رژیم غذایی درنقرس

نقرس یك ناهنجاری متابولیسم پورین است كه علامت مشخصه آن سطوح غیرطبیعی و بالای اسید اوریك در خون و رسوبات اورات سدیم در بافت های نرم و استخوانی نظیر مفاصل و غضروف ها و تاندون ها است

●تاثیر تغذیه در كاهش اسیداوریك خون و بیماری‌ نقرس

نقرس بیماری است كه خود را با علایم افزایش اسیداوریك خون، التهاب مفصلی دردناك و رسوب كریستال‌های اورات سدیم و سنگ‌های كلیوی اسیداوریكی نشان می‌دهد.

طبق آمار موجود از هر هزار مرد حدود ۷ نفر و از هر هزاران زن حدود یك نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. میزان بروز این بیماری در مردان با میزان اسیداوریك خون ارتباط دارد، بطوری كه در اسید اوریك كم‌تر از ۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، این میزان ۱/۰ و در اسید اوریك بالای ۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، میزان بروز این بیماری به ۵ درصد می‌رسد. (عدد طبیعی اسیداوریك در خانم‌ها بین ۶ ـ ۲.۶ و در آقایان ۷.۲ ـ ۳.۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است)

نقرس در اثر تولید بیش از حد یا دفع كم‌ترازحد اسید اوریك (یا هر دو) بوجود می‌آید. از میزان۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌گرم اسید اوریكی كه روزانه دفع می‌شود، یك سوم از رژیم غذایی (پورین موجود در مواد غذایی مصرفی) و دو سوم از منابع داخلی بدن حاصل می‌شود.

ده درصد موارد نقرس بر اثر تولید بیش از حد اسیداوریك و ۹۰ درصد آن بر اثر كاهش دفع اسیداوریك است. برخی از داروها و اختلالات و بیماری‌ها هم می‌توانند عامل افزایش غلظت سرمی ‌اسید اوریك باشند. داروهایی كه می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند عبارتند از: مصرف طولانی مدت و زیاد داروهای مدر، لوودوپا، اسید نیكوتینیك،‌ پیرازینامید و … . مصرف الكل و مشروبات الكلی نیز از عوامل افزایش اسید اوریك خون می‌باشد.

از اختلالاتی كه می‌تواند منجر به افزایش اسیداوریك خون شود می‌توان به لوسمی‌ها (سرطان خون)، لنفوم، نارسایی كلیه، گرسنگی‌های طولانی و مفرط، چاقی، مسمومیت با سرب و … اشاره كرد.

شایع‌ترین علامت بیماری نقرس در كنار افزایش سطح اسیداوریك خون، التهاب مفصلی دردناك است. همان طور كه گفته شده معمولا به صورت درد در مفصل اندام تحتانی و در درجه اول انگشت شست پا است كه البته سایر محل‌های گرفتاری به ترتیب شیوع بعد از مفصل انگشت شست پا، می‌تواند مچ پا،‌ پاشنه‌ها، زانوها، مچ انگشتان دست‌ها و آرنج باشد.

●درمان تغذیه‌ای در بیماری نقرس و افزایش اسید اوریك خون

همانطور كه گفته شد، نقرس یك ناهنجاری متابولیسم پورین است كه علامت مشخصه آن سطوح غیرطبیعی و بالای اسید اوریك در خون و رسوبات اورات سدیم در بافت‌های نرم و استخوانی نظیر مفاصل و غضروف‌ها و تاندون‌ها است. بنابراین یكی از مهم‌ترین مسایل در رژیم غذایی این بیماری اعمال برخی محدودیت‌ها در پورین رژیم دریافتی، خصوصا در مرحله حاد بیماری می‌تواند باشد.

رژیم محدود از پورین به مثابه یك كمك فرعی برای درمان دارویی جهت كاهش ترشح اسید اوریك تا میزان ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم در روز می‌تواند كمك كننده باشد (همان طور كه گفته شد حدود ۷۰۰ ـ ۶۰۰ میلی‌گرم اسید اوریك از یك فرد عادی روزانه دفع می‌شود) و میزان سطح اوریك را تا یك میلی‌گرم در دسی‌لیتر پایین بیاورد.

در رژیم محدود از پورین، دریافت پورین به حدود ۱۵۰ ـ ۱۲۰ میلی‌گرم در مقایسه با دریافت روزانه معمولی آن كه عددی بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز است، محدود می‌گردد. این رژیم به عنوان یك عامل كمكی در بیماری نقرس و سایر ناهنجاری‌های موثر بر متابولیسم پورین تجویز می‌شود و برای پایین آوردن سطح اوریك در بدن طراحی شده است. در این رژیم منابع غذایی سرشار از پورین نظیر جگر، اندام‌های غده‌ای، ماهی و غذاهای دریایی، گوشت، لوبیا، نخود، زردچوبه، قارچ خوراكی، گل كلم و اسفناج با توجه به شرایط بیمار محدود می‌شود. مصرف این غذاها در طی حمله حاد نقرس مجاز نمی‌باشد و هنگامی‌كه مرحله حاد فروكش می‌كند فرد مجاز به مصرف یك سهم غذایی ۶۰ گرمی ‌از این غذاها خواهد بود.

بیماران می‌توانند غذاهایی را كه اساسا عاری از پورین است به دلخواه مصرف نمایند. این غذاها عبارتند از نان و غلات، شیر و فرآورده‌های لبنی، تخم‌مرغ، میوه‌جات،‌ سبزیجات و نوشیدنی‌های غیر الكلی.

مصرف روزانه پروتئین به حدود ۸/۰ گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن محدود می‌شود (میزان مصرف پروتئین یك فرد عادی حدود ۱ گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن است. مثلا یك فرد ۷۰ كیلوگرمی‌به ۷۰ گرم پروتئین نیازمند می‌باشد). مصرف روزانه گوشت نباید از ۱۲۰ ـ‌۹۰ گرم بیش‌تر باشد.

برای افزایش دفع اسید اوریك لازم است بیماران رژیم غذایی سرشار از كربوهیدرات (مثل نان، برنج، ماكارونی، غلات و …) و كم‌چربی داشته باشند و خصوصا در وعده‌های شام از خوردن غذاهای سنگین و زیاد پرهیز كنند.

كنترل و حفظ وزن مطلوب برای این بیماران از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین باید سعی كنند با رعایت رژیم غذایی متعادل و انجام حركات ورزشی و خصوصا پیاده‌روی وزن خود را در حد ایده‌آل حفظ كنند.

برای رقیق كردن ادرار و تسریع دفع اسید اوریك و پیشگیری از رسوب اورات در كلیه‌ها و تشكیل سنگ‌های كلیوی نوشیدن آب و مایعات به مقدار فراوان برای این بیماران توصیه می‌شود، بطوری كه روزانه نوشیدن حدود ۳ لیتر مایعات برای این بیماران ضروری و لازم دانسته شده است. بیماران باید از نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی الكل اجتناب كنند. زیرا الكل ترشح دفع اورات توسط كلیه‌ها را مهار می‌كند.

در انتها قابل ذكر است كه داشتن وزن ایده‌آل و رژیم غذایی مطلوب و مناسب می‌تواند تا حدود زیادی بیماران را از مصرف دارو و عوارض حاصل از بیماری محفوظ نگه دارد.

به نقل ازپایگاه اطلاع رسانی پزشكان ایران