آشنایی با فعالیت های سازمان انرژی اتمی ایران

بدون تردید جمهوری اسلامی ایران از کشورهای صاحب نام در عرصه فناوری هسته ای در جهان است, اما کسب این جایگاه در گرو تلاش های بی وقفه کارشناسان و متخصصان اهل این سرزمین است که در طول سال های گذشته از هیچ کوششی فرو گذار نبوده اند

روایت جهانی شدن دانش هسته ای ایرانیان روایتی شنیدنی است که بازگویی و تامل در آن نسل امروز ما را با مسیر پیموده شده برای بومی کردن تکنولوژی هسته ای آشنا کرده و آنان را بیش از گذشته در راه صیانت از حقوق مسلم و خدشه ناپذیر خودشان مصمم خواهد ساخت.

خبرگزاری "مهر" در حد توان خود کوشیده است با ارایه گزارش هایی از روند فعالیت های سازمان انرژی اتمی ایران که جرقه آن از سال ۱۳۳۵ با مصوبه مجلس شورای ملی برای تاسیس مرکز اتمی دانشگاه تهران زده شد، تصویری ناب از این روایت را ترسیم کند.

آنچه در پی می آید، بخش دوم گزارش خبرگزاری "مهر" است و بخش های دیگر این مجموعه نیز در روزهای آتی تقدیم می شود:

معاونت پژوهشی

وظایف این معاونت عبارتست از برنامه ریزی و هدایت طرح ها و پروژه های بخشهای معاونت، انتقال تکنولوژی هسته ای به کشور، انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی در زمینه استفاده از انرژی اتمی در صنایع، پزشکی و کشاورزی. اینک مروری بر مراکز تحت پوشش این معاونت داریم :

مرکز تحقیقات هسته ای

این مرکز به سبب سابقه طولانی و توان علمی فنی حاصل از کادر مجرب و با تجربه خود همواره پیشاهنگ فعالیتهای علمی و پژوهشی بوده است. هدف اصلی این مرکز انجام تحقیقات پایه در علوم هسته ای و فراهم آوردن زیربنای علمی برای گسترش علوم و فنون هسته ای کشور و امکانات لازم برای ایجاد خودکفائی نسبی آنها است. تربیت کادر متخصص هسته ای، همکاری با دانشگاهها و مراکز علمی، آموزشی را می توان از هدفهای جنبی این مرکز به شمار آورد.

بخشهای مختلف مرکز تحقیقات هسته ای عبارتند از:

الف - بخش تهیه و تولید رادیوایزوتوپها

این بخش با بیش از ۱۸ سال فعالیت در زمینه تهیه و تولید رادیوایزوتوپها با تاسیس آزمایشگاههای مجهز، استفاده از امکانات راکتور تحقیقاتی و تربیت نیروی انسانی کارآزموده در دو زمینه تولید دارو و تولید چشمه های صنعتی فعالیت می نماید.

تولید رادیو داروهای مورد استفاده در پزشکی

الف) ژنراتور تکنسیم m - ۹۹

این ژنراتور با استفاده از مولیبدن - ۹۹ حاصل از پاره ای شکافت کار می نماید. تکنسیم M - ۹۹ حاصل به عنوان یک رادیو دارو برای تشخیص ودرمان بعضی از بیمارها به ویژه غدد سرطانی به روش تزریق وریدی مستقیما و یا به کمک کیتهای رادیو دارویی مصرف می شود. در حال حاضر حدودا هفته ای ۵۰ عدد از این ژنراتورها در بخش رادیوایزوتوپها تولید و به مراکز پزشکی هسته ای کشور فرستاده می شود. این در حالی است که ما تنها کشور تولید کننده این نوع ژنراتور در منطقه هستیم.

ب) کیت های رادیو دارویی

این کیت ها به روش فرمولاسیون و سنتز تهیه شده و از تکنولوژی خاصی برخوردار است. در طول چند سال اخیر، این امکان فراهم شده است که بیش از ۱۵ کیت مختلف پس از طی مراحل پژوهش، توسعه، کنترل کیفیت و بررسی های مختلف بر روی حیوان به صورت کلینیکی و پاراکلینیکی به تولید انبوه برسند.

نام کیت های تولید شده:

MIBI, MSA, DMSA, GHA, EHIDA, DTPA, MDP, PHYTATE, HMPOA, MAG۳, EC, ECD, MERBROFENINE, RBC, SNC۱۲, PY, TINCOLLOID, SNC۱۲, PYP, TINCOLLOID.

کیت های یاد شده در شرایط سترون، عاری از پیروژن (تب زایی) و به صورت خشک (لیوفیلیزه) در شرایط و محیط آزمایشگاه تمیز و استریل تهیه می شوند و دارای جذب بسیار زیاد در ارگانهای مختلف مورد نظر بدن هستند.

کیت های فوق الذکر همگی به تولید انبوه رسیده و به مراکز پزشکی هسته ای کشور ارسال می شوند. کیت های مزبور همراه با تکنسیم m - ۹۹ برای سنتی گرافی از اندام های مختلف از راه وریدی وارد بدن شده و در تشخیص بیماریهای مختلف کمک بزرگی به پزشکان می نمایند.

پ - ید ۱۳۱

این رادیودارو به صورت یدور سدیم در کپسول های خوراکی برای درمان و تشخیص و یا به صورت محلول برای درمان (تراپی) تولید می گردد. این ماده پرتوزا از طریق پرتودهی اکسید تلور در راکتور به مدت یک هفته و به روش تصعید به کمک کوره حرارتی در سیستم کاملا بسته و حفاظت شده، تولید می شود. تولید این ماده پرتوزا در حال حاضر بیش از نیاز کشور می باشد و امکان صادرات آن به هر مقدار به خارج از کشور وجود دارد. این ماده پرتوزا دو بار در هفته تولید شده و یا برنامه ریزیهای انجام شده، در زمان مقرر به مراکز پزشکی هسته ای کشور می رسد.

تولید چشمه های صنعتی

چشمه های پرتوزای ایریدیوم - ۱۹۲

چشمه های ایریدیوم - ۱۹۲ به صورت دیسک (Pellet) و به ابعاد بسیار کوچک دریافت می شوند. هر سه یا چهار دیسک در ظرف کوچک فولادی قرار داده می شود به نحوی که پرتوزایی آن در سطح ۷۰ تا ۷۵ کوری باشد. پس از انجام جوشکاری پیشرفته، کنترل کیفیت و انجام بازرسی های صنعتی در ظرفهای مخصوص قرار داده شده، پرس گردیده و تحویل مراکز رادیوگراف می گردند تا برای بررسی جوشکاری لوله های نفت و گاز به کار گرفته شوند. لازم به ذکر است که ارائه این چشمه ها به صنعت ایران گام قابل توجهی در جهت خودکفایی و صرفه جویی ارزی به حساب می آید و امید است که در ظرف چند سال آینده تمام مراحل تولید این چشمه در کشور صورت گرفته و امکان صادرات آن نیز فراهم آید.

---