چه آجیلی برای چه ذائقه ای خوب است

توصیه هایی برای خرید آجیل عید

نمی‌شود از آجیل شب عید گذشت، هرچند گران شده و بعضی از خانواده‌ها می‌خواهند خریدن و خوردن آجیل در عید را ترک کنند، اما بازهم خیلی‌ها هستند که اهل خریدن و خوردن این خوراکی سنتی هستند.

این روزها وقتی برای خرید آجیل عید به قنادی‌ها یا آجیل‌فروشی‌ها سری می‌زنیم با انواعی از آجیل‌های شور، شیرین، خام، بوداده یا انواعی از آجیل‌های وارداتی چون هندی، ژاپنی و... روبه‌رو می‌شویم. این آجیل‌ها اغلب ظاهری براق و خوش‌رنگ دارند که اکثر افراد را ترغیب به خرید می‌کنند، اما متاسفانه برخی از این آجیل‌ها برخلاف ظاهر خوش‌آب و رنگ، طعمی نامطلوب و گاهی مهمانانی ناخوانده دارند که خریدار به ناچار با توجه به صرف هزینه گزاف مجبور به دور ریختن آنها می‌شود. البته برخی نیز هستند که بدون توجه به بهداشت و سلامت آجیل، این محصولات ناسالم را مصرف می‌کنند. حال این پرسش مطرح می‌شود، اگر ظاهر آجیل نشان‌دهنده کیفیت آن نیست، پس چگونه می‌توان آجیلی سالم و بهداشتی تهیه کرد؟ آیا مصرف آجیل‌های بدطعم می‌تواند برای سلامت مصرف‌کننده مضر باشد؟ مهم‌ترین نکته در زمان خرید آجیل تست کردن طعم و مزه آن است.

● آجیل‌های فله‌ای

آجیل و خشکبار ازجمله تنقلاتی هستند که اگر در شرایط نامناسب محیط، چون گرما و رطوبت بالا به مدت طولانی قرار گیرند آلوده به نوعی قارچ می‌شوند. این قارچ قرار است با نفوذ به داخل مغزها، آنها را آلوده کرده و با تولید نوعی سم به نام آفلاتوکسین عوارض سریع یا طولانی مدتی را در مصرف‌کننده ایجاد کنند.

از عوارض سریع آن می‌توان به تضعیف سیستم ایمنی بدن، صدمات کبدی و در نهایت سرطان کبد و از اثرات طولانی مدت آن نیز می‌توان به بروز ناهنجاری‌های جنینی، جهش‌زایی، انحراف کروموزوم‌ها و ... اشاره کرد.

معمولا این سم در آجیل‌های فله‌ای که به صورت سنتی نگهداری و عرضه می‌شوند به مقدار زیاد یافت می‌شود؛ البته بد نیست بدانید این روزها عده‌ای از فروشندگان سودجو، برخی از اقلام صادراتی آجیل چون پسته را که به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین از صادرات ایران حذف شده است به عنوان محصولات درجه یک مخلوط با مغزهای دیگر به صورت درهم عرضه می‌کنند که متاسفانه تشخیص آن بسیار مشکل است؛ بنابراین با توجه به اینکه برخی مراکز عرضه آجیل، محصولات کهنه و آفت‌زده خود را نیز به صورت مخلوط عرضه می‌کنند توصیه می‌شود که از خرید آجیل‌های مخلوط فله‌ای اجتناب کنید. این آجیل‌ها اغلب طعم ناخوشایندی دارند و مصرف آنها حتی به مقدار اندک، می‌تواند مصرف‌کننده را به عوارض ناشی از سم آفلاتوکسین دچار کند.

● آجیل‌های براق

موضوع دیگری که این روزها باید به آن توجه داشت، مواد براق واکس‌مانندی است که برخی قنادی‌ها یا آجیل‌فروشی‌ها برای افزایش زمان ماندگاری و جذاب شدن به آجیل می‌افزایند. به گفته کارشناسان علم تغذیه، مصرف طولانی‌مدت این مواد افزودنی می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن به ویژه کبد آسیب رسانند. حال اگر زیبایی آجیل‌های براق شما را وسوسه کرده‌اند حداقل آنهایی را انتخاب کنید که در بسته‌بندی‌های بهداشتی و دارای تاریخ مصرف و مجوز بهداشت هستند.

● آجیل‌های رنگی

نکته دیگر رنگ‌هایی است که برای تخمه، بادام، پسته و... استفاده می‌شوند. این رنگ‌ها عمدتا غیرمجاز و با پایه فلزات سنگین بوده و گاهی حساسیت‌های شدیدی را برای مصرف‌کننده ایجاد می‌کنند. این رنگ‌ها با توجه به نوع رنگ احتمال بروز سرطان و بیماری‌های کبدی و کلیوی را خصوصا در افراد آسیب‌پذیری چون کودکان، خانم‌های باردار و سالمندان افزایش می‌دهد. بنابراین چنانچه هنگام مصرف تخمه، پسته و بادام دست‌ها و لب‌ها رنگین شدند، این امر علامت مصرف رنگ‌های شیمیایی در تهیه آن‌هاست که باید از مصرف این‌گونه تنقلات

خودداری کنید.

● توصیه‌ها

۱- آجیل شور برای افراد با فشار خون بالا و بیماران قلبی عروقی و آجیل شیرین برای بیماران دیابتی و افراد دارای اضافه وزن بسیار مضرند؛ بنابراین بهتر است به مقدار مناسب از آجیل‌های خام بی‌نمک استفاده کنید.

