چگونه وکیل بگیریم؟

اصل ۳۵ قانون اساسی می‌گوید در همه دادگاه‌ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی گرفتن وکیل را ندارند، باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. بر …

اصل ۳۵ قانون اساسی می‌گوید در همه دادگاه‌ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی گرفتن وکیل را ندارند، باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. بر مبنای همین اصل از قانون اساسی است که در کشور ما امکان وکالت اتفاقی، تسخیری و معاضدتی برای طرفین دعاوی وجود دارد.

برابر قانون، غیر از وکلای مجاز هیچ‌کس نمی‌تواند در جلسات دادگاه به سمت وکالت مداخله کند مگر به صورت اتفاقی و آن هم به گونه‌ای محدود و این در حالتی است که شخص دارای معلومات کافی برای وکالت باشد، اما حرفه او وکالت در دادگستری نیست. چنین فردی می‌تواند برای بستگان سببی یا نسبی خود وکالت کند، اما در طول سال بیش از ۳ مرتبه چنین اجازه‌ای به او داده نمی‌شود. البته توجه به این نکته ضروری است که برای انجام وکالت اتفاقی (موقت)‌ باید مجوز صادر شود. برای همین متقاضی این امر باید درخواست کتبی خود را در دفتر کانون وکلا ثبت کند.

اما وکالت تسخیری به وکالتی گفته می‌شود که از طرف دادگاه در امور کیفری برای دفاع از متهم به وکلای دادگستری ارجاع می‌شود. در دعاوی کیفری، شاکی و متهم حق دارند از وکیل استفاده کنند و اگر متهم توانایی‌ مالی برای انتخاب و معرفی وکیل نداشته باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست کند تا برای او وکیل تعیین کند. اگر دادگاه تشخیص دهد که متهم قادر به انتخاب وکیل نیست با استفاده از بودجه دادگستری برای متهم وکیل تعیین می‌کند. البته در جرایمی که مجازات آنها اعدام، قصاص، سنگسار یا حبس ابد است، اگر متهم خودش وکیل معرفی نکند، دادگاه مکلف است برای او وکیل تسخیری تعیین کند حتی اگر شخص متهم چنین درخواستی نداشته باشد. متهم نمی‌تواند وکیل تسخیری خود را تغییر دهد مگر در مواردی که وکیل تسخیری یا همسر یا فرزند او در قضیه دارای نفع باشند یا رابطه خویشاوندی بین وکیل یا یکی از اصحاب پرونده وجود داشته باشد.

در این میان، وکالت معاضدتی به وکالتی گفته می‌شود که از طرف کانون وکلا در امور مدنی مثل تقسیم ارث، خلع‌ید، طلاق و... به وکلای دادگستری ارجاع می‌شود. برای بهره‌مندی از وکیل معاضدتی، متقاضی باید درخواست خود را به دبیرخانه موسسه معاضدت مستقر در کانون وکلای مرکز تقدیم کند البته کسانی که دور از مرکز زندگی می‌کنند، می‌توانند این درخواست را به دفتر دادگستری محل اقامت خود تسلیم کنند. فردی که درخواست معاضدت می‌کند باید گواهی از کلانتری یا معتمدین محل اقامت که دلالت بر ناتوانی مالی‌اش دارد همچنین رونوشت مدارک دعوی را نیز ضمیمه درخواستش کند. البته پذیرش یا رد درخواست با موسسه معاضدت قضایی است و اگر موسسه تشخیص دهد که مقصود متقاضی سوءاستفاده و شرخری است از تعیین وکیل خودداری و تقاضا را رد می‌کند. چنانچه تقاضای انتخاب وکیل معاضدتی رد شود متقاضی می‌تواند ظرف ۱۰ روز از این تصمیم به هیات مدیره کانون شکایت کند که رای این هیات درخصوص رد یا پذیرش درخواست قطعی است.

معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه