رژیم صهیونیستی و هندسه سیاسی ترکیه

نظام لا ئیک ترکیه پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی پس از پایان جنگ جهانی اول ,تمام مشکلات و ناکامی های خود را به گردن اسلام انداخته و سعی کرد تا با عبور از اسلام و بازگشت به ترکیه زمان تورانیان در واقع ملت ترکیه را در برابر امت مسلمان ترکیه قرار دهد امری که نمونه آن مو به مو در ایران اجرا می گردید

تقریبا ۵۷ سال از آغاز روابط ترکیه و اسرائیل می گذرد و روابط دوکشور تحولات گوناگونی را از سر گذرانده است.در سال ۱۹۲۳ حزب جمهوری نوین به دست مصطفی کمال آتاتورک پایه گذاری گردید و از موقع تا کنون قدرت سیاسی در دست احزاب لائیک و در صورت ضرورت در دست ارتش ترکیه که آن هم دارای ساختاری لائیک است قرار دارد و عرصه برای ورود دیگر جریانها منجمله اسلامگرایان تنگ بوده و لائیک ها همواره برای ورود غیر لائیک ها به قدرت حطوط قرمزی را ترسیم کرده اند.

نظام لا‌ئیک ترکیه پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی پس از پایان جنگ جهانی اول ،تمام مشکلات و ناکامی های خود را به گردن اسلام انداخته و سعی کرد تا با عبور از اسلام و بازگشت به ترکیه زمان تورانیان در واقع ملت ترکیه را در برابر امت مسلمان ترکیه قرار دهد امری که نمونه آن مو به مو در ایران اجرا می گردید.

آنها همچنین از اعراب به علت همکاری با انگلستان و علم کردن پرچم جدایی طلبی دل خوشی نداشتند و همواره احساس می کردند که اعراب شبه جزیره از پشت به آنها خنجر زده اند،لذا از زمان پایه گذاری حزب جمهوری نوین به‌دست آتاتورک نوعی احساس ضدیت با اعراب به اعماق این حزب ریشه دوانیده بود.

اندیشه پان ترکیسم در مقابل پان عربیسم قد برافراشت و تضاد سیاسی به تضاد ایدئولوژیکی تبدیل گردید. ترکها نشان داده اند که حاضرند برای تحکیم روابط خود با غرب و پیوستن به اتحادیه اروپا هزینه جدایی از جهان اسلام و بایکوت جهان اسلام را بپذیرند هرچند که این امر از سوی لائیک ها مطرح بوده و این تفکر غالب در بین سیاستمداران ترک نبوده است.در این مقاله برآنیم تا با بررسی علل برقراری رابطه ترکیه با اسرائیل به بررسی تاثیر انتخابات جاری ریاست جمهوری بر روابط دوکشور بپردازیم.

● علل به رسمیت شناختن اسرائیل:

کارشناسان مسائل روابط بین الملل معتقدند که ترکیه پس از آتاتورک پیرو نظریه رئالیسم در عرصه بین المللی گردیده و لذا تنها به‌دنبال تامین منافع ملی و مقابله با تهدیداتی است که امنیت ملی آن را به خطر می اندازد.

برای جا افتادن مطلب بد نیست تا اشاره ای به چرایی روابط شاه با اسرائیل داشته باشیم؛وی نیز از همین نظریه پیروی می کرد و معتقد بود برای مقابله با جریان ناصریسم در منطقه و مقابله با نفوذ کمونیسم به ایران بایستی با اسرائیل وارد رابطه شد هرچند که این رابطه به خروج وی از جهان اسلام بینجامد.

احزاب لا‌ئیک ترکیه هم با پیروی از اصول رئالیسم در عرصه بین الملل قائل به این امر بودند که اعراب تندرو و ناسیونالیست به رهبری ناصر دشمن درجه یک ترکیه محسوب می شوند و بایستی هرچه زودتر سدی رادر مقابل آنها برپاساخت تا بتوان در خلال آن ترکیه لائیک را حفظ و حراست نمود.

لذا فرایند ائتلاف سازی را از کشورهای غیر عرب منطقه که آنها هم اعراب را خطرناک می دانستند و یا حتی با اعراب دشمن بودند ،آغاز کرد.اسرائیل در سال ۱۹۴۸ جنگی همه جانبه را بر علیه اعراب به راه انداخته بود و اعراب را تهدیدی برای امنیت ملی اسرائیل می‌دانست.ایران دوران پهلوی هم اعراب ناسیونالست و انقلابی ر ا خطری برای کشورهای مرتجع و پادشاهی منطقه بر می شمرد و لذابرای تقویت رابطه خود با اسرائیل و ترکیه دلایل کافی را داشته و اتیوپی هم که از جانب سودان و عربهای شاخ آفریقا احساس خطر می کرد به این ائتلاف پیوست و نباید از اقلیت یهودی اتیوپیایی در آن کشور هم غافل ماند.

همچنین در آن برهه از زمان اسرائیل دچار بحران هویت در منطقه گردیده بود و هیچ یک از کشورهای منطقه حاضر به رسمیت شناختن اسرائیل نبودند و این بحران جدید امنیتی فرصت بسیار خوبی را پیش روی اسرائیل قرار داد تا از خلال آن به برقراری روابط حسنه با دوکشور اسلامی و ایجاد اختلاف در صفوف کشورهای جهان اسلام دست یابد که تاحدود زیادی هم در تحقق این امر موفق بود و اگر قبح رابطه با اسرائیل در آن مقطع از سوی ایران و ترکیه شکسته نمی شد، امروزه شاهد برقراری رابطه علنی و پنهانی اسرائیل با بیش از ۱۰ کشور اسلامی نبودیم و این یک موفقیت بسیار بزرگ برای اسرائیل به شمار می رفت.

