دیوار بلند بی اعتمادی

جشن خانه سینما هم به آن دچار است آن هم نه به خاطر خود بلكه به خاطر مجموعه آسیبی است كه ممكن است بر اثر یك بی ملاحظگی به كل سینما وارد شود

عصر یكی از روزهای هفته گذشته، در آخرین روزهای نمایش فیلم ها برای داوران آكادمی جشن خانه سینما با رسول صدرعاملی در حالی در سالن كنفرانس خانه سینما صحبت می كنم كه آثار خستگی و كم خوابی به وضوح در چهره دبیر دهمین جشن خانه سینما نمایان است. صدرعاملی اما با حداكثر انرژی گفت وگو را پیش می برد.

برخلاف بسیاری از همكارانش از پاسخ به سئوالی طفره نمی رود و باعث می شود یكی از چالشی ترین گفت وگو ها پیرامون جشن خانه سینما شكل بگیرد. همین خستگی و انبوه كارهای دیگر اجازه نمی دهد كه گفت وگو طولانی شود اما در همین میزان هم می تواند كلیتی از تصویر دهمین جشن سینمای ایران ارائه دهد.

● چرا همیشه حساسیت های پیرامون جشن خانه سینما زیاد است

▪ این حساسیت نه فقط در جشن خانه سینما بلكه در مورد تمام مسائل سینمایی كشور وجود دارد، به این دلیل كه همچنان مجموعه ای از مدیران اجرایی و سیاسی و فرهنگی از سویی و بخشی از مردم از سوی دیگر نگاه تلخ و گزنده ای نسبت به سینما دارند.

به نظر می رسد این نوع مشكلات بعد از گذشت ۲۸ سال از انقلاب حل شده باشند

من به سئوال شما در مورد دوره ها جواب می دهم یعنی از ۹ دوره قبل تا امروز هر سال به شكلی، گاهی حساسیت هایی كه به طور طبیعی در ذات سینما وجود دارد در جشن به شكل عمیق تر و جدی تری بروز كرده و یا افرادی به این حساسیت ها دامن زده و به شكل سیاسی و حزبی به قضیه نگاه كرده اند و باعث لطمه خوردن به برگزاری جشن شده اند. مثلا در مورد جشن هشتم، جنجال هایی پیرامون آن به وجود آمد كه شایسته آن نبود. اما باید باز هم این موضوع را یادآوری كنم كه برای همه دست اندركاران سینمایی كشور كلیت سینما مهم است و تلاش می كنیم سینما را همیشه زنده و پررونق نگه داریم و نه چیز دیگری.

● به نظر می رسد به دلیل همین حاشیه ها و جنجال ها است كه در هر دوره بخش عمده ای از تلاش دبیر و همه مسئولان جشن معطوف كم كردن همین حاشیه ها می شود، آیا شما هم دچار همین موضوع بودید

▪ به هر حال مثل جریان فیلمسازی مان كه همواره نوعی ترس و محافظه كاری در آن وجود دارد، جشن خانه سینما هم به آن دچار است آن هم نه به خاطر خود بلكه به خاطر مجموعه آسیبی است كه ممكن است بر اثر یك بی ملاحظگی به كل سینما وارد شود. همچنان معتقدم كه اعتماد لازم میان منتقدان سیاسی تیزبینی كه دنبال نكته ای برای بهره برداری شخصی یا گروهی از موضوعی هستند با محافل سینمایی وجود ندارد و در واقع سینما در مقاطعی بهترین موضوع برای این منتقدان بوده است.

● این مسئله همچنان وجود دارد

▪ بله، اما شخصا خیلی امیدوار بودم بعد از ملاقاتی كه با رهبری داشتیم این اتفاقات كم رنگ یا حداقل كمتر شوند.

● حالا چطور شما با وجود تمام این حساسیت ها مسئولیت مدیریت این دوره را پذیرفتید

▪ وقتی پیشنهاد دبیری دوره دهم جشن خانه سینما از طرف هیات مدیره جدید مطرح شد با توجه به شرایط نه چندان خوشایندی كه بر همه گذشته بود و متاسفانه همچنان هم جاری است، به نظرم آمد كه شاید بتوان كاری كرد تا حداقل همدلی بین اهالی سینما كمی بیشتر و جدی تر شود. حدس می زنم یكی از دلایل دعوت من برای پذیرش این مسئولیت این بود كه تا امروز سعی كردم به هیچ جناح و دسته ای به صورت متعصبانه تعلق خاطر نداشته باشم.