۲- آجیل‌های بوداده فسادپذیرند و بو دادن آجیل، طعم کهنگی آن را پنهان می‌کند؛ بنابراین مغزها را به صورت خام خریداری کنید و هر بار به مقدار مصرف بو دهید.

۳- از خرید مغزهای پوست‌کنده اجتناب کنید؛ چرا که این مغزها با توجه به راحتی مصرفشان زیاد میل می‌شوند و این امر می‌تواند سبب افزایش دریافت انرژی و اضافه وزن شود.

۴- نگهداری طولانی‌مدت آجیل تغییرات شیمیایی و اکسیداسیون خفیف چربی‌ها را در پی داشته و موجب بوی کهنگی و طعم نامطلوب آجیل می‌شود؛ بنابراین آجیل را در اندازه‌ای بخرید که در ۲ هفته عید مصرف شود.

۵- در صورتی که روی مغزهای آجیل سوراخ‌هایی مشاهده کردید از مصرف آنها بپرهیزید؛ چرا که در داخل سوراخ‌ها لارو حشرات به صورت کرم‌هایی به اندازه دانه برنج وجود دارد.

۶- از مصرف مغز گردوی سیاه شده در داخل آجیلتان اجتناب کنید. سیاه شدن گردو عمدتا به دلیل رشد کپک‌ها و قارچ‌هایی است که می‌توانند با ترشح سموم خطرناک توکسین برای سلامت مخاطره‌آمیز شوند.

آجیل شب یلدا و چهارشنبه‌سوری مفیدتر از آجیل عید نوروز است

آجیل شب یلدا و شب چهارشنبه سوری برخلاف آجیل عید نوروز، خام است و نمک ندارد. این آجیل به آجیل شیرین معروف است و از آنجایی که بو داده نیست از نظر متخصصان تغذیه مفیدتر است.

آجیل شب یلدا شامل انواع مغزها همچون پسته، گردو، بادام و فندق و همچنین میوه‌های خشک مثل توت، انجیر ، خرمای خشک، برگه هلو و شیرینی باسلوق است.

این آجیل حاوی مغزهای بونداده و شیرین است. این در حالی است که آجیل عید نوروز حاوی مغزهای بوداده همچون پسته، بادام، فندق و به ویژه تخمه شور است.

در این میان مغز پسته به افرادی که گیاه‌خوار هستند، توصیه می‌شود، زیرا در آن مقادیر بالایی از آهن و کلسیم وجود دارد، به طوری که در هر ۱۰۰ گرم از آن ۱۱۰ میلی‌گرم کلسیم و مقدار زیادی آهن وجود دارد.

مغز پسته برای افرادی که دچار کم‌خونی هستند، خانم‌های باردار و بیماران قلبی بسیار مفید است. علاوه بر این بادام از دیگر مغزهای موجود در آجیل شب یلدا است که ارزش غذایی بسیاری دارد، به طوری که هر ۱۰۰ گرم از آن ۲۱ گرم پروتئین دارد و بهتر از بادام زمینی است، زیرا مغز بادام حاوی پروتئین است.

در هر مغز بادام در حدود ۲۴۰ میلی‌گرم کلسیم وجود دارد که از این رو افرادی که در معرض پوکی استخوان هستند و قادر به مصرف شیر نیستند، می‌توانند از این مغز استفاده کنند.

گردو یکی دیگر از مغزهایی است که در آجیل‌ها از آن استفاده می‌شود. در هر ۱۰۰ گرم گردو، حدود ۶۸ گرم چربی وجود دارد که قسمتی از این چربی شامل اسیدهای چرب غیراشباع است. از آنجا که گردو حاوی مقادیر بالای اسیدهای چرب امگا ۳ (به خصوص اسید آلفالینولئیک) و فیتواسترول‌هاست، برای قلب مفید است.

علاوه بر این مغز فندق نسبت به دیگر مغزها دارای چربی بیشتری است. در کنار چربی، پروتئین بالایی نیز در این مغز موجود است، به طوری که هر ۱۰۰ گرم از فندق حاوی ۱۴ گرم پروتئین است.

متخصصان تغذیه مصرف مخلوط این مغزها را در حجم کم اما با یکدیگر توصیه می‌کنند و بهتر است که این مواد غـذایی در میان وعده صبح و یا بعد از ظهر استفاده شود و از مصرف آنها در ساعت‌های نزدیک به خواب فرد به دلیل دیر هضم بودن آنها اجتناب کرد. نخودچی و کشمش، نیز یک ترکیب پر پروتئین است. کشمش تمامی خواص انگور را دارد با این تفاوت که در طول فرآیند خشک شدن، درصد پتاسیم و قند آن افزایش یافته است، از این رو استفاده از کشمش به افرادی که مبتلا به دیابت هستند، توصیه نمی‌شود.

خشکباری مانند توت و انجیر را به آجیلتان اضافه کنید، زیرا توت برای افرادی که در حال کاهش وزن هستند، مناسب است و قند موجود در آن چاق‌کننده نیست. همچنین برای جذب آن، بدن نیاز به ترشح انسولین ندارد، به این دلیل استفاده از توت به افراد مبتلا به دیابت نیز توصیه می‌شود.

انجیر برای زنان در معرض کم خونی بسیار توصیه می‌شود، زیرا هر ۱۰۰ گرم انجیر خشک دارای ۲۵۰ میلی‌گرم کلسیم و ۴ میلی‌گرم آهن است و به این دلیل استفاده از آن برای رفع کمبود آهن و جلوگیری از پوکی استخوان توصیه می‌شود.