سبد کالا خوب, بد, زشت

تجربه عرضه سبد کالا در این روزها نشان می دهد که اگر اقدامی به نیت خیر انجام شود ولی مدیریت آن ضعیف باشد, تبدیل به پدیده ای زشت می شود

تجربه عرضه‌ سبد کالا در این روزها نشان می‌دهد که اگر اقدامی به نیت خیر انجام شود ولی مدیریت آن ضعیف باشد، تبدیل به پدیده‌ای زشت می‌شود. صف‌های طویلی که این روزها برای دریافت سبد کالا شکل گرفته جلوه زشتی به شهر‌ها داده است. این امکان وجود داشت که مبلغ این سبد کالا به حساب خانوارها واریز و کالاها با قیمت رایج در بازار عرضه شود.

البته احتمال زیادی وجود دارد که سبد کالا، بخشی از ذخیره‌سازی صورت گرفته طی ماه‌های گذشته باشد که با توافق‌های صورت گرفته هسته‌ای و ایجاد گشایش‌ها در عرصه سیاست خارجی، موضوعیت خود را تا حدی از دست داده است. بنابراین، چاره‌ای نبوده جز عرضه مستقیم آن. با فرض پذیرش این موضوع، این امکان وجود داشت که با استفاده از نظرهای کارشناسان ذی ربط در امر توزیع، آن را به نحوی سامان داد که اینگونه مردم اسیر صف‌های های طویل نشوند. نکته دیگر اعلام گروه خانوارهای مختلف با معیارهای متفاوت برای دریافت این سبد کالاست. از سویی معیار سقف درآمد ۵۰۰ هزار تومان اعلام شده که علی القاعده شامل حال تعدادی از نیروهای کارگری و خدماتی بخش رسمی و غیررسمی می‌شود؛ از سوی دیگر کارمندان بازنشسته با هر میزان درآمدی نیز در لیست گیرندگان قرار دارند.

در همین موسسه ما هستند نیروهای خدماتی با حقوق ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان که شامل حال نشده‌اند و بازنشستگانی که با حقوق بالای دو میلیون تومان در لیست قرار گرفته‌اند. سرانجام اینکه، نارضایتی بالای موجود در جامعه نشان می‌دهد که تعیین یک خط در هر سطح درآمدی که به مانند خط کش برای غربال کردن مستحق‌ها از غیر مستحق‌ها استفاده شود، همیشه همراه با موجی از نارضایتی اجتماعی است. کسانی که حذف می‌شوند خود را مستحق می‌دانند و بنابراین معترض. وقتی این خط فقر در سطحی پایین تعریف می‌شود میزان این نارضایتی بیشتر و وقتی در سطح بسیار بالا تعریف می‌شود کمتر است. تفاوت در درجه اعتراض است نه در اصل وجودی آن. برای کاهش میزان نارضایتی می‌توان به جای یک خط فقر چند خط فقرتعریف کرد و از پایین به بالا یارانه پرداختی را کاهش داد.

برای مثال، می‌توان از خطوط فقر زیر ۵۰۰ هزار تومان، ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان و یک میلیون تا یک میلیون و ۵۰۰ تومان استفاده کرد و میزان یارانه را از پایین به بالا کاهش داد. مشخصا درباره یارانه نقدی می‌توان به گروه اول ۵۵ هزار تومان، به گروه دوم ۴۰ هزار تومان و به گروه سوم ۳۰ هزار تومان پرداخت کرد. به این صورت با نزولی بودن میزان یارانه پرداختی و حذف گروه‌های درآمدی بالا هم یارانه پرداختی هدفمند‌تر می‌شود و هم میزان نارضایتی اجتماعی کاهش پیدا می‌کند. منتها نکته مهم این است که اگر در عملیاتی کردن عرضه سبد کالا، این همه اشتباه آماری و غیرآماری وجود دارد، چگونه می‌توان در آینده خطوط فقر مختلف را تعریف و عملیاتی کرد. این اشتباهات نشان می‌دهد که نظام مدیریتی ما اشکالات جدی دارد که در صورت رفع نشدن آنها، امیدی به پیشبرد هدفمندسازی یارانه نقدی و غربال کردن کم خطای غیر مستحق‌ها از مستحق‌ها در آینده نیست.

علی دینی ترکمانی

اقتصاددان