غم نان در گوشه و کنار جهان

نگاهی به آمارهای تلخ فائو به بهانه روز جهانی غذا

امروز غذای پرکالری بخورم یا کم‌کالری؟ سرخ‌شده یا آب‌پز؟ امروز هم مواد کم‌چرب و پرویتامین در غذا بریزم یا نه؟ این دفعه هوس فست‌فود کرده‌ام، سلامت باشد برای بعد... گفتن و شنیدن این حرف‌ها برای خیلی از مردم، عادی است...

اما «بعضی‌ها» هستند که اصلا چنین چیزهایی به مغزشان هم خطور نمی‌کند. این «بعضی‌ها»حدود یک میلیارد نفر در سراسر دنیا هستند؛ یعنی یک‌ششم جمعیت جهان که طبق تعریف سازمان جهانی خواروبار و کشاروزی (فائو)، «گرسنه» محسوب می‌شوند.

سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی یکی از زیرمجموعه‌های سازمان ملل متحد است که حدود ۶۵ سال پیش فعالیت خود را شروع کرد. این سازمان جهانی، ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) هر سال را به‌عنوان روز جهانی غذا نام‌گذاری کرده است. هر سال در این روز مقاله‌ها، آمارها و کنگره‌های زیادی برگزار می‌شود که همگی حول و حوش مسایل مربوط به غذا هستند. علاوه بر این، سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی هر سال شعاری هم برای نشان دادن فعالیت‌های سالیانه خود در نظر می‌گیرد. «همه با هم علیه گرسنگی»؛ این، شعار امسال سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی خواهد بود.

به عقیده کارشناسان بهداشتی سازمان ملل متحد، روزانه حداقل ۱۸۰۰ کالری انرژی باید از طریق موادغذایی وارد بدن هر فرد بالغ شود. کسی که قادر نباشد این مقدار انرژی را به بدن خود برساند دچار سوءتغذیه است و اصطلاحا «گرسنه» نامیده می‌شود. در حال حاضر ۹۲۵ میلیون نفر در سرتاسر جهان قادر نیستند به‌طور روزانه این مقدار انرژی را دریافت کنند.

● آمارهای تلخ

آمارهای سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی حکایت از واقعیت‌های دردناک دیگری هم دارد. متخصصان این سازمان می‌گویند مردم ۲۲ کشور چند سال است که «گرسنه» هستند. یعنی بنا به دلایلی مانند جنگ، بلایای طبیعی یا حکومت‌های بی‌کفایت و فقیر حدود ۱۶۶ میلیون نفر در این کشورها مدت‌هاست وضعیت تغذیه نامناسب و غیرطبیعی دارند. حتی تصاویر مردم این کشورها اینقدر در خبرهای مربوط به حوادث تکرار شده که بعضی‌ها با شنیدن کلمه سوءتغذیه به یاد چهره مردم این کشورها می‌افتند. به عنوان نمونه افغانستان، سومالی، سودان، هاییتی و حتی عراق.

سازمان ملل‌متحد می‌گوید هر کشوری بیشتر از ۸ سال با مشکل تامین غذا روبه‌رو باشد و حدود ۱۰ درصد نیاز خود را به شکل کمک‌های انسان‌دوستانه از کشورهای دیگر دریافت کند، جزو همین کشورهای گرسنه محسوب می‌شود.

برای توصیف وضعیت چنین کشورهایی از اصطلاح «بحران‌ممتدغذا» استفاده می‌شود. البته تولید واژه و اصطلاح به خودی خود مشکلی از مشکلات این مردم حل نخواهد کرد. اما سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی قصد دارد با این کار مباحث ویژه‌ای را به این کشورها اختصاص بدهد تا راه‌حل‌های جدیدی برای حل مشکلات آنها به دست بیاید. یکی از کارشناسان سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی می‌گوید: «بحران ممتد غذا یک سیکل معیوب است. یعنی مردم فقیر و مبتلا به سوءتغذیه قدرت و کارایی کمتری پیدا می‌کنند و تولیدات چنین کشورهایی افت خواهد کرد.» به گفته این کارشناس، از بین بردن مشکل غذا در این کشورها به زمان و هزینه زیادی نیاز دارد. کمک‌رسانی به چنین کشورهایی، باید به‌صورت هدف‌مند و براساس برنامه‌های علمی و کارشناسانه صورت بگیرد.

