لپه حرف اول را می زند

شهر و آدم هایش كه سیاهپوش می شوند, بالا و پایین رفتن مهره های چرتكه هم نمی تواند چندان تعیین كننده باشد

شهر و آدم‌هایش كه سیاهپوش می‌شوند، بالا و پایین رفتن مهره‌های چرتكه هم نمی‌تواند چندان تعیین‌كننده باشد.

نذر قیمت ندارد، چون با معیارهای زمینی سنجیده نمی‌شود. با این همه، دانستن چند و چون تهیه پرطرفدارترین و معروف‌ترین غذای نذری، آمادگی بیشتری نصیب نذركننده‌اش می‌كند.

● برنج

برنج پای ثابت غذاهای نذری است. به همین دلیل هم صرف‌نظر از نوع غذای نذری، برنج جزو ثابت خریدهای یك هیات عزاداری است. دانه‌های سفیدی كه از هر نوع باشند، وقتی در دیگ بزرگ هیات می‌پزند، بوی خوش نذری را در كوچه و خیابان‌های شهر می‌پراكنند.

با این حال، گویی «صدری دم سیاه» بیشتر از انواع دیگر برنج مورد توجه عزاداران و اعضای هیات‌ها قرار می‌گیرد. یكی از فروشندگان برنج معتقد است این نوع برنج به خاطر خوش پخت بودن و داشتن صرفه اقتصادی، انتخاب می‌شود.

این در حالی است كه به گفته او، افزایش نرخ تورم در بازار خرید و فروش برنج تاثیر چندانی ندارد و قیمت انواع برنج نسبت به سال گذشته تنها دو تا سه درصد افزایش پیدا كرده است.

گوشت

حكایت گوشت‌های خورشی به علم و دسته هیات مهمان و قربانی‌كردن‌های متعدد، گره خورده است. گوسفند، گوساله، گاو و گاهی هم شتر، قربانیانی هستند كه گوشت قیمه‌های نذری را تامین می‌كنند.

به هر حال، تنها توصیه‌های دینی، هیات‌ها را به انجام این كار مستحب وانمی‌دارد، بلكه تهیه باصرفه‌تر قیمه نذری، در گرو این قربانی‌هاست. به همین دلیل، هیات‌ها ترجیح می‌دهند برای تهیه گوشت مورد نیازشان، دام زنده بخرند. البته در شرایطی خاص، مثل اضافه شدن غیرمنتظره تعداد مهمانان و عزاداران، گذر هیات‌داران به قصابی‌ها نیز می‌افتد.

این در حالی است كه هیات‌هایی كه غذاهایی مانند چلوكباب در فهرست غذاهای نذری‌شان به چشم می‌خورد، اغلب برای تهیه گوشت چرخ كرده، سراغ قصابی‌ها و فروشگاه‌های عرضه مواد پروتئینی را می‌گیرند.

این گوشت‌های چرخ شده، بیشتر مخلوطی از گوشت گوسفند و گوساله هستند تا رقم نهایی قیمت‌شان چندان هم دور از انتظار نباشد. فولادی‌نژاد، یكی از عرضه‌كنندگان گوشت و مواد پروتئینی، در این باره می‌گوید: «قیمت گوشت چرخ كرده مخلوط، از انواع دیگر آن ارزان‌تر است. قیمت این نوع گوشت چرخ كرده، در مواقع عادی حدود ۶۰۰۰ تا ۶۳۰۰ تومان برای هر كیلو است، درحالی كه این رقم برای هیاتی‌ها تا حدود ۵۵۰۰ تومان برای هر كیلو پایین می‌آید.»

با این همه اما، از آن‌جا كه غذاهای نذری اغلب به صورت پلو و خورش آماده می‌شوند، ‌خرید دام زنده انتخاب رایج‌تری در میان هیات‌داران است. به این ترتیب، مسلما با رسیدن ماه محرم، قیمت انواع دام زنده رو به افزایش می‌گذارد. به گفته فولادی‌نژاد، در حال حاضر انواع دام زنده در فاصله قیمت ۲۵۰۰ تا ۳۶۰۰ تومان برای هر كیلو معامله می‌شوند.

او معتقد است، این قیمت‌ها در مقایسه با محرم سال گذشته، بیش از ۱۰ درصد افزایش داشته، با این وجود تا آمدن روزهای محرم، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از تغییر این قیمت‌ها كرد.

