مهم ترین خودروهای مونتاژ شده در ایران

پراید مونتاژی در ایران یکی از پرتیراژترین خودروهای تاریخ صنعت خودروسازی جهان است

● شورولت ایران

آنهایی که بیش از ۳۵ سال داشته باشند، حتما خودروهای آمریکایی بیوک یا شورولت را به یاد دارند. خودروهایی که البته به خاطر بدنه کشیده و اتاق جادارشان بیشتر به کشتی شباهت داشت تا یک خودروی‌سواری. شورولت ایران و بیوک ایران بدل مونتاژی دو خودروی آمریکایی به همین نام بود که البته مدل‌های جدید و به روز آنها هنوز هم از سوی شرکت مادر آن یعنی جنرال موتورز وارد بازارهای جهان می‌شود.

شورولت ایران، در فاصله سال‌های ۵۱ تا ۵۴ در پارس خودرو یا همان جنرال موتورز ایران با دو موتور ۲۵۰۰ و ۲۸۰۰ سی سی مونتاژ شد موتوری که برای یک سدان سواری بسیار قوی و پرقدرت به نظر می‌رسید و مانند اژدهایی مهارنشدنی عمل می‌کرد. البته دوره کوتاه تولید در ایران فرصتی برای داخلی سازی قطعات این خودرو باقی نگذاشت و بخش عمده قطعات خودرو به صورت آماده وارد و در ایران روی هم سوار می‌شد. شورولت ایران در واقع نام ایرانی خودروی کومودر بود که توسط شرکت اُپل به عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه کمپانی جنرال‌موتورز تولید و به بازارهای جهانی عرضه می‌شد، خودرویی شیک و بزرگ که معمولا افراد متمول و پردرآمد توان خرید آن را داشتند. شورولت ایران با استفاده از موتور پرقدرت خود قادر بود تا ۱۶۰ اسب بخار انرژی تولید کند. این خودرو علاوه بر ایران در کشورهای دیگری همچون هلند، آفریقای جنوبی، آمریکا و استرالیا هم تولید می‌شد. از خانواده غول پیکرهای آمریکایی خودروهای زیادی وارد شد. انواع شورولت، بیوک، کادیلاک، جیپ و... در جنرال موتورز ایران تولید شد، اما این تولید بیشتر به نمایندگی واردات شباهت داشت تا حتی مونتاژ خودرو.

شورولت ایران را هنوز هم می‌توانید در پارکینگ خانه برخی از خودروسواران قدیمی یا در پیست مسابقه خودروهای کلاسیک ببینید.

● ژیان

می‌گفتند هر ایرادی که داشته باشد، حداقل این مزیت را دارد که سر پیچ‌های تند هم می‌توانی نسبت به ثبات و چپ‌نکردنش مطمئن باشی. «سیتروئن ۲CV» یا همان ژیان خودمان جزو گروه خودروهایی است که شکل و شمایل و ویژگی‌های آنها به گونه‌ای بود که در قرن بیستم برای همیشه در ذهن‌ها باقی ماند؛ جیپ، لندرور، فولکس واگن قورباغه‌ای، مینی و فیات ۵۰۰ در همین گروه قرار دارند. خودرویی که به نوعی بهانه تاسیس شرکت سایپا شد و خط تولید آن از ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۹ در این شرکت فعال بود.

سیتروئن، تولید این خودرو را سال ۱۹۴۸ یعنی ۶۴ سال قبل آغاز کرد و جالب اینجاست تولید آن به اشکال و مدل‌های مختلف تا سال ۱۹۹۰ در سایر نقاط جهان ادامه پیدا کرد. در مدت ۴۲ سال تولید ژیان سه‌میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه و با در نظرگرفتن محصولات هم خانواده آن، هشت میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه از این خودرو وارد خیابان‌های سراسر جهان شد. موتور استثنایی این خودرو با دو سیلندر به حجم ۶۰۲ سی‌سی فقط ۳۵ اسب بخار قدرت داشت و با ۵۷۰ کیلوگرم وزن تا ۱۱۸ کیلومتر در ساعت سرعت می‌گرفت.

سیتروئن ۲CV به واسطه شناخته شده بودن آن در سراسر جهان همان طور که در ایران به ژیان معروف شد در کشورهای دیگر هم القاب جالبی را دریافت کرد؛ هلندی‌ها عنوان جوجه اردک زشت را برای این خودرو انتخاب کردند، آلمانی‌ها به این خودرو لقب اردک دادند، در انگلیس خیلی‌ها به ژیان «زباله‌دان متحرک» می‌گفتند.