● ماهی یا ماهیگیری

درست است که کمک‌های اورژانسی یعنی رساندن غذا و آب سالم ضروری است اما کمک‌هایی که آثار طولانی‌مدت دارند هم نباید فراموش شوند. به عنوان نمونه آموزش کشاورزی و دامپروری در شرایط سخت یا کمک به گسترش محصولات محلی در هر کشور خاص. البته میزان نیاز به کمک‌های اورژانسی در کشورهای مختلف،‌ متفاوت است. به عنوان نمونه ۶۴ درصد از کمک‌هایی که سالانه به کشور سومالی می‌شود به شکل تامین غذا، آب سالم و دارو است. اما کشورهایی هستند که میزان این کمک اورژانسی در آنها فقط ۱۰ درصد است و بقیه کمک‌ها به شکل همکاری در پیشبرد برنامه‌های طولانی‌مدت صورت می‌گیرد. سایر کشورهایی که ساکنان آنها جزو گرسنگان ممتد کره‌زمین طبقه‌بندی می‌شوند عبارتند از: آنگولا، بروندی، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، کره شمالی، جمهوری دموکراتیک کنگو، اریتره، اتیوپی، گینه، ایوری‌کاست، کنیا، سیرالئون، تاجیکستان، اوگاندا و زیمبابوه. اگرچه این کشورها هم جزو کشورهای در حال توسعه طبقه‌بندی می‌شوند اما نسبت افراد مبتلا به سوءتغذیه در این ۲۲ کشور تقریبا ۳ برابر سایر کشورهای در حال توسعه است.

● مصیبت افغان‌ها

پاکستان جزو لیست سیاه گرسنگان ممتد نیست اما تقریبا همه می‌دانند که مردم این کشور در حال دست و پنجه نرم کردن با چه مصیبت بزرگی هستند. چند ماه است که سیل، کار،‌ سرپناه و غذا را از آنها گرفته و این مردم در وضعیت بسیار اسفناکی به سر می‌برند. اما سیل مشکلات دیگری هم ایجاد کرده است. افغانستان همسایه شمالی پاکستان کشوری فقیر، جنگ‌زده و مبتلا به «بحران ممتد غذا» است. خرابی‌هایی که سیل پاکستان به وجود آورد، انتقال غذا به افغانستان را هم تا حدی ناممکن کرده است. حدود ۸/۳ میلیون نفر از جمعیت افغانستان برای سیر کردن شکم خود محتاج کمک‌های سازمان ملل هستند. نیاز به این کمک‌ها در فصل زمستان شدیدتر هم می‌شود. هر سال نیروهای سازمان ملل کاروان کمک‌های مربوط به زمستان را از فصل پاییز به سمت افغانستان ارسال می‌کنند. چون با شروع سرما در این کشور کوهستانی اکثر راه‌ها به دلیل یخبندان بسته می‌شوند و مسیر عبور ماشین‌ها مسدود می‌شود.

سازمان ملل متحد امسال هم حدود ۱۶ هزارتن محموله غذایی را به انبارهایی در نزدیکی مرز پاکستان فرستاده بود. چالیس مک‌دوناگ، سخنگوی این سازمان می‌گوید: «همه انبارهای موجود در مرز پاکستان با کل محتویاتشان ۳ متر زیر آب رفته‌اند، علاوه بر آن ۶ هزارتن از این غذاها هم به دلیل وضعیت اورژانسی پاکستان، به مردم این کشور اهدا شد. بنابراین حدود ۲۲ هزار تن از محموله‌ای که برای افغانستان در نظر گرفته شده بود در حال حاضر از دست رفته است. با توجه به سایر ذخایر موجود، مردم افغانستان از ماه نوامبر به بعد دچار مشکل جدی کمبود غذا خواهند شد.» به گفته خانم مک‌ دوناگ، اگر تا قبل از شروع یخبندان محموله‌های غذایی از دست‌رفته جایگزین نشوند، احتمالا مرگ‌ومیر زیادی در این منطقه اتفاق خواهد افتاد. البته چنین بارهایی را با هلیکوپتر هم می‌توان منتقل کرد. اما این کار هزینه سرسام‌آوری دارد و چنین کارهایی فقط در موارد شدیدا اورژانسی انجام می‌شود.

منبع:AP+FAO