ناكامی دولت فرانسه در ناآرامی های پاریس

پنجشنبه گذشته در منطقه «كلیشی سو بوآ» در حاشیه شهر پاریس پس از آنكه مأموران پلیس دو جوان خارجی را تحت پیگرد داده بودند, این دو جوان در داخل یك محفظه برق فشار قوی خود را مخفی می كنند و در پی آن این دو جوان دچار برق زدگی شده که این منجر به مرگ آنها می شود از این تاریخ به بعد این محله فقیرنشین روی آرامش به خود ندیده و به صحنه شورش جوانان عاصی بدل شده, ده ها خودرو به آتش كشیده شده و شماری عمارت ها آسیب دیده اند

روز چهارشنبه ژاك شیراك، رئیس جمهوری فرانسه مردم این منطقه را به آرامش و خویشتنداری دعوت كرده و دومینیك دو ولپن وعده‌ برنامه‌های فوری كمكی به جوانان را اعلام داشته است. برای كسی جای شگفتی نیست كه هم‌اكنون یك وضعیت اجتماعی انفجاری بر فرانسه حاكم است. در سال‌های گذشته شواهد بسیاری از این حالت انفجاری در جامعه‌ی فرانسه حكایت می‌كرد. زیرا بحران كنونی كه در واقع یك نوع جنگ چریكی میان جوانان و نیروهای پلیس است و ترس و وحشت را برانگیخته است، دلایل منطقی خود را دارد. این دلایل آنقدر گوناگون هستند كه بتوانند مرگ تصادفی دو جوان در هفته گذشته را به صحنه‌های یك جنگ داخلی بدل كنند. از مهم‌ترین دلایل بحران اسفناك اقتصادی است كه بیكاری گسترده را در پی داشت. این درست است كه طی چند سال گذشته شاخص اقتصادی فرانسه نسبت به آلمان رونق بیشتری را نشان می‌دهد، ولی این باعث آن نشده كه از میزان بیكاری، بویژه نزد جوانان و مهاجران كاهش دهد. اینكه بیكاری ممتد منجر به حركت‌های افراطی‌ مذهبی، اعمال خشونت‌آمیز، تشكیل باندهای تبهكار، بی‌خانمانی و بی‌سرپناهی و اعتیاد به مواد مخدر شده است را می‌توان در بسیاری مناطق شاهد آن بود. و این تنها به محله‌های شهروندان كم‌درآمد حاشیه‌نشین محدود نمی‌شود. یك عامل دیگر گسترش شدید جو نژادپرستی در فرانسه است. این امر خود را تنها در نتایج انتخاباتی به سود راستگرایان افراطی «جبهه‌ی ملی» ژان ماری لوپن خود را نشان نمی‌دهد. نژادپرستی روزمره در فرانسه به جایی رسیده كه با مهاجران خارجی بعنوان انسان‌های درجه دو رفتار می‌شود. تقاضاهای اشتغال بكار یك متقاضی سیاهپوست و یا فردی با لهجه‌ی عربی به هیچ وجه مورد اعتنا نیست و این افراد شانسی برای یافتن شغل ندارند. طبیعی است، كسانی كه خاستگاه اجتماعی‌شان این محله‌های حساس حاشیه‌ی پاریس است، آینده‌ای برای رشد اجتماعی خود و یا یك چشم‌انداز شغلی در محل دیگری نمی‌بینند. بدین گونه است كه نسل سوم مهاجران با واقعیتی روبرو است كه از سالها فقر، بیكاری و انزوای اجتماعی تشكیل شده است. در برابر این واقعیت، سیاست فرانسه، به استثنای دولت سوسیالیست «لیونل ژوسپن» كه از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۲ حكومت كرد، هیچ طرحی برای حل این معضل اجتماعی ارائه نداده است. در عوض سیاستمداران روی برگرداندند و چشم بر واقعیت پوشاندند، گویی كه اتفاقی نیافتاده است. آنها حتی تلاشی در این جهت نكردند.

ژاك شیراك با این وعده در سال ۱۹۹۵ رئیس جمهوری شد كه گفته بود، بر شكاف اجتماعی غلبه خواهد كرد، ولی از آن تاریخ تا به امروز این شكاف عمیق‌تر شده است. و حال حاشیه‌ی پاریس در آتش می‌سوزد. جوانان عاصی، در هر اونیفورم رسمی، از مأموران پلیس گرفته تا مأموران آتش‌نشانی نمایندگان دولتی را می‌بینند كه آنها را به حال نزار خود رها كرده است. و در چنین اوضاع و احوالی «نیكولا ساركوزی‌»، وزیر كشور، یعنی كسی كه خود از فرزند یك مهاجر است و می‌خواهد در سال ۲۰۰۷ رئیس جمهوری نیز بشود، با زبانی پوپولیستی و عوامگرایانه پاسخ می‌دهد. ساركوزی با قاطعیت تمام جوانان شورشی حاشیه‌نشین را ”انگل‌هایی كه باید جارویشان كرد” می‌نامد. برای او ساكنان فقیرنشین حاشیه‌ی پاریس از قرار معلوم زباله‌های انسانی هستند كه باید روفتشان. شاید كه شمار قابل توجهی از فرانسوی‌ها با این سخنان موافق نباشند، ولی این معضلات را نمی‌توان با مشت آهنین از میان برد. برای اینكار به طرح‌های واقع‌بینانه و احترام متقابل نیاز است و این بیش از وعده‌های توخالی است. این را رئیس جمهور ژاك شیراك نیز دریافته كه از نظر سیاسی بسیار تضعیف شده است. عقب راندن ساركوزی رقیب توسط شیراك عملی نیك خواهد بود. البته نه برای آنكه شیراك صندلی ریاست جمهوری خود را نجات دهد، بلكه فرانسه را از دست راستگرایان افراطی پوپولیست برهاند.