چرا دندا‌‌‌ن‌ها نامرتب می‌شوند؟

چرا دندان‌های کودک من نامرتب است؟ آیا می‌توان از نامرتب نشدن دندان‌ها یا بدشکل شدن صورت پیشگیری کرد؟ اگر جواب مثبت است چه اقدامی باید انجام داد و سن مناسب چه زمانی است؟ اگر …

چرا دندان‌های کودک من نامرتب است؟ آیا می‌توان از نامرتب نشدن دندان‌ها یا بدشکل شدن صورت پیشگیری کرد؟ اگر جواب مثبت است چه اقدامی باید انجام داد و سن مناسب چه زمانی است؟ اگر پیشگیری در زمان مناسب صورت نگیرد چه عواقبی گریبانگیر کودک ما می‌شود؟ اینها سوالاتی هستند که ذهن والدین را به خود مشغول کرده و هنگام ملاقات با متخصص ارتودنسی آنها را مطرح می‌کنند. برای پاسخ به این سوالات لازم است نگاهی به چگونگی نحوه تشکیل دندان‌ها و استخوان‌های صورت بیندازیم.

در دوران بارداری شکل کلی صورت، قوس دندانی، انداره دو فک و دندان‌ها به طور مشترک از پدر و مادر به فرزندان به ارث رسیده و این صفات در طول دوران جنینی و پس از آن بروز پیدا می‌کنند. در این فرآیند محیط رشد چه در رحم مادر و چه پس از آن می‌تواند سبب تغییراتی در این روند شده و باعث ایجاد دهان و صورتی هماهنگ‌تر، زیباتر و کارآمدتر یا برعکس شود؛ بنابراین می‌توان گفت از ابتدای شکل‌گیری صورت کودک تا پایان دوره رشد دوره بحرانی برای کنترل شکل‌گیری صورت و دندان‌هاست. از آنجا که دندان‌ها در داخل استخوان‌های فکین قرار گرفته و با هم رابطه متقابل دارند وجود ناهنجاری در هر کدام از دندان‌ها می‌تواند سبب بروز ناهنجاری شده و روی بقیه دندان‌ها اثر بگذارد.

نامرتبی دندان‌ها می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد که به طور کلی به ۲ دسته عوامل ارثی و محیطی تقسیم‌بندی می‌شوند. علل ارثی می‌تواند به علت اختلالات ژنتیکی باشد. برخی بیماری‌ها از قبیل تالاسمی یا کاهش و افزایش تعداد دندان‌ها یا نامناسب بودن اندازه دندان‌ها موجب ناهنجاری می‌شوند. به طور مثال کودک فک کوچک را از یکی از والدین و دندان‌های بزرگ را از دیگری به ارث برد که باعث کمبود فضا و نامرتبی آنها می‌شود. همین مساله می‌تواند در مورد اندازه و شکل فکین نیز صادق باشد. علل محیطی شامل عوامل محیط رشد جنین در رحم و بعد از تولد است، برای مثال تغییرات مایع آمنیوتیک یا مصرف برخی داروها یا در معرض تابش اشعه قرار گرفتن می‌تواند سبب بروز برخی ناهنجاری‌ها مانند شکاف لب و کام شود. در دوران کودکی نحوه تغذیه کودک یا عادت مکیدن انگشت پس از ۳ سالگی یا تنفس دهانی می‌تواند سبب تغییرات فرم فکین و دندان‌ها شود و در مواردی در صورت عدم درمان عوارض برگشت‌ناپذیر به جای می‌گذارد.

همچنین زود از دست رفتن دندان‌های شیری به علت پوسیدگی شدید می‌تواند یکپارچگی قوس دندانی کودک را بهم بزند و باعث حرکت دندان‌ها به فضای بی‌دندانی و انسداد مسیر رویش دندان‌های دائمی زیرین خود و برخی عوارض دیگر شود که در آینده مستلزم اقدامات درمانی ارتودنسی است.

دکتر محمد‌امین نریمانی

متخصص ارتودنسی