مواجهه با ترس کودک از مدرسه

اگر امسال فرزندتان برای اولین بار می خواهد به مهدکودک, پیش دبستانی یا مدرسه برود, حتما از خود می پرسید چطور می توانیم این تغییر بزرگ زندگی او را با حداقل چالش های احتمالی شروع کنیم

اگر امسال فرزندتان برای اولین بار می‌خواهد به مهدکودک، پیش‌دبستانی یا مدرسه برود، حتما از خود می‌پرسید چطور می‌توانیم این تغییر بزرگ زندگی او را با حداقل چالش‌های احتمالی شروع‌کنیم...

ممکن است کودک بترسد، خیلی خوشحال شود یا به یادگیری، واکنش‌های مقاومتی نشان دهد. در این مطلب به شما می‌گوییم چطور فرزندتان را برای رفتن به مهدکودک یا مدرسه حاضر کنید.

گاهی کودک قبل از رفتن به مدرسه وانمود می‌کند بیمار است یا بهانه‌ای می‌یابد که والدین او را از مدرسه رفتن معاف کنند. این حالت را بیشتر در سنین ۷-۵ سال یا ۱۴-۱۱ سال می‌بینیم. این سنین زمان تغییر مقطع تحصیلی کودک است یعنی ورود به دبستان یا راهنمایی. امتناع از مدرسه رفتن زمانی دیده‌می‌شود که بچه‌ها مدتی در خانه می‌مانند و به والدین نزدیک‌تر می‌شوند، مثلا در ایام تابستان یا دوران نقاهت یک بیماری.

در این موارد باید فرزندتان را به روان‌شناس کودک و نوجوان نشان دهید؛ بیدارشدن کودک با ترس غیرمعمول از خواب، ترسیدن از اینکه برای خود یا والدینش اتفاقی بیفتد، تعقیب بی‌وقفه والدین، ترس از تنهایی خوابیدن، دیدن کابوس شبانه، ترس از تاریکی، ترس‌های غیرعادی از دزد و هیولا، جنجال به پا کردن قبل از رفتن به مدرسه، ترس از ماندن در خانه اقوام و آشنایان.

اما سؤال اصلی این یادداشت آن است که چه کنیم فرزندمان از مدرسه رفتن نترسد؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

▪ انتخاب مدرسه یا مهدکودک مناسب: کیفیت مراقبت اولیای مدرسه بر رشد اجتماعی و تحصیلی کودک تاثیر طولانی‌مدت دارد. ملاک انتخاب محیط آموزشی عبارت است از: نسبت کوچک‌تر تعداد دانش‌آموزان به اولیای مدرسه، فضای وسیع و مناسب آموزشی، نور و تهویه مطبوع، وسایل مناسب آموزشی، نیمکت‌ها و دکوراسیون مناسب، مهارت و تجربه اولیای مدرسه یا مهد و برخورد موثر با کودکان.

▪ آمادگی جسمی کودک برای محیط آموزشی: فرزندتان را برای بینایی و شنوایی‌سنجی و چکاپ به متخصص نشان دهید. چند هفته قبل از شروع مدرسه به‌تدریج الگوی خواب و تغذیه مناسب را برای سال تحصیلی کودک تمرین کنید. به این ترتیب کودک برای صبح زود بلند شدن و صبحانه خوردن زودهنگام مشکلی نخواهد داشت.

▪ آمادگی روانی کودک برای محیط آموزشی: بهتر است فرزندتان را با محیط آموزشی و اولیای مدرسه و آنچه یادمی‌گیرد و تفریحاتی که در مدرسه خواهد داشت، آشنا کنید. می‌‌توانید قبل از شروع سال تحصیلی او را برای دیدن محیط آموزشی ببرید. می‌توانید این کار را با تعریف یک داستان انجام دهید.

▪ آموزش رفتارهای مناسب برای محیط آموزشی: فرزندتان تا حالا ملزم به رعایت قوانین جدی اجتماعی نبوده و فقط از شما اطاعت می‌کرده است. به او یاد بدهید با معلم، ناظم، مدیر، مستخدم و همکلاسی‌هایش چطور برخورد کند. انضباط و ادب و بهداشت از مهم‌ترین نکاتی است که قبل از شروع سال تحصیلی باید به فرزندتان بیاموزید. متاسفانه والدین تصور می‌کنند فرزندانشان تمام این نکات ریز مثلا سلام کردن، آشغال نریختن، دست در بینی نکردن، احترام به معلم، دوستی با همکلاسی‌ها، اجازه گرفتن در کلاس، نحوه دستشویی رفتن، رعایت کردن نوبت و... را می‌دانند در صورتی که همین جزییات ممکن است باعث سرزنش چه از طرف اولیای مدرسه و چه همکلاسی‌ها شوند.

