تحقیق جدیدی درباره دیابت

یک پزشک ایرانی در هاروارد رژیم های دیابتی را زیر سوال برد

اواخر قرن بیستم، معضل چاقی به عنوان یک همه‌گیری (اپیدمی) در تمام دنیا معرفی شد. علاوه بر آن ارتباط چاقی با بیماری‌هایی مانند فشارخون، سرطان و نیز بیماری‌های قلبی-عروقی هم بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت اما شاید مهم‌ترین بیماری‌ای که تاکنون ارتباط آن با چاقی اثبات شده، دیابت تیپ ۲ باشد....

براساس تحقیقات دانشمندان، چاقی در بیشتر افراد، مشخصا باعث از بین رفتن یا کاهش حساسیت سلول‌های بدن نسبت به انسولین می‌شود. یعنی شرایط مانند زمانی است که انسولینی در بدن وجود ندارد بنابراین قندخون بالا می‌رود و فرد مبتلا به دیابت تیپ ۲ می‌شود. در دنیای مدرن امروز، روش‌های بسیار زیادی برای پیشگیری و درمان چاقی وجود دارد. ولی اولین قدمی که هر فرد برای جلوگیری از این مشکل برمی‌دارد، انتخاب غذاهای کم‌چرب است. در هر فروشگاهی در سرتاسر دنیا، روغن‌های غیرترانس‌ یا ترانس پایین فروش بسیار بالاتری نسبت به انواع ترانس دارند. همین مساله در مورد لبنیات هم کاملا صادق است. یعنی اکثر مشتریان دنبال محصولات لبنی کم‌چرب هستند اما آیا چنین محصول‌هایی همان‌قدر که از چاقی پیشگیری می‌کنند در جلوگیری از ابتلا به دیابت تیپ ۲ هم موثرند؟

پزشکان آمریکایی جواب بسیار جالب و دور از انتظاری برای این سوال دارند. آنها پس از انجام یک مطالعه علمی به این نتیجه رسیده‌اند که محصول‌های لبنی پرچرب حاوی نوعی اسیدچرب هستند که خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد. این اسیدچرب، ترانس پالمیت اولئیک نام دارد و بنابر نتایج این مطالعه، افرادی که میزان بالاتری ترانس پالمیت اولئیک در خون خود دارند، ۶۲ درصد کمتر از سایرین مبتلا به دیابت می‌شوند. دکتر داریوش مظفریان، مدیر گروه تحقیقات قلب و عروق در هاروارد می‌گوید: «وجود مقدار بیشتری از ترانس پالمیت اولئیک در خون به معنی تنظیم سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید و نیز کاهش مقاومت سلول‌های بدن نسبت به انسولین است.» یعنی سلول‌های بدن به انسولین حساس هستند و به شکل مناسبی به این هورمون پاسخ می‌دهند.

● تفاوت شیر پرچرب و کم‌چربی

در حالت طبیعی پالمیت اولئیک اسید در بدن انسان ساخته می‌شود اما مقادیر کمی از این اسیدچرب در لبنیات هم وجود دارد. وقتی منبع پالمیت اولئیک موجود در خون جایی خارج از بدن باشد، برای نامگذاری از کلمه ترانس استفاده می‌شود.

شیر پرچرب حاوی مقدار بیشتری ترانس ـ پالمیت اولئیک نسبت به شیر ۲ درصد چربی است و البته شیر ۲ درصد چربی هم نسبت به نوع کم‌چرب میزان بالاتری از این اسید چرب را در خود جای داده. به گفته این استاد ایرانی تبار دانشگاه هاروارد تا قبل از این مطالعه هم درمورد تاثیر مثبت پالمیت اولئیک بر دیابت نظریاتی علمی وجود داشت اما همه این نظریه‌ها فقط روی حیوانات آزمایش شده بود.

ولی در این تحقیق جدید علاوه بر اثبات این نظریه‌ها، مشخص شد که اصولا لبنیات تا حدی از ابتلا به دیابت تیپ ۲ جلوگیری می‌کنند. برای انجام این مطالعه، دکتر مظفریان و تیم تحقیقاتی او، ۳۷ هزار و ۷۰۰ فرد بالغ را که به کلینیک قلب و عروق مراجعه می‌کردند، مورد بررسی قرار دادند و همه این افراد آمریکایی و سن آنها بالای ۶۵ سال بود. در ابتدا نمونه خونی افراد شرکت‌کننده در مطالعه از لحاظ میزان ترانس پالمیت اولئیک، کلسترول، تری‌گلیسیرید و گلوکز موردآزمایش قرار گرفت. سپس شرح‌حال کاملی از نوع رژیم غذایی این افراد تهیه شد. پس از جمع‌آوری نمونه‌های کافی، همه داده‌ها از لحاظ آماری محاسبه و نتایج نهایی اعلام شد. براساس این نتایج، افرادی با ترانس پالمیت اولئیک بالاتر در خون به طور کلی چربی کمتری در بدن دارند! دارای سطوح کلسترول پایین‌تری هستند که بخش اعظم همین مقدار هم از HDL یا «کلسترول خوب» تشکیل شده. علاوه بر آن، میزان مقاومت سلولی به انسولین هم در بدن این افراد به صورت چشمگیری کمتر از آنهایی است که ترانس پالمیت اولئیک کمتری در خون خود دارند و همین موضوع باعث می‌شود احتمال ابتلا به دیابت تیپ ۲ در این گروه دوسوم کمتر از سایرین باشد.

● بالاخره کم‌چرب بخوریم یا پرچرب؟

به گفته دکتر مظفریان نمی‌توان به طور قاطع گفت چند وعده لبنیات در روز لازم است تا میزان این اسیدچرب مفید را در سطح مطلوب نگه داشت اما با توجه به نتایج مطالعه احتمالا مصرف محصولات لبنی روزی ۳ تا ۵ وعده کمک زیادی به بالا بردن پالمیت اولئیک در بدن می‌کند. اعضای این گروه تحقیقاتی معتقدند گرچه نتایج به دست آمده موید تاثیر بسیار مثبت لبنیات بر عدم ابتلا به دیابت تیپ ۲ است اما هیچ‌گاه نمی‌توان فقط با یک مطالعه نتیجه‌ای کاملا علمی و دقیق به دست آورد. در واقع نتایج چنین مطالعاتی همیشه محرکی برای انجام تحقیقات بیشتر و وسیع‌تر محسوب می‌شود.

دکتر کرکمن، سخنگوی انجمن دیابت آمریکا هم گفته‌های محققان این طرح را تایید کرد و گفت: «هنوز خیلی زود است که بخواهیم رژیم غذایی خود را فقط به خاطر این مطالعه عوض کنیم اما نتایج جالب این تحقیق به همه نشان داد که همه‌چیز به همان سادگی که ما تصور می‌کنیم نیست و نمی‌توان هیچ ماده غذایی را صد درصد مضر دانست و کنار گذاشت.» دکتر سون زاین، مدیر مرکز دیابت نیویورک هم نظراتی مشابه با سایر همکاران خود دارد. به عقیده او هیچ‌کس نباید به خاطر شنیدن نتایج این مطالعه شیر کم‌چرب را از رژیم غذایی خود حذف کند. در واقع تا وقتی مکانیسم اثر پالمیت اولئیک به درستی شناسایی نشده، نمی‌توان این مطالعه را به سرعت پذیرفت و نتایج آن را در زندگی روزمره وارد کرد.

ترجمه: دکتر نیما سیفی مقدم

منبع:Health day, Diabetes Voice