پاییز با افسردگی می آید

بعضی وقت ها آگاه نبودن از برخی مسائل روحی و جسمی, مشکلات را دو چندان می کند

بعضی وقت‌ها آگاه نبودن از برخی مسائل روحی و جسمی، مشکلات را دو چندان می‌کند.

تاکنون چیزی از افسردگی فصلی خصوصا در فصل پاییز شنیده‌اید؟ آیا احتمال می‌دهید که یکی از اعضای خانواده اتفاقا به دلیل همین مشکل کمی افسرده به نظر می‌رسد؟

این مطلب را به دقت بخوانید و بدانید که اگر در ماه‌های آغازین فصل پاییز، دچار افت خلق و کاهش انرژی و انگیزه می‌شوید و در ماه‌های فصل بهار خصوصا فروردین و اردیبهشت دوباره به حالت عادی و سالم برمی‌گردید، احتمالا به اختلال افسردگی فصلی مبتلا هستید که پزشکان حالت شدید آن را SAD نامیده‌اند.

در طول ماه‌های پاییز و زمستان، با کوتاه‌تر شدن طول روزها و کم شدن نور خورشید برخی افراد غمگین و افسرده می‌شوند و به زودی نیز بهبود پیدا می‌کنند، اما افرادی که مبتلا به اختلال تاثیر فصلی یا به اصطلاحSAD هستند، افسردگی عمیق‌تری را تجربه می‌کنند.

افراد مبتلا به این اختلال، تمایل پیدا می‌کنند که بیشتر بخوابند و پرخوری کنند. آنها در طول فصل‌های پاییز و زمستان دچار اضافه وزن می‌شوند. آنها ممکن است احساس خستگی مفرط داشته باشند و از طرفی نمی‌توانند برنامه منظم خود را انجام دهند. برخی افراد احساس افسردگی و تحریک‌پذیری می‌کنند و حتی اشتیاق خود را برای شرکت در تعاملات اجتماعی از دست می‌دهند.

این اختلاف فصلی به دلیل اختلال و بر هم خوردن چرخه خواب و بیداری در نتیجه کاهش نور خورشید در زمستان بروز می‌کند.

کاهش نور خورشید منجر به کاهش میزان ترشح هورمون «ملاتونین» می‌شود که این مساله هم احساس خواب‌آلودگی و خستگی را در افراد مبتلا افزایش می‌دهد. وقتی فصل بهار می‌رسد، این علائم بتدریج از بین می‌روند.

پزشکان معتقدند این اختلال یک مشکل واقعی است و نیاز به تشخیص و اغلب نیاز به درمان دارد.

در بیشتر موارد، این اختلال بسیار خفیف است و خود فرد می‌‌تواند آن را کنترل کند، اما در برخی موارد نیاز به بررسی و رسیدگی وجود دارد.

درمان این اختلال بستگی بشدت علائم آن دارد و ممکن است بسادگی قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا گذراندن ساعات بیشتری از روز در کنار پنجره در طول ماه‌های تاریک، باشد.

اما اگر علائم تشدید شوند، ممکن است به نور درمانی (قرار گرفتن در معرض نور مصنوعی نظیر نور لامپ‌ها) احتیاج باشد و حتی در شرایط حادتر، روان‌درمانی و تجویز داروهای ضدافسردگی مورد نیاز است.

پزشکان و متخصصان معتقدند که علت بروز اختلالSAD ، برهم خوردن تعادل شیمیایی در مغز است.اما نکته مهم این است که این به هم خوردن تعادل شیمیایی در نتیجه کمبود نور مناسب در روزهای کوتاه پاییز و زمستان و عموما، تاریک‌تر شدن هوا بروز می‌کند.

جالب است بدانید انجمن روانپزشکی آمریکا در گزارشی اعلام کرده است که تقریبا ۱۰ تا ۲۰ درصد از آمریکایی‌ها به نوع خفیفی از این اختلال بیمارگونه مبتلا می‌شوند.