محبوبیت زایدالوصف ژیان باعث شده است تا سیتروئن بار دیگر به فکر احیای این خودروی افسانه‌ای بیفتد و طراحی قدیمی ژیان را در شکل و شمایلی جدید و البته با آخرین تکنولوژی روز به بازار عرضه کند؛ طرح و مدلی که با دیدن آن قطعا به یاد همان ژیان قدیمی می‌افتید و این درست همان کاری است که فولکس واگن با مدل قورباغه‌ای خود کرده است.

● رنو ۵

اگر شما هم تجربه رنو۵ سواری را داشته باشید احتمالا معیوب‌شدن آن در وسط جاده و گرفتار‌شدن در میانه یک مسافرت طولانی با آن را هم تجربه کرده‌اید. اما حتی با وجود این خاطرات هم، رنو ۵ تصویر ناخوشایندی از خود در اذهان ایرانیان باقی نگذاشته است زیرا هاچ‌بک دوست‌داشتنی رنو، در ایران خانواده‌های زیادی را ماشین سوار کرده است. همین حالا هم اگر بخواهید با کمتر از دو میلیون تومان هزینه، خودروسوار شوید بهترین گزینه برای شما خانواده رنو۵ است. حتی اتاق کوچک رنو۵ و دشواری رانندگی با آن برای رانندگانی که جثه‌ای نسبتا درشت داشتند نیز از جذابیت‌های این خودروی به یادماندنی کم نکرد. سایپا و پارس خودرو سال‌های سال این خودرو را ابتدا تحت همان عنوان رنو۵ و سپس با نام سپند مونتاژ و روانه بازار کردند. سایپا تولید رنو۵ را در دو مدل دو در و چهار در در سال ۱۳۵۲ با واردات قطعات کامل آن آغاز کرد و تا سال ۱۳۷۲ به مونتاژ این محصول ادامه داد. این خودرو سپس با نام سپند در پارس خودرو به حیات خود ادامه داد. مدل ارتقا یافته سپند بعدها با نام پی‌کی و نیو‌پی‌کی به بازار عرضه شد و استقبال خوبی هم از آن صورت گرفت.

این کوچک فرانسوی با طراحی دیدنی خود، طرفداران زیادی را در سراسر جهان به دست آورد و در فاصله سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۹۶ بیش از ۵‌‌/‌‌۵ میلیون دستگاه از آن به فروش رفت. رنو۵ را مایکل بو، متخصص معروف فرانسوی طراحی کرد اما پیش از آن که این خودرو به مرحله تولید برسد، درگذشت. استقبال از این خودرو در سراسر جهان باعث شد تا رنو دست به کار شود و تاسیسات مونتاژ آن را در کشورهای زیادی ازجمله اسپانیا، مکزیک، ونزوئلا و اسلوونی راه اندازی کند. رنو ۵ یا سپند به تدریج با ورود رقیب جدیدی به نام پراید، آرام آرام بازار خود را از دست داد هرچند هنوز به لحاظ قیمت شرایط رقابتی خود را در مقابل پراید حفظ کرده بود. اما بعدها با تولید انبوه پراید در ایران و کاهش نسبی قیمت آن، عملا دیگر خرید پی‌کی به عنوان بازمانده رنو۵ که در رقابت با پراید مزایای بسیار کمتری داشت چندان معقول به نظر نمی‌رسید.

● پژو ۴۰۵

پژو ۴۰۵ را شاید بتوان موفق‌ترین مونتاژی صنعت خودروی ایران دانست. این سدان فرانسوی اکنون از لحاظ میزان دسترسی به خود خودرو و قطعات آن شباهت زیادی به دوران اوج پیکان پیدا کرده است و به قول معروف قطعات آن را در هر سوپرمارکتی می‌توان پیدا کرد. مسئولان ایران خودرو ادعا می‌کنند در داخلی سازی این خودرو به موفقیت نزدیک به صددرصدی دست پیدا کرده‌اند. شاید به همین دلیل هم بود که پژو ۴۰۵ کمترین تاثیر را در میان خودروهای داخلی از نوسانات نرخ ارز پذیرفت و با وجود رشد نزدیک به ۲۰۰ درصدی نرخ دلار در یک سال اخیر، قیمت رسمی آن فقط ۳۰ درصد افزایش داشت.

