كابوسی به نام ال ۹۰

روزهای پایانی سال ۸۱ به ناگاه اعلام شد كه مدیر عامل رنو به ایران سفر كرده است و ساعت ۷شب در ساختمان وزارت صنایع با رئیس سازمان گسترش جلسه خواهند داشت طبق معمول برای پوشش برنامه به ساختمان وزارت صنایع رفتم و پیش خودم می گفتم رنو و ایران

شاید تا كنون صنعت خودرو در ایران و یا حتی در هیچ كجای دنیا به خاطر نداشته باشد محصولی قبل از اینكه وارد بازار شود مورد این همه قضاوت قرار بگیرد اما وقتی لحظه به لحظه به زمان تولید این خودرو نزدیك می شویم اخبار درباره این خودرو بیشتر می شود آیا واقعیت دارد آیابه راستی امكان دارد خودرویی كه قدرت موتوری در حد زانتیا دارد با قیمت پراید عرضه شود و اینجا درست همان جایی است كه سبب می شود خودروسازان هر شب كابوس ببینند و عده ای نیز به این بهانه این خودرو را استعمار نوین بخوانند اما آیا به راستی خودروهای تولیدی پژو كیا و فولكس كه به صورت مونتاژ كامل تولیدشان در ایران شروع می شوند استعمار نیستند، بلكه خودرویی كه از اول با ۵۰ درصد ساخت داخل تولیدش شروع می شود استعمار است .

روزهای پایانی سال ۸۱ به ناگاه اعلام شد كه مدیر عامل رنو به ایران سفر كرده است و ساعت ۷شب در ساختمان وزارت صنایع با رئیس سازمان گسترش جلسه خواهند داشت طبق معمول برای پوشش برنامه به ساختمان وزارت صنایع رفتم و پیش خودم می گفتم رنو و ایران؟

در آن زمان یادم افتاد كه حدود شش ماه مسئله پلات فورم مشترك در صنعت خودرو مطرح بوده است. همچنین این طرح تا حدی جدی شده بود كه شایعه شد ایران خودرو و سایپا با هم ادغام می شوند در بهمن ماه نیز خبرهایی از مذاكره سازمان گسترش با فولكس واگن منتشر شده بود در همین فكر بودم كه به ناگاه مرد قد بلندی وارد سالن شد در حالی كه سه فرانسوی او را همراهی می كردند در این مراسم طرحی با نام پلات فورم x۹۰ كه خودرو جایگزین پیكان خوانده می شد توسط این مرد فرانسوی به امضا رسید در آن زمان ال ۹۰ در حال طراحی بود و بر همین اساس قرار شده بود طرفین كار كارشناسی را برای تشكیل شركتی مشترك بررسی كنند.

بعد از تفاهم ایران و رنو ۸ ماه سكوت مطلق خبری به وجود آمد و بسیاری به این باور رسیدند كه رنو پا پس كشیده است اما درست در روز ۸ آبان ۸۴ ایسنا خبری را مخابره كرد كه نشان می داد قرارداد مادر برای تاسیس شركتی مشترك منعقد شده است.

این قرارداد كه تا كنون نیز می توان آن را بزرگترین سرمایه گذاری خارجی تاریخ صنعت خودروی ایران محسوب كرد، سبب به وجود آمدن یك همكاری مشترك بین شركت گسترش صنایع خودرو ایران و شركت رنو- نیسان شد.

در آن روز و در زمانی كه هنوز سرمایه گذاری در ایران مخاطره آمیز بود، قرار شد شركت رنو- نیسان بیش از یك میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی در صنایع خودرو ایران انجام دهد. اما این تازه آغاز داستان بود و تعداد زیادی قرار داد باید امضا می شد .بعد از امضای قرار دادها رفت و آمد مدیران شركت رنو نیسان به ایران اوج گرفت از مهمترین برنامه این مدیران انتخاب بهترین قطعه سازان ایرانی بود به همین منظور در روز ۱۹آذر سال ۸۲ اولین جلسه مشترك بین قطعه سازان ایرانی و شركت رنو نیسان آغاز شد جلسه ای كه آرزوی بسیاری از واحدهای تولیدی بود در این جلسه چگونگی ساخت خودرو ال-۹۰ ، تامین قطعات توسط قطعه سازان ایرانی، وصل این قطعه سازان به شبكه جهانی رنو، صادرات ۲۰ درصدی خودرو به چندین كشور منطقه و جهان و چگونگی خرید قطعات توسط رنو در ایران و جزئیات ساخت كارخانه رنو در ایران بحث شد.

در ۲۸ اسفند سال ۸۲ عملا ایران برای تاسیس شركت مشتركی با نام رنو پارس به توافق رسیدند۵۱ درصد سهام شركت رنو پارس متعلق به شركت رنو و ۴۹ درصد آن متعلق به شركت توسعه صنایع خودرو ( سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و دو شركت خودروسازی ایران خودرو و سایپا) است چهار تن از اعضای هیات مدیره این شركت فرانسوی و سه تن ایرانی بودند؛ همچنین مدیر عاملی این شركت را گابریل از فرانسه بر عهده گرفت. در روز ۱۳ آبان از لوگان به عنوان نخستین سری خودرو «رنو ال ۹۰» در پاریس پرده برداری شد.

