چاره‌جویی برای کوتاهی قد

کوتاهی قد علت شایعی برای مراجعه کودکان و نوجوانان به متخصصان غدد است ولی هر فردی که با شکایت کوتاهی قد مراجعه می‌کند واقعا کوتاه قد نیست. مهم‌تر اینکه افزایش قد با روش‌هایی …

کوتاهی قد علت شایعی برای مراجعه کودکان و نوجوانان به متخصصان غدد است ولی هر فردی که با شکایت کوتاهی قد مراجعه می‌کند واقعا کوتاه قد نیست. مهم‌تر اینکه افزایش قد با روش‌هایی مانند استفاده از صندل‌ها یا کفش‌های مخصوص که تبلیغ می‌شود یا امواج لیزری و... امکان‌پذیر نیست. این روش‌ها غیرعلمی و بدون تأثیر است.

ژنتیک نقش مهمی در تعیین قد نهایی هر فردی دارد. براساس تحقیقات جمعی، فرمول زیر برای محاسبه تقریبی قد نهایی فرد پیشنهاد شده است:

۵/۶ - تقسیم بر ۲ (قد پدر + قد مادر) = قد دختران

۵/۶ + تقسیم بر ۲ (قد پدر + قد مادر) = قد پسران

پس از تشخیص قطعی علت کوتاهی قد باید درمان متناسب با علت شروع شود. برای مثال، در کوتاهی قد ژنتیکی درمان با هورمون رشد موثر نیست. تشخیص کمبود هورمون رشد، تنها براساس آزمایش‌های هورمونی نیست و باید حتما سرعت رشد کودک نیز بررسی شود. یعنی اگر در کودکی سرعت رشد قدی خوب بود، براساس یک آزمایش هورمونی نمی‌توان تشخیص کمبود هورمون رشد گذاشت و درمان را شروع کرد. علت باید معلوم شود و قد کودک به طور دقیق باید براساس منحنی‌های استاندارد رشد سنجیده شود. با یک رادیوگرافی ساده از استخوان‌های مچ دست (به طور معمول دست چپ) سن استخوانی تعیین ‌شود که در واقع نشان‌دهنده سن بیولوژیک واقعی کودک است. علل کوتاهی قد شامل کوتاهی قد ژنتیک (در این حالت سرعت رشد کودک در سال طبیعی است و سن استخوانی نسبت به سن تقویمی عقب نیست) و تأخیر سرشتی در رشد (از سن دو سالگی کوتاهی قد دارند و سرعت رشد کودک در سال تقریبا طبیعی است ولی سن استخوانی عقب است. بلوغ با تأخیر است ولی در نهایت، بیشتر این کودکان به حد ژنتیک قدی خود می‌رسند) است. سایر علل عبارت‌اند از بیماری‌های عمومی مانند سوء‌تغذیه، کمبود ویتامینD و کلسیم که موجب نرمی استخوان می‌شود، بیماری سلیاک، بیماری‌های مزمن عمومی مانند کم‌خونی‌ها، بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش، بیماری‌های کلیوی مزمن، نارسایی قلبی، بیماری‌های مزمن ریوی یا کبدی و کم‌کاری تیروئید. مصرف برخی داروها مانند داروهای کورتونی نیز می‌تواند موجب اختلال رشد شود. اختلالات رشد داخل رحمی نیز از علل دیگر کوتاهی قد کودکان هستند. یادمان باشد همه ما در سه مرحله رشد می‌کنیم: در دو سال اول زندگی ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متر افزایش قد داریم. این رشد سریع با افزایش سن کاهش می‌یابد، کودکان هر سال ۵ تا ۷ سانتی‌متر قد می‌کشند. البته در نزدیکی سنین بلوغ سرعت رشد کمتر خواهد ‌شد و سرانجام در دوره بلوغ یک جهش رشدی وجود دارد که به طور متوسط در پسران ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر و دختران ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متراست. حداکثر جهش رشدی در دختران پیش از شروع عادت ماهیانه و در پسران در مراحل انتهایی‌تر بلوغ است.

به‌طور معمول در سنین ۱۵ تا ۱۷ سالگی در دختران و ۱۶ تا ۱۸ سالگی در پسران صفحات رشد بسته می‌شود و امکان افزایش قد پس از آن وجود نخواهد داشت.