● اتفاقا در مشكلی كه بین تهیه كنندگان و كارگردانان به وجود آمد به نظر می رسید بیشتر طیف تهیه كنندگان را نمایندگی می كردید

▪ تقریبا همین طور است ولی نه نمایندگی طیف خاصی از تهیه كنندگان. جایگاه اتحادیه تهیه كنندگان و كلیت آن برای من مهم بود و احساس می كردم با وجود همه نقدهایی كه به اتحادیه مثل بقیه صنف ها وارد است نباید اجازه داد كه این صنف از بین برود.

در این فاصله چندروزه تا جشن برای ایجاد این همدلی به قول خودتان چه كارهایی انجام داده اید

آن طور كه شما در ذهن دارید كار خاصی انجام ندادم. فقط وقتی خودم اینجا حضور دارم و بقیه صنف های سینمایی به من اعلام همبستگی می كنند و اینكه آمادگی خود را جهت هر گونه كمك و تلاشی برای بهتر شدن جشن اعلام می كنند خود آغاز خوبی است و طبیعی است كه من با مدیریتم باید بتوانم از تمام كمك ها نهایت استفاده را ببرم و از همه مهمتر به همه بفهمانم كه ما یكسری خطرات جدی بیرونی داریم كه در این فرصتی كه شما و ما به این مناقشات می پردازیم افرادی از اینها به شدت استفاده می كنند، مهمترین آن مسئله قاچاق فیلم ها است كه به شكلی خانمان برانداز درآمده است.

● آیا شما خود برای اعتمادسازی با آن طرفی كه نگاه مثبتی به مجموعه سینما ندارد اقدامی كرده اید، یا باید منتظر باشیم در این چندروزه یا در خود جشن اتفاقاتی بیفتد

▪ نه چندان. خود جشن در واقع یك نماد است، من شخصا به عنوان یك آدم تلاشم را كرده ام و از دیگرانی كه فكر می كردم می توانند موثر باشند خواهش كرده ام تلاش كنند. یك روایت این است كه ممكن است تمام این مناقشات مقدمه یك زایش و شكفتن دوباره باشد، در واقع یك فرد یا جمعی وقتی می خواهد به بلوغ برسد این عصیانگری ها را دارد و ما باید این دوره را بگذرانیم و بدانیم كه همه دچار یك سری مشكلات مشتركیم.

این ایده پخش مستقیم هم از همین دیدگاه سرچشمه گرفته كه البته اگر به نتیجه برسد گام بسیار بلندی برای كم كردن این دیوار بلند بی اعتمادی است.

دقیقا. عملی شدن این ایده در واقع عامل ایجاد یك كانال ارتباطی عمیق با جامعه است كه تا حد بسیار زیادی می تواند مجموعه سینما و دست اندركارانش را به سطح جامعه ببرد.

● چقدر عملی شدن این ایده ها قطعی شده و چه اقدامات دیگری در این زمینه انجام داده اید

▪ مذاكراتش انجام شده و به نتیجه های خوبی هم رسیده ایم. نكته ای كه در این باره وجود دارد این است كه همیشه خانه سینما بودجه خوب و نسبتا قابل توجهی بابت عرضه نوار ویدئویی جشن به دست می آورده كه با پخش تلویزیونی مراسم این بودجه از بین می رود. ولی داریم سعی می كنیم با اضافه كردن موارد دیگری به نوار ویدئویی مثلا حواشی جذابی از مراسم شرایط مناسبی برای عرضه آن ایجاد كنیم. پخش تلویزیونی مراسم یا به طور مستقیم یا با تاخیر یا به صورت گزیده خواهد بود. قدر مسلم این است كه تلویزیون در این دوره همكاری های خوبی با جشن خواهد داشت. اجازه پخش تیزرهای جشن را از تلویزیون همین امروز گرفتیم و سعی داریم در آنها بخش زیادی از خانواده سینما دیده شوند.

اما من بیشتر از همه چیز به حاصل این كار می اندیشم. این كار یعنی درگیر كردن مردم با جشن. مراسم اسكار در یك سالن۱۰۰۰ نفری برگزار می شود ولی میلیون ها نفر در سراسر دنیا آن را دنبال می كنند و بنابراین هیچ وقت به فكر تعویض سالن برای بیشتر كردن تعداد بینندگان نمی افتند. یعنی مراسم اسكار تبدیل به یك آیین شده است و به كمك وسایل ارتباط جمعی تمام مردم جهان در جریان آن قرار می گیرند و یا اختتامیه كن سال ها است در همان سالن نسبتا كوچك اجرا می شود ولی با ارتباط مستقیم همه را درگیر می كنند.

● ایده نمایش همزمان مراسم در فضای بیرونی تالار وحدت به كجا رسیده است

▪ همچنان به قوت خودش باقی است و حتی قرار است شهرداری كمك كند تا ما بتوانیم چند تصویر در بیرون سالن داشته باشیم و اگر شد به چند تلویزیون بزرگ شهری هم متصل شویم.

