ملودرام ساز بزرگ تلویزیون

نگاهی به کارنامه کاری سیروس مقدم

سیروس مقدم کارگردان موفق این سال‌های تلویزیون متولد سال ۱۳۳۳آبادان است که به قول خودش تا به حال سر هیچ کلاس فیلمسازی نرفته است. رشته تحصیلی او در سینما نقاشی است که مدرکشش را از دانشکده هنرهای زیبا گرفته است. شروع به فعالیت سینمایی او را شاید بشود از سال‌های نوجوانی‌اش دانست که در کنار ناصر تقوایی که نسبتی نزدیک با او داشت گذراند و تاثیر زیادی در نگاهش نسبت به این حرفه گذاشت. چنان که مقدم بارها و بارها در مصاحبه‌های مختلف شاگردی او و مسعود کیمیایی را از افتخارات و جزو تاثیرگذارترین‌ها بر خود دانسته است. ورود جدی او به این حرفه هم در کنار همین کارگردان و از سال ۱۳۵۵ با دستیاری کارگردان و طراحی صحنه و لباس در مجموعه تلویزیونی «دایی جان ناپلئون» است. اما حدود ۱۰ سال گذشت تا او به فعالیت در سینمای حرفه‌ای برسد که از سال ۱۳۶۶ و با فیلم «رد پایی بر شن» به عنوان منشی صحنه بود.

سال هفتاد، سال شروع فیلمسازی او بود که فیلم «گرگ‌های گرسنه» را کارگردانی کرد و بعد از آن دو فیلم سینمایی دیگر به نام‌های «شکوه بازگشت» و «شیخ مفید» را در همین راستا ادامه دارد. اما موفقیت او در تلویزیون رقم خورده بود. سال ۷۷ که به طور مستقل سریال «روزهای زندگی» را برای شبکه۳ سیما ساخت -که هنوز هم در نظر خیلی ها یکی از بهترین کارهای او به شمار می‌رود- آنقدر موفق ظاهر شد که بلافاصله پیشنهاد ساخت سریال بعدی هم به او رسید. به این ترتیب ساخت سریال «مسافر» را شروع کرد که همان استقبال را به دنبال داشت و می‌رفت که از مقدم اسمی آشنا برای مخاطب بسازد. اما این موفقیت‌ها تا مدتی تکرار نشد. ساخت سریال «پلیس جوان» برای او توفیقی نداشت و مخاطبانش آن‌ چنان که قبلی‌ها را دوست داشتند از این یکی استقبال نکردند. این شکست، شکست دیگری به دنبال داشت.

سریال « دریایی‌ها» هم با همان برخورد مواجه شد و مقدم برای تکمیل کار، سومین سریال ضعیفش را هم با نام «بانویی دیگر» کارگردانی کرد تا مصداق «تا سه نشه بازی نشه» باشد! اما بعد آن باز ورق برگشت. مقدم که همواره خودش را به نقد می‌کشد و بر شناخت خواسته مخاطب اصرار دارد در آن زمان هم به این نتیجه رسید که باید بازنگری جدی در فیلمنامه‌هایش داشته باشد و نگاهش را عوض کند. به این ترتیب به ساخت « ریحانه» رو آورد که موفقیتش یادآور موفقیت سریال‌های ابتدایی پرونده کاری‌اش بود و جبران سه گانه ضعیفش. به دنبال این تکرار موفقیت این بار مقدم کاری تازه را در تلویزیون ایران تجربه کرد. ساخت سریال «نرگس» که هر شب روی آنتن می‌رفت. تا آن زمان پخش هر شب به مدتی طولانی تنها به مجموعه‌های طنز اختصاص داشت و این اولین بار بود که ملودرامی اجتماعی با پخش این چنینی و تولید هر روزه دیده می‌شد. این سریال به یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌های تلویزیون تبدیل شد و آنقدر جای خودش را بین خانواده‌ها باز کرد که خیلی از زمان بندی‌های مردم بر اساس زمان پخش این سریال تعیین می‌شد تا بتوانند خودشان را برای دیدنش به خانه برسانند. از بعد از ساخت این سریال با همه نقاط قوت و ضعفش، مقدم تلاش کرد که استانداردی کاری برای خودش تعریف کند و نگذارد اتفاقی که برای آن سه سریال( پلیس جوان و ...) افتاده بود تکرار شود. با این وجود ازآنجا که مدام در حال تجربه ایده‌های تازه است مسیری که طی کرد مسیر مدام رو به بالایی نبود. در این فاصله موفقیتش به پرکاری او هم منجر شد به گونه‌ای که از سال ۸۷ به این طرف هر سال تقریبا دو سریال روی آنتن برده است. «اغما»، «پیامک از دیار باقی»، «رستگاران»، «چاردیواری»، «زیر هشت» و«‌پایتخت» در همین مسیر ساخته شدند که با وجود فراز و نشیب‌هایی که به لحاظ کیفی داشته‌اند در نهایت از او نامی موفق و جدی در عرصه تلویزیون ساخته‌اند.اطمینان به جذابیت کارهای او به قدری برای مدیران سازمان مسجل شده است که سال گذشته با وجود این که رامبد جوان سریال «‌توطئه خانوادگی» را آماده برای پخش نوروز داشت اما کار مقدم را در کنداکتور پخش قرار دادند تا سریال بسیار موفق «پایتخت» روی آنتن برود.

او بعد از ساخت سریال«پایتخت» که با نویسندگی محسن‌تنابنده همراه بود تصمیم گرفت با همین نویسنده، بار دیگر فیلمسازی در سینما را تجربه کند.پس شروع به نگارش فیلمنامه‌ای تحت عنوان «شیشه» را در دستور کارشان قرار دادند اما به دلایلی چون مشغولیت تنابنده کار متوقف شد.

به این وصف، مقدم بار دیگر فیلمنامه تلویزیون دیگر را کلید زد. «تا ثریا» که از یک سال پیش قصد ساختنش را داشت، ساخته شد که در آن، مثل بسیاری از کارهای دیگرش، همسرش الهام غفوری را به عنوان تهیه کننده در کنارش داشت. این سریال نیز با وجود همه انتقاداتی که به آن وارد شد-که هنوز ادامه دارد- و تلخی مضمون، توانست با استقبال شدید مخاطب مواجه شود. طوری که در نظرسنجی برنامه «پارک ملت» بیش از هشتاد و پنج درصد به آن به عنوان یک سریال خوب رای دادند.

با اتمام پخش این سریال مطمئنا مقدم بیکار نخواهد نشست. پیش از این گفته شده بود قرار است، «پایتخت ۲» را برای پخش نوروزی بسازد که میسر نشد. تا بعد از آن مقدم چه تصمیمی بگیرد. با این حال بعید به نظر می‌رسد با موفقیتی که سال گذشته تلویزیون با پخش این سریال برای خود رقم زد امسال آنتنش را از کاری از سیروس مقدم خالی بگذارد.