شگفت انگیز ترین رویدادهای نجومی ۲۰۱۳

اسرار فضای کیهانی با اجرام عجیب و غریب اش دیر زمانی ذهن انسان زمینی را به خود معطوف کرده است تولد هر ستاره هنوز هم معجزه عالم کائنات را به رخ بشر می کشد

اسرار فضای کیهانی با اجرام عجیب و غریب‌اش دیر زمانی ذهن انسان زمینی را به‌خود معطوف کرده‌است. تولد هر ستاره هنوز هم معجزه عالم کائنات را به‌رخ بشر می‌کشد. در این میان امپراتوری سحابی‌های اسرارآمیز در برابر صورت‌های‌ فلکی‌ با صف طولانی ستارگان درخشان، گنبد خضرای هستی را بسان فرشی رنگارنگ شبا‌هنگام تزیین کرده‌اند. در همین راستا مجموعه‌ای از جنجالی‌ترین اخبار کهکشانی در ادامه بررسی خواهد شد:

● نخستین پیام کی روبو به زمین

«کی‌روبو» kirob نخستین روبات سخنگوی فضایی، در ایستگاه فضایی بین‌المللی با پیامی کوتاه به فضانورد ژاپنی، رویدادی شگرف را رقم زد. روبات کاملاً هوشمند ژاپنی به همراه کویچی واکاتا، فضانورد ژاپنی همراهش، به مناسبت آغاز جشن کریسمس ۲۰۱۳ میلادی به حرف آمد و از محقق فضایی پرسید، برای جشن کریسمس چه هدیه‌ای می‌خواهی؟ «تموتاتاکاشی»، طراح این پدیده شگرف اعلام کرد: روبات ۳۰‌سانتیمتری سخنگو، رابط میان انسان، سیستم‌های فضایی و اینترنت است. همراهی فضانوردان در سفرهای طولانی مدت و ارسال اطلاعات فضایی، مهم‌ترین وظیفه کی‌رو‌بو خواهد بود.

● پایان مأموریت کاوشگر دیپ ایمپکت

کاوشگر Deep Impact پس از دو هفته سکوت رادیویی ارتباط خود را با ستاره‌شناسان مرکز تحقیقاتی و محققان ناسا از دست داد و از کنترل و مدار شناسایی خود خارج شد.

منجمان ناسا در گزارشی اعلام کردند، دیگر قادر نیستند ارتباط خود را با کاوشگر احیا کنند. بدین طریق این کاوشگر امکان بازیابی و تنظیم را از دست داد و پس از تقریباً یک دهه فعالیت به مأموریت فضایی‌اش خاتمه داد. «مایکل هیدن»، از دانشمندان و محققان ساخت این کاوشگر گفت: ارسال تصاویر فوق‌العاده دیپ ایمپکت، انقلابی بزرگ در شناسایی ما از فعالیت‌های ستاره‌های دنباله‌دار ایجاد کرد.

● فرود فضاپیمای چینی بر سطح ماه

افتخاری دیگر از فضانوردان و کارشناسان نجومی چین با پرتاب موفقیت‌آمیز فضا‌پیمای بدون سرنشین چانگ‌ای۳ به‌وقوع پیوست. دانشمندان چینی روبات ماه‌نورد یوتو (Yutu) یا خرگوش یشمی را برای اجرای آزمایش‌های زمین شناسی به همراه فضاپیما به مأموریت کیهانی فرستادند. این روبات در مأموریت سه ماهه خود به جست‌وجوی مواد معدنی نادر از جمله تیتانیوم، اورانیوم و هلیم خواهد پرداخت. این دستاورد بزرگ پس از امریکا و روسیه به چین تعلق گرفت.

● رصد قمر اسرارآمیز نپتون پس از ۲۴ سال

کاوشگر ویجر ۲ در سال ۱۹۸۹ میلادی- ۱۳۶۸ هجری شمسی- تصاویر نایاد Naiad، نزدیک‌ترین قمر نپتون با قطر ۱۰۰ کیلومتر را به زمین مخابره کرده بود، اما پس از آن تاریخ به مدت ۲۴ سال این قمر ناپدید شد. «مارک شوالتر»، از دانشمندان ناسا و محققان مرکز تحقیقاتی «ستی»، دلیل اصلی رصد ناپذیری این قمر را قرار گرفتن در مکان اشتباه و خارج از مدار اصلی‌اش عنوان کرد. طبق نظر کارشناسان نجوم، دلایل زیادی برای این واکنش وجود دارد که اثر متقابل این قمر با سایر قمرهای سیاره نپتون، از مهم‌ترین عوامل به‌شمار می‌رود. تاکنون محققان با تحلیل‌هایی که انجام داده‌اند ۱۴ قمر نپتون را کشف کرده‌اند. Naiad همواره هدفی گریزان برای محققان محسوب می‌شد از این رو گردآوری اطلاعات پیشین حقایق جدیدی را درباره اسرار این قمر خارق‌العاده افشا خواهد کرد.

