رویاهای ترسناک

کم نیستند کودکانی که نیمه شب با ترس بیدار می شوند و حتی تا چندین روز تأثیر این ترس بر رفتار آنها مشخص است

کم نیستند کودکانی که نیمه شب با ترس بیدار می شوند و حتی تا چندین روز تأثیر این ترس بر رفتار آنها مشخص است. تقریبا همه بچه ها هرچند وقت یکبار خواب های ترسناک یا ناراحت کننده می بینند ولی در سنینی که بچه ها اغلب ترس از تاریکی دارند تعداد کابوس ها بسیار بیشتر می شود.

اندی هرت روانشناس مرکز درمانی ایندیانا دراین باره می گوید: هیچ راه قطعی برای جلوگیری از این وضعیت برای کودکان وجود ندارد. ولی والدین می توانند شب ها محیطی آرام برای خواب فرزندانشان فراهم آورند. در این صورت حتی اگر بچه ها بازهم کابوس ببینند با کمی صحبت کردن والدین، آرامش خود را سریع تر به دست می آورند.

اگر بچه ها بتوانند با کمک والدینشان بر این ترس های کودکانه غلبه پیدا کنند، در آینده می توانند راحت تر با موقعیت های سخت و هراس آور کنار بیایند و بر آنها مسلط شوند.

به گفته این محقق این نوع ترس در خواب، مانند بقیه رویاها در مرحله ای از خواب رخ می دهند که مغز بسیار فعال و مشغول طبقه بندی اطلاعات جدیدی که در طول روز به دست آورده در حافظه است. تصاویری که مغز در حال پردازش آنها است آن قدر واضحند که کاملا واقعی به نظر می رسند و حتی می توانند احساساتی مانند ترس را در فرد برانگیزند.

در مرحله دوم خواب است که چشم ها به سرعت زیرپلک ها حرکت می کنند. کابوس ها معمولا در این مرحله از خواب که مرحله در نیمه دوم خواب رخ می دهند زیرا در آن زمان طولانی تر است.

وقتی بچه ها بعد از کابوس دیدن از خواب می پرند، تصاویری که در رویا دیده اند هنوز به صورت واضح و آشکار در ذهنشان است و کاملا واقعی به نظر می رسد، پس طبیعی است که کودک بترسد و پدر و مادرش را صدا بزند.

بچه ها کم کم متوجه می شوند که کابوس ها فقط یک رویا هستند و چیزهایی که در خواب دیده اند واقعیت ندارد و نمی تواند به آنها آسیبی برساند، ولی حتی دانستن این واقعیت مانع ترسیدن آنها نمی شود. حتی در سنین بالاتر، وقتی بچه ها بعد از کابوس از خواب می پرند، می ترسند و احتیاج به حمایت و حضور پدر و مادرشان دارند.

آنچه روانشناسان می گویند این است که رویاها در نتیجه پردازش افکار، احساسات، نگرانی ها و دغدغه های کودکان در ذهنشان به وجود می آید.

در بیشتر مواقع کابوس دیدن کودک هیچ علت واضح و روشنی ندارد، ولی در بعضی موارد، زمانی که کودکان دچار استرس می شوند یا تغییری در زندگی شان بوجود می آید، کابوس می بینند. موقعیت هایی مانند تغییر محل سکونت، رفتن به یک مدرسه جدید، به دنیا آمدن یک فرزند دیگر یا درگیری ها و مشاجرات خانوادگی کودک را دچار پریشانی می کند و این نگرانی ها در رویاهای او بازتاب می یابد.

گاهی اوقات کابوس ها بخشی از واکنش کودک به یک حادثه تلخ مانند بلایای طبیعی، تصادف یا زخمی شدن است کودکانی که قوه تخیل قوای ای دارند اگر قبل از خواب کتاب های ترسناک بخوانند یا فیلم های وحشت آور ببینند، اغلب دچار کابوس می شوند.

نوع این تصورات هم تا حد زیادی بستگی به سن کودک و نگرانی ها و دغدغه های او در آن مقطع زمانی خاص دارد. بعضی وقت ها هم کابوس ها شامل قسمت هایی از اتفاقات و تجربیات روزانه بچه ها است که به شیوه هراس آوری تغییر شکل پیدا کرده است. ممکن است زمانی که کودک از خواب می پرد تمام جزئیات را به خاطر نیاورد ولی معمولا بعضی از تصویرها، شخصیت ها، موقعیت ها و به طور کل قسمت های وحشتناک خوابش را به راحتی به یاد می آورد.

