكسون در اتاق هتل هفت، هشت ستاره‌اش به فكر فرو رفته باشد و با خود بگوید: «واقعاً ارزش این همه زجر و مشقت را داشت!».

ترجمه: مهدی ترابی‌مهربانی