«لویی شوایتزر» مدیرعامل پیشین رنو، بعد از پرده برداری از نخستین سری خودرو ال ۹۰ با نام لوگان گفته بود : طی قرارداد دو جانبه ای كه رنو فرانسه با شركت های ایرانی منعقد كرده است، تصمیم داریم لوگان را از سال ۲۰۰۶ در ایران تولید كنیم. وی، در واكنش به انجام نشدن صادرات لوگان از طریق ایران، گفته بود : ما قطعا ایران را به پایگاه صادرات خودرو لوگان در منطقه خاورمیانه تبدیل خواهیم كرد. وی اعلام كرده بود : مطابق این طرح، به طور حتم تكنولوژی و دانش فنی ساخت سری خودروهای ال ۹۰ كه لوگان اولین نمونه آن خواهد بود، به ایران انتقال می یابد. از اوایل تابستان ۸۳به آرامی انتقادها نسبت به پروژه ال ۹۰ آغاز شد این درست زمانی بود كه مدیران سازمان گسترش چندان اعتنایی به این مسئله نمی كردند و می گفتند اینها همه اش باد هواست؛ اما با تغیری كه در مجلس و جابجایی دو تفكر اقتصادی بوجود آمده بود این مدیران كمی اشتباه می كردند چون نائب رئیس صنایع و معادن مجلس مخالف اصلی پروژه در آن روزها گفته بود «برای جلوگیری از تولید ال ۹۰ تلاش می كنیم.»

حمیدرضا كاتوزیان نایب رییس كمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در نشستی مطبوعاتی در مورد پروژه تولید L ۹۰ به نامه ای كه در مورد ارائه مدارك و مستندات در خصوص این قرارداد به وزیر صنایع و معادن در اوایل تیرماه نوشته بود اشاره كرد و گفته بود :«حق هر نماینده ای است كه این مطالبات را داشته باشد. البته به نامه من هنوز هیچ جوابی داده نشده و هیچ مدركی در اختیار قرار نگرفته است. پس اگر پروژه قابل دفاع بود، باید مستندات در اختیارنمایندگان قرار می گرفت.» وی بخشی از ایرادات وارد به پروژه ال ۹۰ را فنی دانسته و گفته بود :«این پروژه به لوگان تغییر نام داده است. همچنین ۴۷ كشور به عنوان مبدا صدور این خودرو در نظر گرفته شده اند كه روی این مساله كار كارشناسی نشده است. اگر بحث صادرات لوگان مورد كارشناسی قرار گیرد می بینیم كه كشور ایران جایگاهی برای صادرات ندارد. این همان مساله ای است كه در خصوص زانتیا نیز پیش آمد و قرار شد ۲۰ هزار دستگاه زانتیا صادر شود كه هیچ وقت عملی نشد.»

وی تصریح كرده بود: «قرارداد این پروژه (ال ۹۰)، مونتاژ است و در مونتاژ انتقال تكنولوژی نیست. این از نواقص قرارداد است.»در اواسط دوران وزارت جهانگیری وزیر سابق صنایع كار برای طراحی استراتژی صنعتی ایران به نتیجه رسیده بود اساس كار این استراتژی همكاری با شركتهای خارجی و همچنین قرار گرفتن در زنجیره جهانی صنایع بزرگ دنیا بود كه از آن به عنوان راه حل عبور بخشی از صنایع ایران از رود وحشی جهانی سازی عنوان می شد پروژه ال ۹۰ نیز دقیقا بر اساس این استراتژی در نظر گرفته شده بودمخالفان زیادی داشت .

در روز چهارم مرداد سال ۸۳ شركت خودروسازی ایرانی - فرانسوی «رنو- پارس» كه مسوولیت ساخت خوردوهای رنو بر روی پلات فرم X۹۰ را دارد طی مراسمی با حضور لویی شوایتزر مدیر عامل گروه خودروسازی رنو - نیسان و ویسه رییس سازمان نوسازی و گسترش صنایع ایران و مدیر عامل ایران خودرو و سایپا در ساختمان مركزی رنو پارس در تهران افتتاح شد.

لویی شوایتزر، مدیرعامل پیشین فرانسوی «رنو-نیسان» در سخنانی در مراسم افتتاح شركت رنو- پارس گفته بود،این خودرو یك برگ برنده تاثیرگذار در بازار ایران قلمداد می شود. بازار ایران در سه سال گذشته دارای رشد سریعی بوده است كه به طور میانگین به سالانه ۳۳ درصد بالغ شده است. ال-۹۰ در ایران دارای موتوری۱.۶ لیتری، ۱۶ سوپاپه با قدرتی معادل ۱۰۷ اسب بخار خواهد بود.