برخی افراد به لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به این اختلال هستند که البته در زنان به مراتب بیشتر از مردان است و به نظر می‌رسد که از سال‌های نوجوانی آغاز می‌شود.

● چه باید کرد؟

برای کاهش خطر بروز این اختلال، می‌توانید اقداماتی انجام دهید. برای مثال، حتی‌المقدور در روزهای زمستان حتی در روزهای ابری از منزل خارج شوید و روزی یک ساعت چشم‌هایتان را در معرض نور طبیعی قرار دهید. اگر در خانه هستید پرده‌ها را کنار بزنید تا نور طبیعی روز وارد منزل شود.

اگر بهSAD مبتلا هستید، می‌توانید از روش‌های موثر درمان از جمله نور درمانی، داروهای ضدافسردگی یا روان‌درمانی استفاده کنید.

دکتر مجید صادقی، روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران - افسردگی فصلی را یکی از انواع شناخته شده افسردگی می‌داند و می‌گوید: «این بیماری الگوی فصلی دارد و در نیمه دوم سال بیشتر شایع می‌شود.»

او درباره علت به وجود آمدن این بیماری ادامه می‌دهد: «در بدن انسان ریتم‌های دوره‌ای وجود دارد که به صورت منظم تکرار می‌شود، مثل خواب و بیداری، ترشح برخی هورمون‌ها و غیره که به آنها ریتم‌های سیرکادین می‌گویند، در مبتلایان به افسردگی فصلی این ریتم‌ها دچار اختلال می‌شوند.»

صادقی در ادامه به تأثیر نور خورشید بر این بیماری اشاره و تصریح می‌کند: «اختلالات ریتم‌های بدن بستگی به وجود نور مستقیم خورشید، زاویه تابش اشعه آن و ترشح ماده‌ای به نام ملاتونین در مغز دارد که چون در نیمه دوم سال، نور مستقیم خورشید کم می‌شود، زاویه تابش آن تغییر می‌یابد و روزها کوتاه می‌شود، افراد مستعد در معرض افسردگی فصلی قرار می‌گیرند.»

او علائم شایع این بیماری را پرخوابی و پرخوری می‌داند: «خود فرد مهم‌ترین عامل بروز این بیماری است و این بیماری در افرادی که سابقه افسردگی در خانواده را داشته‌اند و در زنان جوان شایع‌تر است.»

● درمان

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تأثیر تغذیه بر این بیماری را ناچیز می‌داند: «محل زندگی افراد نقش مهمی در این نوع افسردگی دارد؛ به طوری که این بیماری در مناطق معتدل و سردسیر و به طور کلی نیمکره شمالی رواج بیشتری دارد.»

دکتر صادقی درباره روش درمان این بیماری می‌گوید: «درمان این بیماری شامل تجویز دارو برای اصلاح اختلال ترشحات مغزی و نور درمانی است، یعنی در محیط زندگی و کار بیماران باید یک منبع نور با شدت خاص قرار بگیرد که فضای اتاق را معادل یک روز آفتابی کند. البته گاهی اوقات روان درمانی هم صورت می‌گیرد و اگر امکان عملی وجود داشته باشد، بهتر است بیمار به مناطق گرم و آفتابی مثل جنوب کشور خودمان مهاجرت کند.»

این روانپزشک در پاسخ به این سوال که آیا نشانه‌هایی برای تشخیص افسردگی فصلی توسط خود افراد وجود دارد یا نه، می‌گوید: «بیشتر بیماران اذعان دارند که در نیمه دوم سال و گاهی در روزهای ابری بدخلق ‌می‌شوند و خسته و خواب‌آلود هستند. آنها پرخوری می‌کنند و چاق می‌شوند و توانایی فعالیت آنها کم می‌شود. در حالی که در نیمه اول سال این‌گونه نیست و این فرآیند هر سال برای آنها تکرار می‌شود.»

افسردگی فصلی گاهی با افسردگی دوقطبی دیده می‌شود و ممکن است بیمار در حالتی متضاد، در نیمه‌اول سال دچار حالت‌های مانیک (شادی کاذب)‌، پرحرفی و بی‌خوابی شود.