رفتار ضد اجتماعی

رفتار ضد اجتماعی الگوئی است که معمولاً در کودکی شروع شده و غالباً در تمام عمر دوام می یابد. این رفتار، یا غیر قانونی یا غیر اخلاقی یا هر دو بوده و به هر حال تخطی از سیستم قانونی …

رفتار ضد اجتماعی الگوئی است که معمولاً در کودکی شروع شده و غالباً در تمام عمر دوام می یابد. این رفتار، یا غیر قانونی یا غیر اخلاقی یا هر دو بوده و به هر حال تخطی از سیستم قانونی جامعه است. بنظر متخصصی به نام «دوورتی لوئیس» این اصطلاح را می توان در مورد افراد بهنجاری به کار برد که «سعی می کنند زندگی نیرنگ بازانه ای را بگذرانند مثل: برخی از دزدان حرفه ای، باجگیرها یا قاچاقچیان مواد غیر قانونی».

اصطلاح «رفتار ضد اجتماعی» در مورد کسانی به کار می رود که رفتارشان ناشی از اختلال روانی نیست و ممکنست شامل کسانی باشد که هیچ وقت معاینات کامل روانپزشکی هم از آنان به عمل نیامده تا معلوم شود که اختلال روانی دارند یا خیر. افراد ضد اجتماعی ممکنست در عین حال شدیداً دچار اختلال بوده، از آسیب مغزی عضوی در رنج باشند یا ممکنست عقب ماندگی ذهنی داشته باشند. و به هر حال رفتار ضد اجتماعی را جدا از انواع اختلالات ذکر شده در بالا مطرح می کنند فردیکه رفتار ضد اجتماعی و بر علیه اجتماع دارد اما دچار هیچ نوع بیماری و آسیب روانی و عقب ماندگی ذهنی نیست.

رفتار ضد اجتماعی بزرگسالی ممکن است تحت تأثیر عوامل ژنتیک، محیطی یا روانشناختی قرار بگیرد.

درمورد عوامل ژنتیک - مطالعات با دوقلو ها نشان دهنده ی این است که درصد ابتلاء در افراد دوقلوی یک تخمکی ۶۰ درصد و در دوقلوهای دو تخمکی ۳۰ درصد است. نیز مطالعات فرزند خواندگی هم نشانگر این است که میزان وجود رفتار ضد اجتماعی در بستگان بیولوژیک فرزند خوانده هائی که با رفتار ضد اجتماعی مشخص بوده اند و نیز میزان بروز رفتارهای ضد اجتماعی در فرزند مبتلایان به این اختلال که دور از والدین بیولوژیک به فرزند خواندگی پذیرفته شده اند بالاتر است.

درمورد عوامل اجتماعی- در مناطقی که خانواده هایی با وضعیت اجتماعی اقتصادی پائین سکونت دارند فرزندان پسر کارگران فاقد مهارت یا از طبقه پائین نسبت به فرزندان پسر کارگران ماهر یا متعلق به طبقه ی متوسط، حداقل در دوره ی نوجوانی و جوانی، به اعمال ضد اجتماعی جدی و فراوانتر دست می زنند. این نتایج و یافته ها در مورد فرزندان دختر کمتر صادق است. با این حال از این نظر در ممالک مختلف مطالعات نتایج مشابهی بدست داده است. زمینه های تربیت خانوادگی که در گروههای دارای وضعیت اجتماعی اقتصادی پائین و طبقه ی متوسط، به شکلی جدا تشخیص داده شده است عبارتست از: روشهای محبت آمیزتر در مورد انضباط، محروم ساختن از محبت به جای تنبیه جسمی، نظر منفی والدین نسبت به رفتار پرخاشگرانه و تمایل بیشتر به منحرف ساختن آن و قدرت کلامی بیشتر برای بحث در جنبه های مختلف ارزشها و منبع رفتار در طبقات متوسط.

رفتار ضد اجتماعی در بزرگسالان با مصرف و سوء مصرف الکل و دارو نیز رابطه دارد. اعمال ضد اجتماعی خشونت بار با دسترسی آسان به سلاح سرد و گرم تسهیل می شود. چنین افرادی معمولا در کار، ازدواج و مسائل مادی با مشکلات همراه بوده و معمولاً با مقامات مختلف تعارض هایی را پیدا می کنند.

درمان رفتار ضد اجتماعی

برای درمانگر مشکل است برای تغییر رفتاری که تقریبا به طور مداوم در سراسر عمر وجود داشته است و روان درمانی در مورد آن موثر نبوده است و حتی با درمان های زیست شناختی از جمله داروها نیز پیشرفت عمده ای حاصل نشده است امیدی برای بهبودی و درمان داشته باشد. گرچه که درمان های گروهی گاهی مفید تشخیص داده می شود. بسیاری از بزهکاران نوجوان و مجرمین بالغ در زندان یا مؤسسات و تادیب گاه، کم و بیش نسبت به روشهای درمان گروهی واکنش نشان داده اند. ظاهرا سابقه خشونت، رفتار جنائی و ضد اجتماعی پس از ۴۰ سالگی فروکش می کند. خود رفتار جنائی نیز که در بعضی مطالعات به ۹۰ درصد می رسد در سنین میانی عمر پائینتر می آید.

پیشگیری

از آنجا که رفتار ضد اجتماعی در دوران کودکی شروع می شود لذا باید به پیشگیری بزهکاری تمرکز شود. هر وسیله ای که بهداشت جسمی و روانی کودکان محروم از نظر اجتماعی- اقتصادی و خانواده آنان را بهبود بخشد احتمالا می تواند از میزان بزهکاری و خیانت بکاهد. چون بسیاری از افرادی که در حال حاضر خشن و بی رحم هستند در گذشته انواعی از صدمات را بر سلسله اعصاب مرکزی خود متحمل شده اند که از دوره قبل از تولد شروع شده و در طول کودکی و نوجوانی دوام یافته است. لذا برنامه هائی برای آموزش والدین در زمینه خطرات صدمات وارده به سلسله اعصاب مرکزی کودکان، از جمله تاثیر الکل و داروها در مغز جنین در حال رشد تدارک دیده می شود. آموزش مردم در مورد تأثیر ویرانگر الکل بر رفتار و تسهیل خشونت نیز ممکن است در کاهش میزان جرائم مؤثر باشد. موفقترین راههای پیشگیری در زمینه ی پزشکی از سرمایه های بهداشت روانی گسترده ی مردمی در اجتماع سرچشمه می گیرد(از جمله مبارزه با مصرف دخانیات) و نیز برنامه هائی که آسیب پذیری فردی را جستجو می کند(مثل سنجش فشار خون در افراد)در مطالعه رفتار ضد اجتماعی معلوم شده است که سهم عوامل فرهنگی گوناگون و مجموعه های آسیب رساننده و آسیب پذیر فردی زیستی -روانی-اجتماعی خیلی مهمند و لذا برنامه های پیشگیری باید هر دو نوع عوامل را شناخته و آنها را لحاظ نماید.

نویسنده:لطیف جعفری

منبع:

خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری - روانپزشکی بالینی.

کاپلان. ترجمه: نصرت اله پورافکاری