عظمت نهج البلاغه

نهج البلاغه گر چه مانند قرآن نیست, لكن بعنوان منبعی از منابع معتبر اسلامی, مسلمین باید در تمام شئون زندگی آنرا مورد توجه قرار دهند, و خوشبختانه در زمان ما توجه بیشتری به نهج البلاغه می شود

بسم الله الرّحمن الرّحیم «الرَّحْمنُ، عَلَّمَ الْقُرْآنَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ، عَلَّمَهُ الْبَیانَ» .

همان طور كه قرآن كریم معجزه الهی است كه با وحی الهی به زبان پیامبر اكرم (صلّی اللّه علیه و آله و سلم) جاری شده و هم از نظر لفظ و هم از نظر محتوا، كلام الهی است، نهج البلاغه نیز معجزه علوی است كه با الهام الهی و الهام از قرآن و الهام از تعالیم رسول اللّه (ص) به زبان امیر المؤمنین (سلام اللّه علیه) جاری گشته و بدست توانای مرحوم سیّد رضی جمع آوری گردیده است.

نهج البلاغه گر چه مانند قرآن نیست، لكن بعنوان منبعی از منابع معتبر اسلامی، مسلمین باید در تمام شئون زندگی آنرا مورد توجه قرار دهند، و خوشبختانه در زمان ما توجه بیشتری به نهج البلاغه می‏شود بر خلاف گذشته كه در بسیاری از بلاد اسلامی، مسلمانها نهج البلاغه را آن طور كه باید بشناسند، نمی‏شناختند. امروز بحمد اللّه در اثر فعالیت دانشمندان، و بخصوص پس از انقلاب اسلامی، و برگزاری این كنگره، و دعوت از اندیشمندان و نوشتن كتابها و بر پائی مجالسی مشابه این مجالس، به تدریج علاقمندان به این كتاب بیشتر شده و توجه محققین و اساتید به تحقیق در موضوعات آن و تفسیر و بررسی ابعادش افزونی یافته است. من هنگامی كه در ایّام نوروز در سوریه بودم، می‏دیدم كه برادران سوری با كمال اشتیاق و ولع از سفارت جمهوری كتاب نهج البلاغه را مطالبه می‏كردند، و این را بعنوان یك هدیه بزرگ تلقی می‏نمودند. در داخل ایران نیز جوانان ما به نهج البلاغه توجّه شایانی دارند و این موجب خوشوقتی و خوشحالی است.

بنا بر این من به سهم خودم بعنوان یك طلبه و یك مسلمان از برادران و اساتیدی كه این كنگره را برگزار كرده و میكنند و در دوران سال برای تشكیل این كنگره و دستاوردهای آن زحمت می‏كشند تشكّر میكنم، و توفیق آنان را از خداوند متعال خواستارم و امیدوارم كه علما و محققین و اساتید محترم كه از خارج، میهمان این كنگره هستند و همچنین اساتید داخل كشور، در باره موضوعات و مسائل و محتوای این كتاب دقّت بیشتری بنمایند و بعنوان سندی كه باید در تمام جهاتش بحث شود (چه از نظر سند و چه از نظر متن) مورد توجّه قرار دهند.

مرحوم سید رضی در جمع آوری این كتاب زحمات بی‏شماری را متحمل شده‏اند. دانشمندانی هم كه بعد از او آمده‏اند، در شرح و ترجمه و تحقیق و تدقیق در باره این خطب و مطالبی كه در نهج البلاغه است زحمات فراوانی كشیده‏اند، ولی باز هم این كتاب دریای بی پایانی است كه تحقیق و غوص در آن بسیار كم انجام شده است. می‏توان گفت: اگر بخواهیم همتا و «تلو» ی برای قرآن از كلمات اولیاء اللّه فرض بنمائیم، «نهج البلاغه تالی قرآن مجید است»، زیرا ملهم از قرآن است.

كلام خود را به این جمله خاتمه می‏دهم كه: از زوجات رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله وقتی می‏پرسند: خلق رسول اللّه را برای ما بیان كنید. می‏فرمودند: «كان‏خلقه القرآن»، یعنی خلق رسول اللّه همین قرآن مجید است. و اگر ما هم بخواهیم خلق علی بن ابی طالب (سلام اللّه علیه) را ترسیم نمائیم باید بگوئیم خلق او در همین خطبه‏ها و نوشته‏ها و سخنها یافت می‏شود.

ما مسلمین كه پیرو قرآن و سنّت رسول اللّه و عترت آن بزرگوار هستیم باید آنچه را كه امیر المؤمنین از خلق قرآنی و اسلامی خود ترسیم نموده‏اند مورد توجه قرار بدهیم و عمل كنیم. این كتاب در تمام شئون زندگی برای ما سخن می‏گوید.

انسانی را برای ما ترسیم میكند كه پارسای شب و شیر روز است. عابدی است كه در عبادت در نهایت خضوع و بندگی، و در صحنه نبرد، بزرگترین مجاهد فی سبیل اللّه است.

این كتاب نمونه‏ای از صفات و ملكات و علوم علی (علیه السلام) در تمام مسائل زندگی (علمی، فلسفی، معارف الهی، مسائل اجتماعی و اقتصادی) است. امید است بتوانیم با آشنائی با این كتاب بعنوان تفسیری از قرآن مجید برای اعتلای مادّی و معنوی مسلمین بكوشیم، و این كتاب را سرمشق زندگی قرار دهیم تا منشأ اخوّت و برادری بیشتر، و صفا و صمیمیّت افزونتر بین مسلمین گردد. و بتوانیم در سایه آن و تقوی و نورانیّتی كه در ظلّ قرآن از آن می‏گیریم، كشورهای اسلامی را به عظمت و سیادت اولیّه برگردانده، دشمنان اسلام را سركوب كنیم و آنچه را خدا خواسته كه عدل و اسلام بر دنیا غالب شود «لیظهره علی الدین كله و لو كره المشركون و لو كره الكافرون» زمینه ظهور دین اسلام را در جهان فراهم كنیم، و زمینه ظهور حضرت مهدی (صلوات اللّه و سلامه علیه) را آماده سازیم، و از زمره كسانی باشیم كه زمینه‏ساز عدل جهانی هستند. و اگر آن روز را درك نكردیم بگوئیم: خدایا ما از زمینه سازان حكومت عدل جهانی بوده‏ایم و خواستار آن بر مبنای این كه هر كس چیزی را بخواهد و دوست داشته باشد با نیّت خود محشور می‏شود «النّاس یحشرون علی نیّاتهم» مأجور باشیم.

محمدرضا مهدوی كنی