رانندگی در شانه خاکی

مسافران نورزی با تعجب دیدند که حتی خاکریزهای کنار جاده آمل نتوانست مانع برخی متخلفان حرفه ای جهت استفاده نکردن از شانه برای سبقت شود

مسافران نورزی با تعجب دیدند که حتی خاکریزهای کنار جاده آمل نتوانست مانع برخی متخلفان حرفه‌ای جهت استفاده نکردن از شانه برای سبقت شود. خودروهایی که همچون تانک از خاکریزها بالا رفتند تا با تجاوز به حقوق دیگران، خود را ظفرمندانه به اندازه چند متر پیش اندازند.

جامعه شناسان با ارائه فهرستی از صفات و عادات نه چندان مطلوب جامعه ایرانی، ادامه این صفات را مانع جدی برای پیشرفت کشور می دانند.

به نظر آنها صفاتی نظیر خودخواهی، خودمحوری، قانون گریزی، برتری جویی، منفعت طلبی، میل به تجاوز، ظاهرسازی، پرتوقعی، حسادت ورزی و... نقش مهمی در ناکامی های تاریخی و سیاسی ما داشته است. در نقطه مقابل، کم نیستند کسانی که معتقدند این دیدگاه با تاکید بر نقش فرد، مسئولیت مدیران را کمرنگ می کند.

تاثیر عادات فردی بر ترافیک

در بحث ترافیک، نقش مخرب عادات و خلقیات منفی نظیر برتری جویی، خودمحوری و قانون گریزی قابل انکار نیست. در یادداشت های سال قبل دیدیم اکثر راه بندان ها ناشی از بروز روحیه خودمحوری و قانون گریزی رانندگانی است که به محض کند شدن حرکت اقدام به تشکیل خطوط عبور اضافی در شانه راه، فضای بین خطوط و دیگر نقاط غیرمجاز می کنند که در نتیجه آن، گره شدیدی در محل گلوگاه بوجود آمده و راه بندان ایجاد می شود.

اینچنین بود که مسافران نوروزی فاصله ۹۰ دقیقه ای پلیس راه آمل تا گزنک را در شش ساعت طی کردند!

نقش قانون، پلیس و نظارت

این درست است که نقش رفتار فرد در بروز مشکلات ترافیکی تعیین کننده است، اما نباید از مسئولیت قانون و پلیس برای تعلیم و شکل دهی رانندگی صحیح غافل ماند. از دیدگاه جامعه شناسی این یک موضع میانه (بین دیدگاه آقای نراقی و منتقدان ایشان) است. عادات نادرست در اثر قیود اجتماعی و نظارتی قابل اصلاح است.

به عنوان نمونه، رانندگانی که در کشور توجه چندانی به قوانین ندارند، وقتی در خارج از ایران رانندگی می کنند کاملا حواسشان هست که قوانین را رعایت کنند؛ زیرا می دانند در آنجا قانون با کسی شوخی ندارد.

تاثیر نظارت را می توان در تونل های تهران و پل صدر دید. نصب دوربین و نگرانی از جریمه، موجب شده رانندگان سرعت مجاز را رعایت کنند. در روی پل صدر، با نصب علائم و تابلوهای الکترونیکی به اطلاع رسانده اند که راندن روی شانه ممنوع است و عکس خاطیان از سوی دوربین گرفته می شود.

همین موجب شده تعداد رانندگانی که روی شانه می رانند، نسبت به دیگر بزرگراه ها بشدت کاهش یابد اما در ساعات اوج ترافیک متاسفانه برخی رانندگان با کشف مواضع خارج از پوشش دوربین ها، قانون را زیر پا گذاشته و در شانه می رانند و موجب راه بندان می شوند و ظاهرا پلیس هم ممانعتی نمی کند. اغماض عمومی پلیس در مورد خاطیانی که روی شانه یا بین خطوط می رانند ضمن برانگیختن احساس تاسف و تحسر همگانی، پرسش های متعددی را مطرح می کند:

۱- آیا رانندگی روی شانه و در فضاهای خارج از خطوط از نظر پلیس تخلف نیست؟

۲- آیا میزان جریمه این تخلف با نقش مخرب آن در ایجاد راه بندان تناسب دارد یا باید افزایش یابد؟

اقدام بموقع فرماندهی محترم پلیس راه کشور نسبت به افزایش جریمه رانندگی در شانه و فضای بین خطوط و توجیه نیروهای عزیز و زحمتکش پلیس نسبت به ضرورت برخورد جدی با خاطیان می تواند در آموزش و ارشاد رانندگان و کاهش راه بندان های وحشتناک در ایامی همچون تعطیلات نوروزی کارساز باشد.

دکتر حسن مقدم

استاد دانشگاه صنعتی شریف