پوشک گرفتن کودک، عجله ممکن است بیماری را تشدید کند

ایسنا: يک متخصص نوزادان با بيان اين که 90 درصد علت بروز يبوست نا مشخص است گفت: آغاز تغذيه کمکي براي شيرخوار، دوره آموزش انجام دفع اختياري و دوره پيش از دبستان شايع ترين زمان بروز اين عارضه در کودکان است.
دکتر وحيد قبادي دانا داراي بورد تخصصي از دانشگاه علوم پزشکي تهران با بيان اين که اجابت مزاج نرمال يکي از نشانه هاي سلامت در اطفال است، اظهار داشت: يبوست به معني تاخير يا سختي در دفع مدفوع است که براي سنين مختلف متفاوت است. براي مثال شيرخواران در هفته اول به طور متوسط چهار بار دفع در روز دارند که در سه ماهه اول تولد، شيرخواران شير مادرخوار به طور متوسط 3 بار در روز و شيرخشک خواران بطور متوسط 2 بار در روز دفع دارند.

اين متخصص نوزادان ادامه داد: يبوست از بيماري هاي شايع در کودکان است به نحوي که 3 تا 5 درصد مراجعات به متخصص کودکان را تشکيل مي دهد و حداکثر شيوع آن در سنين بيش از دبستان ديده مي شود.
وي با تقسيم بندي يبوست به 3 دوره در کودکان گفت: دوره اول بعد از شروع تغذيه کمکي و اضافه شدن غذاهاي جامد به رژيم شيرخوار است. دوره دوم زماني است که کودک آموزش انجام دفع اختياري ادرار و مدفوع را دريافت مي کند و يا به اصطلاح از پوشک گرفته مي شود. و دوره سوم در زمان آغاز دبستان است خصوصا اگر شرايط توالت مدرسه براي کودک رضايت بخش نباشد.
اين عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي ادامه داد: يبوست ممکن است به علت اشکال در هر يک از مراحل دفع مدفوع ايجاد شود. به طور کلي علل يبوست به دو دسته ارگانيک و عملکردي تقسيم مي شود، و فقط 5 درصد موارد يبوست علت ارگانيک دارند. علل ارگانيک شامل مالفورماسيون هاي مادرزادي مانند تنگي مقعد و توده هاي لگني، اختلالات عصب و عضله روده مانند بيماري هيرشپرونگ، علل متابوليک مانند هيپوتيروئيدي (کم کاري تيروئيد)، هيپرکلسمي و بيماري سيستميک فيبروزيس (CF) و غيره است.
دکتر قبادي گفت: در بيش از 90درصد موارد علت يبوست نامشخص است و يبوست عملکردي (Functional) ناميده مي شود. در اين حالت معمولا يک تجربه دفع دردناک که اغلب بي سروصدا بوده و عاملي براي اجتناب کودک از دفع و نگه داشتن مدفوع است
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران اظهار داشت: گاهي موارد نيز در خلال آموزش توالت رفتن يا تغيير در رژيم غذايي، استرس، عدم دسترسي به توالت مناسب يا به تاخيرانداختن دفع به علت بازيگوشي، يا جذب آب مدفوع در روده بزرگ و سفت شدن توده مدفوعي، اجابت مزاج با درد همراه خواهد شد و اين تجربه دردناک باعث اجتناب آگاهانه کودک از دفع مدفوع مي شود.
وي ادامه داد: اگر کودک تاخير در رشد داشته باشد، علاوه بر يبوست بي اختياري ادرار داشته باشد، يبوست از بدو توليد بصورت تاخير در دفع مدفوع اوليه (مکونيوم) داشته باشد و يا به درمانهاي رايج پاسخ ندهد و بايد علل ارگانيک را بيشتر مد نظر داشت.
دکتر قبادي گفت: خودداري از دفع مدفوع منجر به توقف طولاني مدت مدفوع در کولون (روده بزرگ) و در نتيجه جذب بيشتر آب مدفوع و سفت و سخت شدن مدفوع مي شود. خروج مدفوع سخت باعث ايجاد آسيب و زخم در مخاط مقعد شده و مي تواند باعث بوجود آمدن شقاق مقعد و مشاهده خونريزي هنگام دفع شود.
اين متخصص نوزادان تصريح کرد: همچنين در نتيجه يبوست بتدريج احساس دفع بعلت وجود توده هاي بزرگ مدفوعي در انتهاي روده بزرگ (رکتوم) از بين مي رود. با کشيده شدن ديواره رکتوم ممکن است مدفوع خود به خود از کنار توده بزرگ و سفت مدفوعي نشت کرده و لباس زير کودک را کثيف نمايد که منجر به عصبانيت والدين و در نتيجه ترسيدن کودک مي شود. با ادامه يبوست ممکن است اتساع شکم، دل پيچه و بي اشتهايي نيز ايجاد شود.
اين عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي ادامه داد: درمان يبوست در کودکان شامل سه مرحله تخليه روده بزرگ از توده مدفوعي سفت و سخت به کمک داروهاي تنقيه اي، دوم ايجاد يک مدفوع نرم به کمک داروهاي خوراکي که بتواند روزانه به راحتي دفع شود و سوم ايجاد يک عادت براي تخليه منظم روده ها و نيز رژيم مناسب غذايي صورت مي گيرد.
دکتر قبادي گفت: مدت زيادي ممکن است براي يبوست با ملين ها و رفتار درماني لازم باشد که اکثر شکست هاي درماني ناشي از مصرف ناکافي دارو يا قطع زودرس آن است.
وي گفت: ملين را بايد زماني قطع کرد که کودک مدت 6 ماه دفع مدفوع نرم روزانه داشته باشد. رژيم غذايي يک کودک مبتلا به يبوست بايد حاوي مايعات فراوان و نيز مواد غذايي حاوي فيبر کافي مثل سبزيجات، ميوه ها و غيره باشد. مصرف بعضي از ميوه هاي حاوي سوربيتول نظير گلابي و آلو تعداد دفعات اجابت مزاج و ميزان آب مدفوع را افزايش مي دهند.
اين متخصص نوزادان اظهار داشت: يک جزء مهم درمان، تغيير رفتار به صورت توالت رفتن منظم کودک است. بايد پس از صرف غذا زمان کافي براي اين کار کودک در نظر گرفت و انجام آن را با دادن پاداش به کودک همراه کرد و بدين وسيله اين رفتار را در او تقويت شود.
دکتر قبادي با اشاره به بيانيه آکادمي اطفال امريکا (AAP) گفت: والدين بايد از مجبور کردن بچه ها براي آموزش توالت رفتن و کنترل مدفوع خودداري کنند و به اصطلاح عجله اي براي از پوشک گرفتن کودکان خود نداشته باشند و هر وقت که کودک از نظر تکاملي آمادگي ان را داشت اين کار را بکنند. اصرار بر اين امر موجب اختلال در مکانيسم دفع و بروز يبوست در کودکان مي شود.