امام جواد علیه السلام تجسم صلابت

ـ به مناسبت شهادت امام محمد تقی (ع)
در میان خانواده امام رضا علیه السلام و در محافل شیعه از حضرت امام ‏جواد(ع) به عنوان مولودی پرخیر و برکت‏ یاد می‏شود؛ چنان که ‏صنعانی می‏گوید: …

ـ به مناسبت شهادت امام محمد تقی (ع)

در میان خانواده امام رضا علیه السلام و در محافل شیعه از حضرت امام ‏جواد(ع) به عنوان مولودی پرخیر و برکت‏ یاد می‏شود؛ چنان که ‏صنعانی می‏گوید: روزی در محضر امام رضا(ع) بودم، فرزندش ابوجعفر را که خردسال بود، آوردند. امام فرمود: این مولودی است که‏ برای شیعیان ما با برکت‏ تر از او زاده نشده است.

بررسی موضوع و ملاحظه شواهد و قراین نشان می‏دهد، تولد حضرت‏ جواد(ع) در شرایطی صورت گرفت که خیر و برکت ‏خاصی برای شیعیان به ‏ارمغان آورد. عصر امام رضا(ع) مشکلات خاص خود را داشت و حضرت ‏رضا(ع) در معرفی امام بعدی با مسایلی رو به رو گردید که در عصر امامان قبل سابقه نداشت. از یک سو، پس از شهادت امام‏ کاظم(ع) گروهی که به « واقفیه‏» معروف شدند بر اساس‏ انگیزه‏های مادی، امامت امام رضا(ع) را منکر شدند و از سوی دیگر، امام رضا(ع) تا حدود چهل و هفت‏ سالگی دارای فرزند پسر نشد. چون ‏احادیث رسیده از پیامبر(ص) حاکی بود که امامان دوازده نفرند و نه نفر آنان از نسل امام حسین(ع) خواهند بود، فقدان فرزند برای‏ امام رضا(ع) هم امامت ‏خود آن حضرت و هم تداوم امامت را با پرسش ‏رو به رو می‏ساخت. واقفیان نیز این موضوع را دستاویز قرار داده، امامت امام رضا(ع) را انکار می‏کردند. اعتراض حسین بن قیامای ‏واسطی به امام هشتم (ع) در این باره و پاسخ آن حضرت، بر درستی‏ این سخن گواهی می‏دهد. ابن قیاما که از سران واقفیه بود. در نامه‏ای امام رضا(ع) را عقیم خواند و نوشت: چگونه ممکن است امام ‏باشی در صورتی که فرزند نداری؟ امام در پاسخ فرمود: از کجا می‏دانی من دارای فرزند نخواهم شد. سوگند به خدا، بیش از چند روز نمی‏گذرد که خداوند پسری به من عطا می‏فرماید و این پسر، حق ‏را از باطل جدا می‏کند.

خطر دیگری که در این مقطع حساس شیعیان را تهدید می‏کرد، قدرت‏ گرفتن مذهب «معتزله‏» بود. مکتب اعتزال به مرحله رواج و رونق‏ گام نهاده بود و حکومت وقت نیز از آنان پشتیبانی می‏کرد. معتزلیان دستورات و مطالب دینی را به عقل خود عرضه می‏کردند. آنچه عقلشان صریحا تایید می‏کرد، می‏پذیرفتند و بقیه را انکار می‏ نمودند. چون نیل به مقام امامت امت در سنین خردسالی با عقل ‏ظاهر بین آنان قابل توجیه نبود، پرسش های دشوار و پیچیده‏ای مطرح‏ می‏کردند تا به پندار خود آن حضرت را در میدان رقابت علمی شکست ‏دهند. البته امام جواد(ع) با پاسخ های قاطع از این مناظره‏ها سربلند بیرون آمده، هرگونه تردید در مورد امامت ‏خود را از بین ‏برد و اصل امامت را تثبیت کرد. به همین خاطر، در زمان امام ‏هادی(ع) این موضوع مشکلی ایجاد نکرد؛ زیرا برای همه روشن شده‏ بود که در برخورداری از این منصب الهی، خردسالی تاثیری ندارد.

عصر تهاجم عقیدتی

امام جواد(ع) با دو خلیفه نیرنگ‏ باز عباسی یعنی مامون و معتصم ‏معاصر بود. به گواهی متون تاریخی مامون مکارترین و منافق‏ترین ‏خلفای عباسی است. او کسی است که برای کسب پیروزی نهایی و قطعی بر اندیشه شیعه، بسیار کوشید. هدف نهایی مامون از تشکیل مجالس مناظره با امامان شیعه، شکست آنان و در نهایت‏ سقوط مذهب تشیع بود. او می‏خواست ‏برای ‏همیشه ستاره تشیع خاموش گردد و بزرگترین منبع و مصدر مشکلات و خطراتی که مامون و دیگر حاکمان غاصب و ستمگر را تهدید می‏کرد، از میان برداشته شود. مامون به حمید بن مهران - که از امام رضا(ع) درخواست ‏مناظره کرده ‏بود - گفت: نزد من هیچ چیز از کاهش‏ منزلت وی محبوب تر نیست.

او هم چنین به سلیمان مروزی گفت: به خاطر شناختی که از قدرت‏ علمی‏ات دارم، تو را به مباحثه با او " امام رضا(ع‏) " می‏فرستم و هدفی ندارم جز این که او را فقط در یک مورد محکوم کنی.

در چنین عصری امام جواد(ع) قاطعانه و با صلابت در برابر انحراف‏ها، کجروی‏ها، مسامحه‏ها، توهین‏ها و دیگر حیله‏ها و مکرهای ‏خلفای باطل ایستاد و از حقانیت دین دفاع کرد.

اکرم اکبرزاده ابراهیمی