پژو ۴۰۵ با وجود مشتریان بی‌شماری که در ایران دارد امروز دیگر با تکنولوژی مدرن خودروسازی فاصله زیادی پیدا کرده است. موتور پرمصرف و بسیار آلاینده این خودرو، هم هزینه سوخت دارندگان آن را نسبت به بسیاری از خودروهای رقیب افزایش می‌دهد و هم یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای شهرهای بزرگ به شمار می‌رود.

پژو ۴۰۵ سال ۱۹۸۸ لقب خودروی سال اروپا را از آن خود کرد و مورد تحسین کارشناسان خودرو قرار گرفت، اما با وجود گذشت ۱۲ سال از توقف تولید این خودرو در سایر کشورها، تولید پژو ۴۰۵ با حداکثر توان در ایران ادامه دارد و به نظر می‌رسد ایران‌خودرو به این زودی‌ها قصد ندارد از این محصول پربازده و البته کم‌هزینه دست بردارد. ایران خودرویی‌ها از خاطره تلخ خداحافظی با پیکان عبرت خوبی گرفته‌اند و دیگر اجازه نخواهند داد، این بار سوگلی آنها به این راحتی از دست‌شان خارج شود.

● پراید

اوایل که مونتاژ خودروی پراید توسط سایپا آغاز شد، قرار بود این ماشین کوچک و کم‌حجم خودرویی برای قشر متوسط و حقوق بگیر باشد، اما قیمت بسیار بالای آن عملا چنین امکانی فراهم نکرد، زیرا با قیمت پنج میلیون تومانی پراید در سال ۷۴ براحتی می‌شد یک آپارتمان کوچک در تهران خریداری کرد! اما بتدریج با توسعه خط تولید پراید و استفاده سایپا از قانون صرفه به مقیاس، قیمت این خودرو با سرعتی بسیار کمتر از نرخ تورم سال‌های بعد افزایش یافت و در مقابل تولید آن نیز با شتاب فراوان فزونی گرفت.

اما پراید واقعا زمانی پراید شد که ایران‌خودرو دست از تولید پیکان کشید و این اتفاق منشأ تحولی بزرگ در صنعت خودروسازی ایران شد، به‌طوری که ساپیا به تنهایی با تقویت تولید پراید موفق شد قدرت بلامنازع ایران‌خودرو را در صنعت خودروسازی ایران به چالش کشیده و از آن زمان به بعد خود را رقیب شانه به شانه ایران‌خودرو ببیند. پراید سواری در ایران همیشه با یک تناقض خیلی جالب روبه‌رو بوده است. در حالی که تقریبا بیشتر مشتریان این خودرو رضایتی از آن ندارند، اما به دلیل نداشتن رقیب قیمتی، اتفاقا پرطرفدارترین خودروی ایرانی‌ها در چند سال اخیر بوده و با احتساب رشد سرسام‌آوری که طی سال‌های اخیر در تولید پراید به وجود آمده، باید آن را پرتیراژترین خودروی تاریخ صنعت خودروسازی ایران دانست. موتور ۱۳۰۰ سی سی این خودرو فقط ۶۷ اسب بخار قدرت تولید می‌کند و بدنه ضعیف آن ـ هرچند که در سال‌های اخیر تا حدودی تقویت شده ـ راکبان آن را نسبت به هر برخورد یا تصادف کوچک نیز بیمناک می‌سازد.

امروز اگر بگوییم پراید ساخته شده در ایران یکی از پرتیراژترین خودروهای تاریخ صنعت خودروسازی جهان هم هست، قطعا سخنی به گزاف نگفته‌ایم؛ محصولی مونتاژی از شرکت کره‌ای ـ آمریکایی کیا که تا پیش از بحران اخیر ارزی در کشور گفته می‌شد تولید آن صد درصد داخلی شده است، اما نوسانات نرخ ارز و متاثر شدن قیمت پراید از این نوسانات نشان داد که هنوز هم بخش‌هایی از پراید در داخل تولید نمی‌شود و باید برای آن ارز مصرف شود. با توجه به قیمت نسبتا اقتصادی پراید، ظاهرا به این زودی‌ها هم قصد خروج از بازار ایران را ندارد؛ خروجی که البته اگر هر زمان اتفاق بیفتد، مانند خروج پیکان از چرخه تولید روزی به‌یادماندنی خواهد بود.