پاداش هایی برای عیادت از بیمار

در مکتب انسان ساز اسلام, عیادت بیمار و دیدار او از اهمّیّت و ارزش ویژه ای برخوردار است چرا که این رفتار نیک اخلاقی مورد رضایت خداوند بوده, نقش بسزایی را در تحکیم روابط انسانی و صمیمیّت و اخوّت, ایفا می کند

در مکتب انسان‌ساز اسلام، عیادت بیمار و دیدار او از اهمّیّت و ارزش ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که این رفتار نیک اخلاقی مورد رضایت خداوند بوده، نقش بسزایی را در تحکیم روابط انسانی و صمیمیّت و اخوّت، ایفا می‌کند.

پاداش یک ساعت عیادت

رسول خدا صلی الله علیه و آله با تأکید بر عیادت بیمار، پاداش آن را در پیشگاه خدای متعال چنین یادآور می‌شود: کسی که بیماری را عیادت کرده، ساعتی نزد او بنشیند، خداوند پاداش‌ عمل هزار سال را که لحظه‌ای در آن معصیت نکرده باشد، به او ارزانی می‌دارد. امام صادق علیه السلام‌: هر مومنی که برادر دینی‌اش را در هنگام بیماری، عیادت کند، اگر صبح باشد؛ هفتادهزار فرشته او را همراهی می‌کنند و هنگامی که کنار بیمار بنشیند، رحمت الهی او را فرا گرفته، تمامی آن فرشتگان تا شب برایش طلب آمرزش می‌کنند و اگر شب باشد همین پاداش (رحمت و استغفار) تا صبح ادامه خواهد داشت.

وظایف عیادت‌کننده‌

کسی که به عیادت بیمار می‌رود، می‌تواند با گفتار و رفتارش تأثیر بسزایی در بهبودی و سلامتی او داشته باشد. برخی از وظایف عیادت‌کننده به اختصار عبارت است از:

۱. دل‌جویی: نشستن در کنار بیمار، پرسیدن حال او و این که شب و روز را چگونه گذرانده، موجب آرامش خاطر و تسکین دردش خواهد شد. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: کمال عیادت بیمار در آن‌است که دست بر [سر] او نهاده، حالش‌را بپرسی و از این‌که شب و روز خود را چگونه می‌گذراند سوال کنی.

۲. همدردی: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، ضمن اشاره به جامعه اسلامی و تشبیه آن به یک‌پیکر، همدردی با بیمار را مورد تأکید قرار‌داده‌است: همانا مومنان در مهربانی و عطوفت به یکدیگر همانند یک پیکرند که وقتی عضوی از آن به درد آید، سایر اعضا در تب‌داری و بیداری با او همراهی و همدردی می‌کنند.

۳.هدیّه‌دادن: امام صادق علیه السلام در سخنی با یارانش که قصد عیادت بیماری را داشتند؛ اهمّیّت هدیّه و تأثیر آن را بازگو می‌کند: یکی از یاران امام می‌گوید: ما به عیادت فردی از دوستان ایشان ‌که بیمار بود، می‌رفتیم در بین راه، آن حضرت به ما برخورد و فرمود: کجا می‌روید؟ گفتیم: به عیادت فلانی. فرمود: بایستید! چون ایستادیم، فرمود: آیا قدری سیب، گلابی، بالنگ یا اندکی عطر و عود به همراه دارید؟گفتیم: خیر، چیزی از این‌ها را با خود نداریم، فرمود: آیا نمی‌دانید که بیمار به خاطر آنچه که برایش می‌آورند، خوشحال می‌شود؟

