عوامل تهدید کننده سرمایه اجتماعی

آنچه که از مفهوم سرمایه اجتماعی می توان فهمید این است نمی توان آن را با چشم مشاهده کرد، اما می توان آن را در جوامعی که انسان ها با هم همکاری و تعاون متقابل دارند،دید. در حقیقت ، …

آنچه که از مفهوم سرمایه اجتماعی می توان فهمید این است نمی توان آن را با چشم مشاهده کرد، اما می توان آن را در جوامعی که انسان ها با هم همکاری و تعاون متقابل دارند،دید. در حقیقت ، افراد جوامع با رعایت و در نظر گرفتن ابعادی که سرمایه اجتماعی (شامل : احساس مسوولیت، اعتماد ، وجدان کاری، راستگویی، امانت داری، انضباط و کنترل و نظارت، احترام متقابل، قانون مداری و ...)، را تشکیل می دهند، می توانند به اهداف مشترک خود دست یابند. اما باید فهمید که چه عواملی جزو تهدید کنندهای سرمایه اجتماعی هستند ، تا با شناسایی به موقع آنها، از بروز آسیب ها جلوگیری کرد.

با توجه به این که بحران های ناشی از جهانی شدن را در پیش رو داریم، امروزه، افزایش بی بندو باری های جنسی، بیماری ایدز و انحرافات اخلاقی، جنبش های فمینیستی و گرایش افراد به تجرد، با دلایل مختلف، بنیاد خانواده ها را متزلزل و سست کرده است که اگر مورد غفلت واقع شود، آثار ناگواری را در تشکیل سرمایه اجتماعی مطلوب به همراه خواهد داشت.

در خصوص نهاد مذهب که باعث ایجاد وحدت در اجتماع است می توان به کمرنگ شدن نقش آموزه های دینی در بین جوانان در جوامع مختلف اشاره کرد. پایبند نبودن به تعالیم دینی و مذهبی می تواند عواقب ناگواری را برای جوامعی که دین را از صحنه اجتماع خود خارج کرده اند ، داشته باشد که این خود باعث عدم شکل گیری و انسجام سرمایه اجتماعی در چنین اجتماعاتی خواهد بود. اما در خصوص نهادهای اقتصادی باید گفت فسادهای اداری مالی که غالبا در بطن دولت ها و به دلایل مختلف رخ می دهند، (رانت خواری، تبعیض، عدم شایسته سالاری و...)، حاصلی جز فقر و بیکاری و اعتیاد جوانان به دنبال نخواهد داشت. این عامل، به علاوه سو» مدیریت و ضعف بهره وری، سرمایه اجتماعی را به طور جدی در معرض خطر قرار می دهد. در نهادهای آموزشی نیز موانع مختلفی که از ورود بدون تبعیض علاقه مندان به محیط های مدرسه و دانشگاه جلوگیری می کنند، امکان تحرک اجتماعی برای یافتن یک پایگاه اجتماعی مناسب توسط افراد را از بین می برند و چنین افرادی ممکن است دست به اعمالی بزنند که علاوه بر خود، دیگران را نیز به تباهی بکشانند.

با توجه به آنچه که گفته شد عضویت هر فرد از اعضای جامعه در گروه ها و سازمان ها می تواند باعث بقای سرمایه اجتماعی باشد; زیرا اعضا با درونی کردن ارزش ها و هنجارها و نیز ملزم کردن خود به رعایت آنها ، باعث بوجود آمدن سرمایه اجتماعی می شوند.

نویسنده : احمد آقامحمدی