فیلترینگ هوشمند و موضوع اعتماد مردم

این روزها اینترنت در کشور ما که از نظر فناوری ارتباطی کشور چندان مدرن محسوب نمی شود به یک کالای اقتصادی تبدیل شده و مردم آن را در سبد هزینه های خود قرار داده اند

این روزها اینترنت در کشور ما که از نظر فناوری ارتباطی کشور چندان مدرن محسوب نمی‌شود به یک کالای اقتصادی تبدیل شده و مردم آن را در سبد هزینه‌های خود قرار داده‌اند.

با این حال گذشته از کیفیت نامناسبی که این خدمت زیرساختی ارتباطی دارد و دائما شاهد افت کیفیت و قطعی آن هستیم، وجه دیگری نیز در استفاده از آن وجود دارد و آن نظارت بر اینترنت است.

بدیهی است انجام هرکاری با اینترنت مجاز نیست، دسترسی به محتوای غیراخلاقی یا به تعبیر قانون محتوای مجرمانه نیز مجاز نیست. تشخیص این که چه محتوایی مجرمانه است ظاهرا توسط کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه انجام می شود که نمایندگانی از دستگاه های مختلف در آن حضور داشته و زیر نظر دادستانی کل فعالیت می کند.

در نتیجه نفس فیلترینگ را نمی توان نکوهیده انگاشت و نادیده گرفت چرا که برخی محتواهای اینترنتی بنیان خانواده و اخلاق فردی را هدف گرفته است. بحث این یادداشت تغییراتی است که قراراست در شیوه فعلی اعمال فیلترینگ ایجاد شود.

وزیر ارتباطات چند ماه قبل در گفت وگو با جام جم از اعمال فیلترینگ هوشمند خبر داده و گفته بود نحوه فیلتر کردن سایت های اینترنتی تغییر خواهد کرد.

هفته گذشته نیز دبیر شورای عالی فضای مجازی جزئیات بحث برانگیز اعمال فیلترینگ هوشمند را اعلام کرد که جای تامل دارد.

به گفته وی، فیلترینگ هوشمند این گونه اعمال می شود که تمام کاربرانی که بخواهند از اینترنت در کشور استفاده کنند باید قبل از ورود به شبکه احراز هویت شوند.

یعنی قبل از اتصال به اینترنت هویت آنها بر اساس مدارک شناسایی مورد بازرسی قرار خواهد گرفت تا مشخص شود برای چه کاری می خواهد به اینترنت دسترسی داشته باشد تا بعد از آن نوع و میزان فیلترینگ اعمال شده برای هر فرد مشخص شود.

با این حال نگاهی ابتدایی به محتوای این طرح نشان می دهد اولیه ترین حقوق افراد جامعه که حفظ و حرمت حریم شخصی است، در آن نادیده انگاشته شده و افراد مجبور به پاسخگویی و گشودن درهای ارتباطات شخصی روی همه می شوند، انگار که همه در اتاق شیشه ای اینترنت در معرض دید بازرسان قرار گرفته اند.

از سوی دیگر به دلیل استفاده بسیار متنوع و گسترده و غیرقابل طبقه بندی محتوا در اینترنت و طیف جهانی ارتباطات و اشخاص، اصولا تشخیص مکانیکی و دستوری این که چه شخصی صرفا برای چه کاری می خواهد وارد اینترنت شود و آیا شایستگی استفاده از یکسری سایت ها را دارد یا ندارد، امکان پذیر نیست.

از سوی دیگر و گذشته از موضوعات فنی در اجرای طرح فیلترینگ هوشمند، چنین رفتارهایی با یک خدمت زیربنایی و زیرساختی در صنعت ارتباطات که اکنون به زیرساخت بسیاری از مشاغل و صنایع دیگر تبدیل شده است، آسیبی فراتر از آنچه اکنون تصور می شود به اقتصاد کشور و امور عمومی وارد می کند. با این حال مهم ترین نکته در این باره بازی این گونه طرح ها با اعتماد عمومی است.

به گفته کارشناسان همان گونه که احساس امنیت از خود امنیت مهم تر است، احساس اعتماد داشتن و طرف اعتماد قرار گرفتن از خود مفهوم اعتماد مهم تر است؛ یعنی شخص احساس کند می تواند به دستگاه های جامعه اعتماد کند و از این اعتماد آسیب نبیند.

با این حال یک چنین طرح هایی احساس اعتماد را در شخص ایجاد نمی کند و وی هراس دارد که هر لحظه ممکن است چه پیش آید و چه اخطار یا تبعاتی در انتظارش باشد.

ایجاد یک چنین حسی در سطح ملی مطابق با منافع هیچ کشوری و از جمله ایران نیست. معمولا کنترل هایی از جنس فیلترینگ به طور غیرمحسوس و حتی محرمانه انجام می شود تا به اعتماد عمومی آسیب نرساند حال اجرای چنین بی پروا و آشکار فیلترینگ از طریق ثبت نام و کسب اجازه برای ورود به اینترنت بدعتی است که قطعا بازتاب خوبی در جامعه و بخصوص قشر جوان که در راس استفاده کنندگان از اینترنت هستند، نخواهد داشت.

سعید نوری آزاد