● ماه ۱۰۰ میلیون سال جوان‌تر شد

سن ماه با ۱۰۰ میلیون سال کاهش، بین ۴/۴ تا ۴۵/۴ میلیارد سال تخمین زده شد.

براساس آخرین تحقیقات کارشناسان ناسا، ماه‌ اندکی دیرتر از هنگام شکل‌گیری مریخ و کهکشان راه شیری تشکیل شده است. پیش از این عمر ماه ۵۶/۴ میلیارد سال برآورد شده بود. ریچارد کارلسون، از مؤسسه علوم کارنگی در واشنگتن دی‌سی در این باره گفت: نظریه‌های مختلفی درباره نحوه شکل‌گیری عمر ماه وجود دارد. نتایج جدید این تحقیق در جلسه‌ای برنامه‌ریزی شده توسط انجمن سلطنتی نجوم لندن با موضوع «منشأ ماه»، اعلام شد. بر اساس تجزیه و تحلیل شهاب سنگ «سیارک وستا» که بارها با سطح زمین برخورد کرده است، دانشمندان به میزان سن تقریبی اجرام آسمانی پی بردند. طبق این تحقیق، زمین و تنها قمر آن باید زمان طولانی تری را برای تشکیل و رسیدن به حجم ایده‌آل سپری کرده باشد.

● دریای الماس در مشتری و زحل

رعد و برق‌ها و توفان‌های شدید در جو سیارات مشتری و زحل باعث تولید ذرات کربن به شکل دوده و ترکیبی گرافیتی شده‌ است. محققان و دانشمندان ناسا براساس مشاهدات و آزمایش‌های به عمل آمده اعلام کردند: گرافیت در حال سقوط به سیاره پس از فشار، حرارت و مواد تلفیقی تبدیل به الماس جامد می‌شوند و محاسبات اختر فیزیکدانان نشان داد شرایط جوی در دو سیاره مشتری و زحل به‌گونه‌ای است که امکان تولید اقیانوس‌های دائمی از الماس مذاب در سطح آنان وجود دارد. پیش‌از این دانشمندان براساس تجزیه و تحلیل‌های خود احتمال وجود الماس را درسیارات اورانوس و نپتون پیش‌بینی کرده بودند. طبق گفته محققان، فشار و دمای زیاد باعث تشکیل و ترکیب اتم‌های کریستالی کربن خواهد شد که سرانجام این آرایش اتم‌ها را الماس می‌نامیم. «پیتر روید»، از اساتید دانشگاه آکسفورد معتقد است: وجود الماس‌های سیارات مشتری و زحل پذیرفتنی است، اما آن تصوری که از الماس زمینی داریم با خصوصیات و ترکیبات الماس‌های فضایی کاملاً متفاوت خواهد بود.

● شکوه تولد یک ستاره

دو تلسکوپ فضایی و زمینی، به طور همزمان، شگفت‌برانگیز‌ترین رویداد نجومی را شکار کردند. هنگام تولد ستاره، گازهای منتشر شده به همراه گرد و غبار کیهانی، رنگین‌کمانی از انوار مختلف را خلق کرده‌اند. محققان ناسا، انبساط‌های سریع زمان تولد، بی‌نظمی در اشکال ابرهای گازی تولید شده و پیدایش جرم فضایی را ثبت کرده‌اند. ستاره ۴۷/۴۶ با تولدش، دریچه‌ای نوین بر عالم نجوم و تحقیقات اخترشناسان گشوده است.

● کشف کهکشان وابل

کهکشان وابل Wobble توسط یک تیم بین‌المللی از ستاره شناسان کـــهکشان راه شیری در مؤسسه اختر فیزیک «پوتسدام» برلین، واقع در آلمان کشف شد. آزمایش‌های سرعت شعاعی به همراه دیگر داده‌های آماری در خصوص ویژگی‌های ستارگان، به واسطه جدیدترین تجهیزات و ابزار فضایی فرصتی جدید برای محققان به‌همراه آورد. کهکشان جدید در اطراف خورشید قرار دارد و کانونی برای تشکیل ستارگان، سیاهچاله‌ها و سیارک‌ها است. کهکشان مارپیچی وابل با نورهای قرمز و آبی رنگ اطرافش تا مدت‌ها موضوع تحقیق ستاره شناسان اروپایی و امریکایی خواهد بود.

● بارش شهاب جوزایی

زیباترین و بزرگ‌ترین بارش شهاب سنگ‌های کیهانی در نخستین ساعات بامداد ۱۳ آذرماه، موجب نورافشانی مناطقی از جهان شد. کارشناسان ستاره‌شناسی ناسا به‌همراه همتایان اروپایی‌شان اعلام کردند: در هر ساعت بین ۱۰۰ تا ۱۲۰‌ شهاب سنگ پس از مسافت ۷۸ هزار مایلی در آسمان شب پدیدار شدند. براساس نظرات محققان ناسا، منشأ رگبار شهابی در صورت فلکی جوزا بود که طی رویدادی سالانه به‌مدت چهار روز از ۲۳ الی ۲۷ آذرماه به‌وقوع می‌پیوندد.

سید رسول میرزایی موسوی