۴. دعا: از دیدگاه اسلام، استفاده از پزشک و دارو برای بهبودی بیمار، کاری مقدّماتی و به عنوان ابزار و وسیله است و در حقیقت، سلامتی واقعی و شفای کامل به دست خداست. امام کاظم علیه السلام با توجّه به تأثیر دعای عیادت‌کننده، از بیمار می‌خواهد که اجازه دهد تا مردم به دیدارش آمده، جهت شفا و سلامتی‌اش دعا کنند: هر زمان که یکی از شما بیمار شد، به مردم اجازه دهد تا به دیدارش بیایند؛ زیرا کسی (از عیادت‌کنندگان) نیست مگر آن که دعای اجابت شده‌ای (برای بیمار) در پیشگاه خدا دارد. امام صادق علیه السلام نیز به کیفیّت دعا اشاره کرده، می‌فرماید: دست خود را بر سر بیمار نهاده، می‌گویی: «بِسْمِ اللَّهِ، وَ مِنَ اللَّهِ، وَ الَی اللَّهِ، وَ ما شاءَ اللَّهُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ الَّا بِاللَّهِ» ... آنگاه آیة الکرسی و سوره‌های حمد، فلق، ناس، توحید و ده آیه از آغاز سوره یس را می‌خوانی و پس از آن می‌گویی: به حق محمد و آل محمد علیهم السلام استجابت دعا را از خدای متعال درخواست می‌کنی.

۵.اطعام بیمار: مرض و بیماری از سویی سبب ضعف و ناتوانی فرد در انجام کارهای شخصی‌اش می‌شود و از سوی دیگر دست او را از فعّالیّت و امرار معاش کوتاه می‌کند، در چنین وضعیّتی غذادادن به بیمار و خودداری از خوردن چیزی در نزد او از جمله وظایف و رفتارهای پسندیده‌ای است که در پیشگاه خدای تعالی‌ پاداش بزرگی دارد. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این‌باره می‌فرماید: مَنْ أَطْعَمَ مَریضاً شَهْوَتَهُ، أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمارِ الجَنَّةِ «۹» هر کس، بیماری را طبق خواسته‌اش اطعام کند، خداوند با میوه‌های بهشت او را پذیرایی خواهد کرد.امام علی علیه السلام، ضمن تأکید بر خودداری از چیزخوردن در نزد بیمار، سخن پیامبر صلی الله علیه و آله در این زمینه را بازگو می‌کند: رسول خدا صلی الله علیه و آله، عیادت‌کننده را از خوردن چیزی (به ویژه اگر برای بیمار ضرر داشته باشد) در نزد بیمار نهی فرمود؛ زیرا این کار موجب ازمیان‌رفتن پاداش عیادتش می‌شود.

۶.رعایت زمان عیادت: استراحت و آرامش از جمله نیازهای اساسی و نخستین یک بیمار بوده، در بهبودی‌اش تأثیر قابل توجّه و شایانی دارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با اشاره به سنگینی و سبکی بیماری، زمان عیادت را مشخّص کرده‌است: أَغِبُّوا فِی الْعِیادَةِ وَ أَرْبَعُوا یک روز در میان (در صورتی که بیماری سخت و سنگین باشد) یا هر سه روز، یک بار، بیمار را عیادت کنید. امیر مومنان علی علیه السلام نیز بیش‌ترین پاداش را برای کسی می‌داند که زمان عیادتش کوتاه باشد، مگر آن که خود بیمار از او درخواست ماندن کند: همانا پاداش عیادت‌کننده‌ای در پیشگاه خدا بیش‌تر است که هنگام عیادت از برادر دینی‌اش، تنها اندکی نزد او بنشیند، مگر آن که خود بیمار آن را دوست داشته، از او بخواهد (که زمان بیش‌تری را در کنارش باشد. خداوندا! به روان مقدس محمد و آل محمد رحمت فرست و مرا در ادای حقوق همسایگان و دوستانم که شناسای حق مایند و با دشمنان ما در ستیز هستند به برترین وجه یاری ده و توفیقشان عطا کن تا سنّتهای مقدس تو را بر پای دارند و به آداب پسندیده تربیت شوند و به آنان توفیق ده تا دست حمایت به سوی مستمندان پیش آورند و قوّت خویش را در راه کمک ضعفا به کار برند، به دوستی تیره بختان برخیزند و از بیمارانشان عیادت کنند.

فاطمه سرفرازی

* منابع در دفتر روزنامه موجود است