درگیری فلسطینی ها منشا داخلی دارد

با وقوع درگیری های خونین بین فتح و حماس و انحلال دولت وحدت ملی, سرزمین فلسطین دچار دور تازه ای از خشونت ها شد

ـ گفت‌وگوی با دكتر حمید احمدی

با وقوع درگیری‌های خونین بین فتح و حماس و انحلال دولت وحدت ملی، سرزمین فلسطین دچار دور تازه‌ای از خشونت‌ها شد.

▪ به نظر شما علت این درگیری‌های اخیر فلسطین چیست و چرا تا این حد تشدید شده است؟

ـ به نظر من مساله اصلی بر سر قدرت است. در آنجا دو جناح هستند كه طرز تفكر جداگانه‌ای دارند و هر كدام حوزه‌هایی را در اختیار دارند و بر آن مسلط هستند. این دو از مدت‌ها پیش بر سر اقتدار و دایره قدرت خود با هم كشمكش داشتند و این اختلافات اكنون به اوج خود رسیده است.

بخشی از این اختلافات به ایدئولوژی آنها برمی‌گردد كه یكی اسلام‌گرا و دیگری طرفدار ناسیونالیسم عربی است. اختلاف این دو جریان فكری در تمام جهان غرب مشاهده می‌شود و هرگز این دو گرایش نتوانستند با هم كنار بیایند. در كل خاورمیانه همین وضعیت است.

در تركیه، ایران و سایر كشورهای عرب هم این كشمكش‌ها به نوعی وجود دارد. حالا این جدال در فلسطین بروز كرده و رودرروی هم قرار گرفته است. در جاهای دیگر چون سركوب می‌شود بروز نمی‌كند یا كمتر به سطح جامعه می‌آید اما چون در فلسطین به دلیل خلاء قدرت، فضا بازتر است به صورت یك جنگ تمام‌عیار خودش را نشان می‌دهد. اكنون در فلسطین این تضادها به صورت یك جنگ داخلی درآمده كه خیلی هم دردناك است.

▪ آیا كار محمود عباس برای انحلال دولتی كه با رای مردم انتخاب شده وجاهت قانونی دارد؟

ـ باید قوانین و مقررات داخلی فلسطین را در نظر گرفت. ممكن است مطابق با قوانین آنجا چنین اختیاراتی را داشته باشد كه در یك حالت فوق‌العاده دولت را منحل كند. به هر حال محمودعباس در شرایطی سخت این تصمیم را گرفته است. ممكن است مردم فلسطین هم موافق این نظر باشند.

تا حالا عكس‌العمل مخالفی نشان داده نشده. محمود عباس پیش از این هم گفته بود كه این كار را خواهد كرد. به هر حال فتح ساختاری دموكراتیك دارد و جامعه فلسطین به طور نسبی با این ساختار خو كرده است. محمودعباس هم مطابق با قانون اساسی فلسطین و با توجه به نیازهای كنونی تصمیم گرفته است.

▪ آیا حماس می‌تواند غزه را تجزیه و دولتی برای خود در آنجا تشكیل دهد؟

ـ خیر، حماس این كار را نمی‌كند. یعنی اجازه چنین كاری را ندارد و خود آنها هم چنین حرفی نمی‌زنند. وضعیت حماس در غزه بهتر از كرانه باختری است. از قدیم هم همینطور بود. غزه از قدیم پایگاه اسلام‌گرایان بوده است. به طور سنتی در انتخابات گذشته هم در غزه از كاندیداهای وابسته به حماس حمایت شد.

اساسا جنبش اسلامی فلسطین از غزه بیرون آمده است. اما اینكه غزه مجزا شود و حماس بتواند در آن حكومتی مستقل تشكیل دهد این غیرممكن است. نه جهان عرب، نه مردم فلسطین و نه جامعه بین‌المللی هرگز این امر را نمی‌پذیرند و حماس هم دست به چنین عمل خطایی نخواهد زد.

▪ به نظر شما تا چه حد دخالت‌های خارجی باعث تشدید این درگیری‌ها شده است؟

ـ من فكر نمی‌كنم دخالت خارجی در این میان نقشی داشته باشد. البته هستند دولت‌هایی كه از هر كدام حمایت می‌كنند یا مواضع آنها را تایید می‌كنند اما اینكه در این درگیری‌ها دخالتی داشته باشند امكان‌پذیر نیست. فكر نمی‌كنم حتی جمهوری اسلامی هم برخلاف اظهارات بعضی‌ها در این ماجرا دخالتی داشته باشد.

دولت‌های خارجی روی این گروه‌ها و جریان‌ها سرمایه‌گذاری می‌كنند اما من هرگز فكر نمی‌كنم كه یك دولت خارجی پشت سر این درگیری‌ها باشد بلكه برعكس كشورهای عرب و ایران هم خواستار مصالحه و آشتی گروه‌های فلسطینی بوده و هستند. این درگیری‌ها ریشه داخلی دارد نه خارجی.

▪ آیا اگر اوضاع به همین منوال پیش برود امكان دخالت یا حضور یك نیروی بین‌المللی نیست؟

ـ حضور نیروهای بین‌المللی از مدتی پیش مطرح شده و حضور آنها در مرز غزه با مصر هم اشكالی ندارد. اما اگر این نیروها بخواهند در مرز غزه با اسرائیل مستقر شوند باید با توافق اسرائیل باشد. چون اسرائیل غزه را جزو خاك خود می‌داند و اجازه نمی‌دهد كه نیرویی در آنجا مستقر شود.

كشورهای خارجی هم تمایل چندانی به این كار ندارند. تنها ممكن است كشورهای عرب، حاضر به اعزام نیرو باشند كه این كار هم برای آنها دشوار خواهد بود.

▪ پس با این شرایط شما فكر می‌كنید كه این بحران چگونه قابل حل باشد؟

ـ شرایط دشواری است و نمی‌شود آینده آن را پیش‌بینی كرد. شاید ماجرا به یك رفراندوم دوباره منتهی شود. واقعیت این است كه همه از درگیری‌های داخلی فلسطینی‌ها خسته‌ شده‌اند. كشورهای عرب هم از این ماجرا خسته هستند. حتی عربستان سعودی كه چندی پیش مقدمات دیدار خالد مشعل و محمود عباس را فراهم كرد.

عربستان هر وقت جایی پادرمیانی می‌كرد، به حرفش گوش سپرده می‌شد و به عنوان یك كشور صاحب‌نفوذ عربی قابل احترام بود. اما این بار تلاش آنها هم به شكست رسید. در داخل فلسطین هم نخبگان از این وضعیت خسته شده‌اند. به خاطر فشارهای اقتصادی پس از روی كار آمدن حماس، مردم فلسطین هم ناراضی هستند.

مجموع این شرایط موجب شده تا حماس در معرض اتهامات جدیدی قرار گیرد و خیلی‌ها احساس كنند كه این گروه خیلی رمانتیك و آرمانگراست و پیشبرد این رویه، شرایط سختی را بر جامعه حاكم خواهد كرد. جهان عرب و جامعه بین‌الملل هم از محمود عباس حمایت می‌كند.

بنابراین حماس چاره‌ای جز پذیرش این وضعیت را ندارد. محمود عباس از زبان كل جامعه فلسطینی حرف می‌زند و می‌خواهد قضیه را حل و فصل كند. بنابراین او می‌تواند در شرایط اضطراری دولت جدیدی را انتخاب كند و برای تایید اقدامات خود به رفراندوم مراجعه كند.