▪ ایجاد انگیزه تحصیلی: کتاب خواندن برای کودک یا خرید کتاب برای کودکی که خواندن بلد است، نقش مهمی در ایجاد علاقه او برای یادگیری دارد. می‌توانید خاطرات دوران تحصیل خود را برای او تعریف کنید. الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید، خودتان هم مطالعه کنید و درباره تاثیر تحصیل و هدفمندی برای فرزندتان توضیح دهید.

▪ ارتباط مستمر و پویا با اولیای مدرسه: ثبت‌نام در مدرسه، آخرین وظیفه شما در روند تحصیل فرزندتان نیست. به‌طور منظم با ناظم، مدیر و معلم فرزندتان در تماس باشید تا نه‌تنها از روند تحصیل او با خبر باشید بلکه اگر فرزندتان افت تحصیلی، بی‌انضباطی یا خطایی کرد، مشکل او را علت‌یابی و حل کنید. شرکت در جلسات اولیا و مربیان عامل حمایت‌کننده خوبی برای دانش‌آموزان است.

▪ رفع مشکلات روان‌شناختی کودک قبل از شروع سال تحصیلی: بهتر است مشکل فرزندتان را بشناسید و برای رفع آن بکوشید، مثلا برخی از کودکان اضطراب و تنش‌های جدایی یا مشکلات حاد خانوادگی دارند. بیش‌فعالی هم یکی از مهم‌ترین مشکلات کودکان است. کمبود عاطفی و مشکلات یادگیری از مشکلاتی هستند که باید قبل از ورود به مدرسه شناخته شوند. در غیر این صورت انگیزه و اعتماد‌به‌نفس کودک برای تحصیل کم می‌شود.

▪ حمایت از کودک در سال تحصیلی: اگر کودک موفقیتی کسب کرد، او را تشویق کنید و نشان بدهید تلاش او را می‌بینید. فضایی برای بیان اتفاق‌های مدرسه در منزل به وجود بیاورید تا فرزندتان بتواند بدون واهمه ماجراهای مثبت یا منفی مدرسه را برایتان تعریف کند. او را برای اشتباهی که مرتکب شده، سرزنش و به او پرخاش نکنید بلکه راه‌حل مناسب را برای حل مسایل مشابه در آینده به او بیاموزید. در تمام جشن‌ها و مناسبت‌هایی که از شما دعوت می‌شود، شرکت کنید. فرزندتان را به موازات تحصیل علم به فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی و اجتماعی مدرسه تشویق کنید زیرا اگر تاکیدتان فقط بر درس باشد، تک‌بعدی می شود.

▪ از کمال‌گرایی بپرهیزید: نباید فرزندتان را مجبور کنید حتما نفر اول مدرسه شود زیرا این رفتار باعث بروز مشکلات جدی در آینده او می‌شود. یادتان باشد داشتن یک فرزند سالم و شاد و با انگیزه و تحصیلکرده بسیار بهتر از داشتن فرزندی است که همیشه شاگرد اول بوده اما ارتباط موثر اجتماعی را بلد نیست و انواع مشکلات روان‌شناختی را در خود جمع کرده است. کمال‌گرایی والدین، باعث افسردگی و کمبود اعتماد‌به‌نفس دانش‌آموزان می‌شود.

▪ پرهیز از تشویق‌های اغراق‌آمیز: برخی والدین با گفتن جمله‌هایی مانند تو نابغه‌ای! هیچ‌کس مثل تو نیست و... سعی می‌کنند در پیشرفت فرزندشان تاثیر مثبتی داشته باشند اما این رفتار اعتماد‌به‌نفس کاذبی به کودک می‌دهد در حالی که واقعیت چنان توانایی‌هایی ندارد. به علاوه این رفتار ممکن است باعث استرس شدید دانش‌آموز بشود و همیشه بخواهد والدینش را شگفت‌زده کند. تشویق باید مبتنی بر واقعیت باشد.

دکتر اسما عاقبتی

روان‌شناس کودک و نوجوان