والدین نمی توانند از کابوس دیدن فرزندانشان جلوگیری کنند، اما می توانند با فراهم کردن شرایط مطلوب بچه ها را برای یک خواب آرام آماده کنند و این آرامش به آنها کمک می کند تا رویاهای شیرینی داشته باشند. برای به وجودآوردن حس آرامش و امنیت پیش از خواب فرزندانتان این نکات را رعایت کنید: -بچه ها باید سر ساعت مشخص بخوابند و در ساعت مشخص از خواب بیدار شوند. با نزدیک شدن زمان خواب، بچه ها باید فعالیت های ذهنی و جسمی شان را کمتر کنند تا برای خواب آماده شوند. خواندن کتاب داستان یا یک صحبت کوتاه درباره وقایع خوشایندی که در طول روز اتفاق افتاده است می تواند به آنها کمک کند تا خواب راحتی داشته باشند.

- به فرزندانتان اجازه ندهید قبل از خواب فیلم های ترسناک ببینند یا کتاب های ترسناک بخوانند، بخصوص اگر قبلا سابقه کابوس دیدن داشته باشند.

- به کودکان خردسالتان بگویید که کابوس فقط یک رؤیاست، واقعیت ندارد و نمی تواند به آنها آسیب برساند.

- اگر نیمه های شب فرزندتان با ترس و وحشت از خواب پرید می توانید با این روش ها آرامش را به او برگردانید.

- فرزندتان نیاز به حضور آرامش بخش شما دارد تا دوباره احساس امنیت و اطمینان خاطر پیدا کند. به او بگویید که شما همیشه و هر وقت که نیاز داشته باشد در کنارش هستید.

- با لحنی آرام به او بگویید که کابوس دیده است ولی دیگر کابوس تمام شده، همه چیز مرتب است و موجودات ترسناکی که در خواب دیده، نمی توانند صدمه ای به او بزنند.

- او را به خاطر ترسش سرزنش نکنید. به او بگویید حتی بزرگ ترها هم گاهی خواب بد می بینند و ممکن است بترسند یا ناراحت شوند زیرا رؤیاها خیلی واقعی به نظر می رسند پس ترسیدن از کابوس، طبیعی است.

- کودکان خردسال قوه تخیل قوی ای دارند و هر چیزی را به راحتی تصور می کنند. می توانید با هم بازی کوچکی کنید. به او بقبولانید که به کمک هم، بر هر مشکلی می توانید غلبه کنید در این صورت فرزندتان با خیالی آسوده و از آن مهم تر با شادی به خواب می رود.

- به هر طریقی که می توانید آرامش را به او برگردانید. عروسک مورد علاقه اش را به او بدهید. داستانی را که دوست دارد برایش تعریف کنید. یک موسیقی ملایم بگذارید. از او بخواهید بگوید دوست دارد چه چیزهایی را در خواب ببیند.

علتی ندارد زمانی که فرزندتان از خواب پرید با او درباره چیزهایی که در کابوس دیده صحبت کنید، فقط سعی کنید به او احساس آرامش و امنیت را برگردانید و کمک کنید تا دوباره به خواب برود، ولی در طول روز به او اجازه بدهید درباره کابوسش با شما صحبت کند یا حتی آن را نقاشی کند یا درباره اش چیزی بنویسد، زیرا بسیاری از موجودات ترسناک و خیالی در روشنایی روز قدرتشان را از دست می دهند.

می توانید از فرزندتان بخواهید با کمک تخیلش یک پایان خوب برای کابوسی که شب گذشته دیده است بسازد. برای بسیاری از کودکان کابوس دیدن فقط گاهی وقت ها اتفاق می افتد. در این صورت جای نگرانی نیست و با کمکی محبت و دلداری پدر و مادر مشکل حل می شود.

اما در نهایت اگر کابوس ها آن قدر زیادند که فرزندتان نمی تواند به اندازه کافی بخوابد یا دچار مشکلات رفتاری و احساسی شده است، بهتر است با یک پزشک در این باره مشورت کنید.

علیرضا سزاوار