تولید این خودرو از سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) در ایران خودرو و پارس خودرو آغاز خواهد شد. این دو خودروساز، ال-۹۰ را تحت لیسانس و هر یك با ظرفیت اولیه سالانه ۱۵۰ هزار دستگاه تولید خواهند نمود. به عبارت دیگر سالانه ۳۰۰ هزار دستگاه ال-۹۰ در ایران تولید خواهد شد .

تولید در ایران بخصوص از طریق قطعات ساخت داخل كه توسط رنو پارس تامین خواهد گردید، انجام خواهد پذیرفت. با دستیابی در اسرع وقت به هدف تامین ۶۰ درصد قطعات و مجموعه ها از منشا داخلی را دنبال می نماییم و نهایتا دو سوم قطعات خودرو ال-۹۰ در ایران ساخته خواهد شد. اضافه می نمایم كه تولید این قطعات با رعایت استانداردهای كیفیت رنو انجام خواهد پذیرفت .

شوایترز درباره اینكه كه چراال-۹۰ در ایران ۶ هزار و ۷۵۰ یورو و در جهان ۵ هزار یورو قیمت دارد گفته بود : خودروی تولیدی در ایران دارای موتور ۱۰۷ اسب بخاری با ۱۶ سوپاپ است و حجم ۱.۶ لیتر است در حالی كه این محصول در دنیا از موتور ۱.۴ لیتری با قدرت ۷۵ اسب بخار استفاده می كند به همین خاطر اختلاف قیمت این دو موتور یكی از عوامل گران تر بودن ال-۹۰ در ایران است.

یك عامل دیگر در گرانی این خودرو نظام مالیاتی در ایران است كه قیمت آن را نسبت به دیگر نقاط دنیا افزایش داده است. وی در پاسخ به این سوال كه قطعه سازان ایرانی نگران طولانی شدن ساخت داخل این خودرو هستند، گفته بود: به دلیل سرمایه گذاری مشترك منافع ما در همكاری با قطعه سازان ایرانی است و منافع ما ایجاب می كند این خودرو با درصد ساخت بالا و كیفیت بالا از ابتدا در ایران ساخت داخل شود. آنگونه كه من اطلاع دارم هیچ خودرویی در ایران تاكنون با بالای ۵۰ درصد ساخت داخل تولید نشده است.

در اولین روزهای زمستان سال ۸۳مجلس و مركز پژوهش ها مشت آهنین خود را به وزارت صنایع نشان داد اصلاحات ۱۲ گانه ای كه وزارت صنایع برای اجرای قرار داد ال ۹۰ باید به اجرا می گذاشت كاتوزیان در این زمان گفت: عدم اعمال پیشنهادها، ال ۹۰ را با موانع جدی مواجه می كند.

جالب آنكه این اصلاحات ۱۲گانه به رهبری طهماسبی وزیر كنونی صنایع آماده شده بود. در این زمان، درگیری بین وزارت صنایع و مجلس به اوج خود رسید در این زمان سازمان گسترش اعلام كرد كه مجلس برگشت سر خانه اول.

شاید علت اصلی مخالفت های عده بسیاری از نمایندگان مجلس درباره مخالفت با پروژه ال ۹۰ تفاوت دیدگاه اقتصادی به صنایع باشد اما در این میان برخی از ترسشان از قیمت و تكنولوژی این خودرو به خاطر تحول در بازار است شما فرض كنید خودرویی در اندازه پژو ۴۰۵ و با تكنولوژی سال ۲۰۰۵ و با قدرت ۱۱۰ اسب بخار و با قیمت ۷تا ۹ میلیون تومان وارد بازار شود آنگاه آیا كسی پژو ۴۰۵ را ۱۲ میلیون تومان می خرد به همین دلیل خالی از لطف نیست این خودرو را با برخی خودروهای بازار مقایسه كنیم .

حمیدرضا كاتوزیان لیدر جدید صنعت خودرو ایران در روز ۱۶بهمن اعلام كرد طرف ایرانی فیات قرار است كه كارخانه خودروسازی تاسیس كند و مثل ال۹۰ نمی خواهد خودروسازان ما را به صورت حق العمل كاری مجبور كند، كه ال ۹۰ را برایشان مونتاژ كند. نایب رییس كمیسیون صنایع به ایسنا گفته بود «تیراژ محدود فیات و بقیه ی خودروسازان در مقایسه با قرارداد ال ۹۰ كه قرار است ۳۰۰ هزار خودرو تولید و نوعی انحصار در تولید ایجاد كند، هم چنین بازار خودرو را در كلاس متوسط در ید قدرت خود گیرد، به عنوان دومین تفاوت بین قرارداد ال ۹۰ و فیات دانست و افزود: اگر ال ۹۰ نیز تیراژش را كاهش دهد، بخشی از انتقادات ما به آن كاسته می شود. اما طولی نگذشت كه مدیر عامل رنو پارس جواب جالبی داد و مانند یك دروازه بان آلمانی این شوت را مشت كرد.

---