روغن و رب سرخی رب و زردی روغن، رنگ و لعاب نذری‌های دوست داشتنی هستند و از مواد مهم تشكیل دهنده آن. البته شاید روغن به خاطر نیاز پلو اهمیت بیشتری داشته باشد؛ موضوعی كه حتی ممكن است عامل افزایش ناگهانی قیمت روغن در ۱۵ روز گذشته باشد.

عبدالمحمدی كه فروشنده مواد خوراكی در یكی از میدان‌های میوه و تره‌بار است، می‌گوید: «تا ۱۵ روز پیش، افزایش قیمت روغن، به خصوص روغن‌های جامد، نسبت به سال قبل، تنها حدود ۱۸ درصد بود درحالی كه این رقم در روزهای اخیر به نزدیك ۳۵ درصد هم رسیده است.»

این افزایش قیمت، انگار هیاتی‌ها را بیشتر از بقیه درگیر كرده است. دلیل هم این است كه آن‌ها به دنبال صرفه اقتصادی بیشتر و كم هزینه از آب درآمدن نذری‌ها، به جای استفاده از روغن مایع مخصوص سرخ كردنی، از روغن‌های جامد بزرگ استفاده می‌كنند.

رب گوجه فرنگی هم از قاعده تورم مستثنا نیست و به همین خاطر است كه حتی خرید رب‌های كیلویی فله هم كمك چندانی به كاهش هزینه‌های تمام شده قیمه‌های نذری نمی‌كند تا جایی كه به اعتقاد عبدالمحمدی، قیمت انواع رب گوجه فرنگی در مقایسه با سال گذشته تا ۲۰ درصد افزایش پیدا كرده است.

● سیب‌زمینی، پیاز و لیمو امانی

این روزها دیگر همه جا وقتی بحث گرانی گل می‌اندازد اول پای سیب‌زمینی و پیاز به میان می‌آید. قیمت سیب‌زمینی در روزهای اخیر در فاصله ۳۸۰ تا ۴۵۰ تومان برای هر كیلو متغیر است و پیاز هم با تفاوت ناچیزی از این رقم به فروش می‌رسد. نذری‌پزان هم به خوبی می‌دانند كه برای ترشی غذاهایشان به واسطه لیمو امانی، باید چیزی در حدود شش تا هفت هزار تومان برای هر كیلو بپردازند.

● زعفران و لپه

طعم خوش قیمه را همیشه با زعفران‌های خوش رنگ خراسان به یاد داریم؛ همان كه مصرف كمش را به حذف آن از غذاهای لذیذ و دوست داشتنی ترجیح می‌دهیم، اما گویی این زعفران‌های ساییده شده، قرار است بیشترین شگفتی را در افزایش قیمت‌ها به وجود بیاورند. این روزها زعفران مثقالی ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ تومان در بازار به فروش می‌رسد كه این قیمت نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ درصد افزایش داشته است.

این اتفاق، كوچك‌ترین بخش قیمه را هم بی‌نصیب نگذاشته است. قیمت لپه كه از كیلویی ۱۴۵۰ تا ۱۹۴۰ تومان متفاوت است، در مقایسه با سال قبل نزدیك به ۹ تا ۱۰ درصد افزایش پیدا كرده است.

«شب‌های اول جمعیت مهمان هیات به ۴۰ یا ۵۰ نفر می‌رسد، اما هرچه به روزهای پایانی دهه اول محرم نزدیك می‌شویم، بر تعداد این عزاداران اضافه می‌شود تا جایی كه در شب عاشورا، ممكن است این رقم به ۴۰۰۰ نفر هم برسد.»

این را یكی از خادمان امام حسین(ع) می‌گوید و ادامه می‌دهد: «براساس تخمین‌ها، هر كیلو برنج برای هفت نفر كافی است و هر پرس پلو با ۱۰۰ گرم خورش قیمه، طعم بهتری به خود می‌گیرد.»

چرتكه و حساب و كتاب ندارد؛ به هر حال وقتی مخارج، آن قدر بالاست كه نذری خانواده‌ها به شكل مواد اولیه به هیات‌ها هدیه می‌شوند، دانستن چند و چون این قیمت‌ها بیشتر به كار می‌آید.

ندا لهردی