طرح ها بسیار بلندپروازانه هستند كه اگر هر كدام آنها اجرایی شوند، تاثیر زیادی خواهند داشت.

به نظر من اگر دبیر اول یا دوم هم همین اهداف را داشتند الان به نتیجه رسیده بودیم. بنابراین ممكن است این تفكرات الان بلندپروازانه به نظر بیاید ولی چیزهای عجیب و غریبی نیستند. انجام نشدن همین اقدامات باعث شكل گیری این دیوار بلند بی اعتمادی در این سال ها شده است. به نظر من موفقیت ما در نزدیكتر شدن جشن با مردم است در واقع تبدیل این جشن به یك آیین و مراسمی كه مردم هر ساله منتظر برگزاری آن باشند.

من فكر می كنم نگرانی از حاشیه ها باعث شده كه همه آن دبیران سعی كنند خود را محدود به همان برگزاری مناسب جشن كنند و بنابراین در كنار صفت بلندپروازانه می توان یك صفت جسورانه هم بر این طرح ها گذاشت.

بله، قطعا همین طور است و به نظر من باید به پای كار انجام شده ایستاد یعنی وقتی فكر می كنی و برنامه ای با زمان و شرایط خاص تنظیم می كنی اول خودت و بعد گروهی كه در انجام كار با تو همكاری می كنند باید قبولش داشته باشید و پای تصمیمات گرفته شده و كارهای انجام شده بایستید.

● یعنی الان شما هم پای كارهای انجام شده می ایستید

▪ بله، امیدوارم. البته آقای دهقان را به عنوان آینه عبرت در كنار خود نگه داشته ایم.

● آیا ممكن است بحث های پخش مستقیم یا شهری قدم های شما را در برگزاری جشن محافظه كارانه تر كند، یعنی بخواهید در اجرا ایده آل های صدا و سیما را در نظر بگیرید و باعث شود مراسم از مفهوم جشن فاصله بگیرد و به یك آیین بسیار رسمی تبدیل شود

▪ نه، مسئله صدا و سیما خیلی این نیست كه قرار است چه چیزی مطرح شود و مسئله آنها بیشتر رعایت عرف اجتماعی است و نوع حجاب و پوشش. این مسائل هم در فیلم ها و فعالیت های ما رعایت می شود و بنابراین می توان در جشن نیز رعایت كرد. یعنی به آیین برگزاری جشن احترام گذاشته و به منظور بیشتر دیده شدن آن برخی عرف های جامعه را هم رعایت كنیم.

مسئولان این دوره به جد پای این موضوع ایستاده اند كه فیلم های شركت كننده باید پروانه نمایش داشته باشند و فیلمی كه پروانه نمایش نداشته باشد داوری نمی شود. این الزام باعث شده كه تعداد قابل توجهی از فیلم های متقاضی می توانند در جشن شركت كنند.

هیچ وقت مدیران اجرایی جشن این قوانین را تعیین نمی كنند.

● اما در دوره های پیشین بعضی از مدیران بنا به اختیاراتشان تغییراتی در قوانین دادند.

▪ بله مسائلی بوده ولی هیچ وقت به نتیجه نرسیده است و این موضوع هم بخشی از آن جنجال هایی است كه می توان از آن پرهیز كرد چون نتیجه ای ندارد. مثلا من به عنوان دبیر تمام تلاشم را بكنم كه فلان فیلم كه پروانه نمایش ندارد حتما در جشن شركت كند.

خب آن فیلمسازی هم كه فیلمش پروانه نمایش نگرفته می گوید كه اگر دارید یك جشنواره غیردولتی برگزار می كنید و جشن خانه سینما یك نگاه صنفی دارد باید فیلم مرا هم به عنوان یك عضو خانه سینما حمایت كنید.

اگر قرار باشد این موارد در نظر گرفته شود، باید بتوانیم فیلم های ساخته شده غیرحرفه ای را هم نمایش دهیم در حالی كه در جشن فیلم هایی شركت می كنند كه باید تمام قوانین حرفه ای از جمله لزوم دریافت پروانه ساخت و نمایش را رعایت كرده باشند. اگر چنین نباشد نوعی بی نظمی به وجود می آید، در واقع ما می توانیم به فیلم های مورد علاقه مان احترام بگذاریم و تلاش هم كنیم تا مشكلات آنها را برای دریافت پروانه نمایش حل كنیم اما نمی توانیم آنها را در جشن خانه سینما شركت دهیم.

گفت وگو با رسول صدرعاملی دبیر دهمین جشن سینمای ایران

بابك غفوری آذر

---