با نگاهی به ترکیب این چهار کشور یک عامل مشترک میان آنها دیده می شود و آن غیر عرب بودن هر چهار کشور است که خود را برای مواجهه با عربهای ناصریست آماده می ساختند.

مضاف بر تهدید اعراب باید نفوذ شوروی را هم به این سلسله دلایل اضافه نمود؛هم ایران وهم ترکیه به شدت از نفوذ کمونیسم به داخل مرزهایشان نگران بودند و از تفوق استراتژیکی شوروی بر کشورهایشان در هراس به سر می بردند.

از سوی دیگر رقیب بلامنازع شوروی یعنی آمریکا از دستیابی شوروی ها به آبهای گرم خلیج فارس و سیطره بر شاهراه جهانی نفت به شدت بیمناک بودند،چراکه با حذف ایران ،شوروی می توانست بر خلیج فارس به سیطره کامل دست یابد.

لذا در آن دوران شاهد نزدیکی ایران،اسرائیل،ترکیه و اتیوپی به یکدیگر بوده ایم. پیمانهای اطلاعاتی و امنیتی که در منطقه بسته شده بود موید غلبه این نگاه رئالیستی بر رهبران چهار کشور بود .

● منازعه اسلامگرایان و لائیکها:

پس از آنکه رهبران لائیکها از قدرت یافتن اسلامگرایان ابراز نگرانی کردند و اصول لائیسیسم را در ترکیه در معرض خطر ارزیابی کردند این شائبه برای اصحاب رسانه ای در ایران پدید آمد که با قدرت یا فتن حزب اعتدال و توسه به رهبری رجب طیب اردوغان و کاندیداتوری وزیر امورخارجه این کشور یعنی عبدالله گل معادلات روابط ترکیه با غرب به نفع جهان اسلام برهم خواهد خورد و ترکیه دوباره به آغوش جهان اسلام بازخواهد گشت.

به اعتقاد نگارنده مسئله بایستی طور دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد و نباید تجربه نجم الدین اربکان رهبر سابق حزب منحل شده رفاه را مبنی بر افزایش رابطه با کشورهای اسلامی و کاهش حجم روابط با اسرائیل به اردوغان و هم حزبی هایش تعمیم داد.

با نگاهی به رابطه ترکیه و اسرائیل در دهه اخیر تنها می توان نتیجه گرفت که اگر هم مناقشاتی بین ترکها و اسرائیلی ها درگرفته کاملا ساختگی بوده و برعکس اتفاقا حجم روابط ترکیه با اسرائیل در این چند سال اخیر به دو برابر ظرفیت سابق خود افزایش یافته و هم اردوغان و هم عبدالله گل از رفتن به تل آویو و بستن قرار دادهای نظامی و امنیتی و نیز بالابردن حجم صادرات به اسرائیل ابایی نداشتند .

توجیه آنها از سفر به اسرائیل پی گیری حقوق فلسطینیان برشمرده شده ،اما کیست که نداند اسرائیلی ها هیچ گاه اجازه ورود ترکها به منازعه اسرائیلی فلسطینی رانداده اند .

با نگاهی با ساختار ارتش محور ترکیه می توان تا حدودی بالابردن حجم رابطه با اسرائیل را دارای دلایل نظامی برشمرد و از زمره آن مدرن سازی سلاحهایآمریکایی است که در چارچوب پیمان ناتو با ترکیه منعقد شده ا ست.

به عبارت دیگر تا سال ۱۹۹۱ که شوروی به فروپاشی رسید آمریکا خود را مسئول مجهز کردن ارتش ترکیه در قبال تهدیدات احتمالی شوروی ها بر می شمرد اما با پایان عمر شوروی کمکهای تسلیحاتی آمریکا به ترکها به یکباره قطع گردیده و سلاحها ی آمریکایی نیاز به مدرن سازی داشتند و پرژه مدرن سازی۱۷۰ تانک ام-۶۰ و ۵۴ فروند جت جنگنده اف-۴ و ۴۸ فروند هواپیمای جنگی اف-۵ با رقمی بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار به شرکتهای اسرائیلی واگذار گردید و همچنین خرید ۱۰۸ فروند هواپیمای بدون سرنشین هاپی از اسرائیل و تولید مشترک موشکهای ارو-۲ و و پویای-۳ در زمان دیدار اردوغان شارون صورت گرفت و دلایل ان هم واضح است ، اسرائیل ترکها را به ابزار و سدی در مقابل موشکهای شهاب ۳ ایران تبدیل کرده که در صورت پرتاب آنها به اسرائیل ترکیه بتواند موشکهای شهاب را قبل از رسیدن به آسمان اسرائیل مورد هدف قرار دهد.

همچنین بحث صدور آب از ترکیه به اسرائیل را نباید فراموش کرد ،درمقالات پیشین به بحران کم آبی در اسرائیل اشاره شده و تنها به ذکر این نکته بسنده می کنم که اسرائیل برای تامین آب مصرفی مورد نیاز خود دوراه پیش رو دارد :یا آب دریای مدیترانه را شیرین کند و یا آب شیرین را از ترکیه وارد سازد که نهایتا راه حل دوم برگزیده شد.

کسری صادقی زاده