دانستنی‌های مصرف دارو در دوران شیردهی

اکثر مادران در مورد مصرف دارو حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممکن است اطلاعات و نظر‌های متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشکان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه‌ها …

اکثر مادران در مورد مصرف دارو حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممکن است اطلاعات و نظر‌های متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشکان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه‌ها یا وسایل ارتباط‌جمعی در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها دریافت کنند و چه بسا در مواردی بدون آنکه خود مایل به قطع شیردهی باشند در اثر توصیه‌های نادرست اطرافیان، به این عمل اقدام کنند.

عوامل اثرگذار بر ایمنی مصرف دارو در دوران شیردهی

هر دارویی که مادر شیرده مصرف می‌کند جزیی از آن (حدود یک درصد) وارد شیر می‌شود. مقدار دارویی که از طریق شیرمادر به شیرخوار می‌رسد، بسیار کمتر از آن مقداری است که از طریق جفت به جنین می‌رسد. به طور کلی سه دسته عوامل مهم مربوط به مادر، شیرخوار و دارو در زمینه اثر دارو بر شیرخوار دخالت دارند.

عوامل مربوط به مادر

متابولیسم کلیه و کبد

دوز دارو و مدت‌ درمان

راه مصرف

متابولیسم، غلظت دارو را در سرم مادر کاهش می‌دهد و برعکس عواملی نظیر بارداری که دفع یا متابولیسم دارو را در مادر کاهش می‌دهد، موجب افزایش مقدار دارو در سرم می‌شود. دوز و مدت مصرف دارو هم موثر است. استفاده از داروهایی که حتی ممنوعیت مصرف دارند ممکن است با دوز کم و مدت کوتاه مصرف مانند مواد رادیواکتیو، فقط با قطع کوتاه‌مدت تغذیه با شیرمادر همراه باشد. جذب و دسترسی از راه دهان نیز نقش بسیار مهمی دارد. به‌عنوان مثال داروهایی که از طریق خوراکی قابل جذب نیستند و باید حتما به مادر تزریق شوند مانند انسولین، آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی و سولفات منیزیم گرچه ممکن است در شیرمادر ترشح شوند اما چون در دستگاه گوارش شیرخوار جذب نمی‌شوند بنابراین اثر کمتری بر شیرخوار می‌گذارند.

عوامل مربوط به شیرخوار

سن شیرخوار:

هر چه سن به دوران نوزادی نزدیک‌تر باشد، تاثیر داروی دریافت شده بیشتر است.

جذب دارو:

داروهایی که با تغییرات جزیی جذب می‌شوند تاثیر بیشتری بر نوزاد و شیرخوار دارند.

متابولیسم کبد و کلیه:

نارسی یا اختلال‌های این اعضا سبب تجمع بیشتر دارو در شیرخوار می‌شود.

حجم مصرفی شیرمادر:

هر چه مقدار شیر مصرف شده بیشتر باشد، داروی بیشتری هم به شیرخوار می‌رسد.

بی‌ضرری دارو برای شیرخوار:

داروهایی که در دوران نوزادی و شیرخواری مجوز مصرف داشته باشند، مادر شیرده هم می‌تواند مصرف کند.

دکتر محمداسماعیل مطلق

دانشیار دانشگاه جندی‌شاپور اهواز

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت