«مدل» ایرانیِ بازیگری

در سال های گذشته خیلی تلاش شد که هیچ نامی در هیچ سطحی و در هیچ رشته ای خیلی مطرح نباشد

۱) رضا درستکار:

در سال‌های گذشته خیلی تلاش شد که هیچ نامی در هیچ سطحی و در هیچ رشته‌ای خیلی مطرح نباشد. اگر هر نامی در هر رشته‌ای و در هر سطحی مطرح شد به هر حال جلوی آن به طریقی گرفته شد تا نام‌ها خیلی دیده نشوند. به هر حال این روشی است که بعد از دهه‌ها کم‌وبیش کمافی‌السابق دنبال می‌شود اما به‌رغم چنین مطالبه‌ای از سوی سیاستگذاران سینمایی می‌توان گفت اتفاقات خودشان، خودشان را تعریف کردند و رخ دادند و اتفاق افتادند، نه به خاطر اینکه آدم‌هایی دلشان می‌خواست نام باشند و کسانی که نمی‌خواستند هیچ نامی در هیچ حوزه‌ای ستاره باشد بلکه بعضی از این آدم‌ها که شاید خیلی هم دلشان نمی‌خواست نام باشند و تنها به دلیل کیفیت و نگهداری و بسیاری از خصوصیات که در حوزه کاری‌شان رعایت کردند توانستند به یک درجه‌ای از مقام متناسب برسند و نامشان خودبه‌خود جایگاهش را پیدا کند. رضا کیانیان بی‌تردید یکی از شاخص‌ترین نام‌هایی است که در حوزه سینما مطرح شد و در حال حاضر یکی از ستون‌های سینمایی ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب است. یک نام است، رضا کیانیان.

۲) رضا کیانیان

از اینکه در اطرافش چه می‌گذرد و چه می‌گذشته باکی نداشته و نگران نبوده که فلان بازیگر، کارگردان، طراح صحنه، تدوینگر و هر شخص دیگری که صاحب یک قریحه یا جوهر است در کار خودش دیده نشود (بیشتر کارگردان‌ها تمایل دارند تمام کارهای دیگران را هم به نام خودشان ثبت کنند!) کیانیان هیچ‌گاه اینچنین نبوده، هرگز نگران این نبوده که فلان کارگردان حرف خوب بزند یا نه یا اینکه اگر چیزی از کسی یاد گرفته است را پنهان کند و به نام خودش ثبت کند. او هرگز کارهای اینچنینی را که اغلب مرسوم است، انجام نداده.

۳) ذکر یک خاطره:

سال ۱۳۸۰ یا ۸۱ در فرهنگسرای نیاوران برای فیلم خانه‌ای روی آب (بهمن فرمان‌آرا) جلسه نقد و بررسی برگزار شد. من، رضا کیانیان، بهمن فرمان‌آرا و مهدی صفوی جلسه را برگزار می‌کردیم تازه کتاب «بهمن فرمان‌آرا، زندگی و آثار» منتشر شده بود؛ کتابی ۴۰۰ صفحه‌ای راجع به خانه‌ای روی آب و کاریر فیلمسازی بهمن فرمان‌آرا. کیانیان قبل از آغاز صحبت‌ها کتاب را از کیفش درآورد، به جمعیت نشان داد و آن را معرفی کرد، در واقع در آن جلسه از اینکه خودش را برای یک کتاب یا نویسنده دیگری که در چند قدمی‌اش نشسته خرج کند دریغ نکرد و کم نگذاشت و این نشان می‌داد که او چقدر در نفس، آقاست. برای بردن در بازی، برای احاطه پیدا کردن در لاینی که حرکت می‌کنی باید در نفس، آقا باشی. رضا کیانیان در نفس، آقاست. در آن کتاب تنها سه خط راجع به کیانیان نوشته شده بود که نمی‌دانم آن راخوانده بود یا نه، اما از اینکه کتاب را به نحو احسن معرفی کند هیچ ابایی نداشت (برای کتاب دیگری فرد دیگری این کار را نکرد و نمی‌کند) کمتر پیش می‌آید که در سینما به خصوص کارگردان‌ها و بازیگرها راجع به یک منتقد یا نویسنده دیگری چنین اظهارنظر مثبتی داشته باشند، کیانیان این ویژگی را دارد.

۴) خیلی در نوشته‌های خودم در نشریات مختلف اشاره کردم به طور مثال در یک شماره در مجله مرحوم «دنیای تصویر» هم به این موضوع اشاره کردم که خیلی دوست داشتم در سال‌های سینمایی که در آن نفس می‌کشیم، دوست داشتم یک مدل ایرانی پیدا کنم که به مخاطبان خودم اعلام کنم که مثل او باشید، روش او را دنبال کنید و کوشش می‌کردم متوجه‌شان کنم که به قول ویلیام گلدمن- فیلمنامه‌نویس مشهور آمریکایی- می‌خواستم بگویم مراقب این شهرت‌های خطرناکی که در یک برهه کوتاهی گریبان هنرمندان را می‌گیرند، باشید.

خیلی غم‌انگیز است که انسان باورش شود. مراقب باشید، مراقب نام و شخصیت هنری‌تان باشید.

کیانیان در حال حاضر مدل اثبات شده‌ای است که می‌توان به همه نشان داد که مثل او باشید. مراقب نامتان باشید چون اگر نتوانید عنصر نگهداری را برای نامتان حفظ کنید، دیگر هیچ ارزشی ندارد. کیانیان نه‌تنها به یک آرتیست تمام‌عیار بلکه به یک شخصیت فرهنگی مقتدر تبدیل شده است.

۵) کیانیان یک بازیگر تکنیکی است نه بازیگر غریزی که ضدتکنیک حرکت کند. می‌توان راجع به ۸۵ درصد بازیگران سینمای ایران گفت که غریضی هستند و ضدتکنیک. کیانیان بازیگری مثل مارلون براندو و جیمز دین است (مثل بازیگرانی است که از آکتور استودیو بیرون آمدند)؛ بازیگرانی که روش برون‌گرایانه را دارند؛ بازیگران تکنیکی که هر جا هستند، خودشان هستند. کمتر بازیگری در سینمای ما به این جایگاه رسید. کیانیان اگر سرآمد این تیپ بازیگران نباشد، قطعا جزء سه بازیگری است که...

بازیگری که برای هر نقش ایده‌های خوب پیدا می‌کند و همیشه سرحال است، چون برای نقش ایده‌ها و کلیدهای ورود مناسب را پیدا کرده. اعتماد به نقش محصول همین دانش اوست.

۶) بازیگر باید در نفس، آقا باشد رضا کیانیان در نفس، آقاست. بازیگر باید دانش داشته باشد. کیانیان دانش دارد.

بازیگر باید مقام تناسب را بشناسد، کیانیان بازیگر متناسبی است. بازیگر باید شخصیت داشته باشد، کیانیان یکی از با شخصیت‌ترین بازیگران ماست. بازیگر باید قریحه و شوق داشته باشد، من هر بار بازی‌های کیانیان را می‌‌بینیم بیشتر به قریحه و ذوق او پی می‌برم.

خیلی‌ها هستند که اسم‌شان رضاست و خیلی‌ها هستند که دوست دارند بازیگر باشد اما واقعا کیانیان یکی یکدونه است.

۷) همیشه پیش‌دستی می‌کند. وقتی مرا می‌بیند می‌گوید رضایم به رضای تو. من در سالروز تولدش می‌گویم آقارضا، رضای شما خیلی بالاتر از رضای ماست. تولدت مبارک.